[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWORA (3) sb f

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg pl
N przewora przewory
G przewory
A przeworę
I przeworą
L przeworze

sg N przewora (1). ◊ [G przewory.] ◊ A przeworę (1). ◊ [I przeworą. ◊ L przeworze.] ◊ pl N przewory (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII w.

1. To, co oddziela, przegroda; longurius, vacerra Cn (2): Pleśniwy [koń] [...] Trze grzywę o przeworę á pod nim chudy pyes/ Obádwá dawno ſuſzą/ nie zrodził ſie owies. RejWiz 92; Stabulatio etiam, Stáwienie/ to yeſt przewory w ſtáyniách. Mącz 411c; [RachBonera 1558 144, 144; Item z wrót po prawej ręce stajnia, w której są żłoby i drabiny wszytkie spełna, przewory żadnej nie masz. InwZiemKrak 1577/34].
[Przen:

przewora miedzy kim a czym: gdyż miedzy grzeſznym á piekłem niemáſz inſzey przewory/ iedno tá ſłába śćiáná żywotá śmiertelnego/ ktora ſkoro ſie obáli/ tedy ſie grzeſzny nie zoſtánie áliſz w ſámym piekle. WujPosŚw 1584 304.

Zwrot: »za przeworą leżeć« = odpoczywać w bezczynności: Dobieżałeś [stary koniu] bogactw/ páńſtwá/ bá y dobrey ſławy. Iuż poty kres/ y iuż niemáſz gdźie y po co bieżeć/ A nieſłuſza wſławionemu zá przeworą leżeć. CzechRespons ktv.]
2. Miejsce odgrodzone dla zwierzęcia w stajni, kojec, zagroda (1): Interscalmium, Mieyſcá á dálekość miedzy dwiemá wiosłomá v wielkich łodźy/ też mieyſcá miedzy dwiemá kóniomá/ przeworá. Mącz 173a; [[wołowiniec] Pokryty słomą, u którego wrota wielkie, przewory dla wołów i komora dla rzezania sieczki. LustrPom 214].
[Przen:
Zwrot: »w jednej przeworze stać« = nie być wzajemnie sprzecznymi: wierzycie iż to pisanie wasze, nie zbytniej bezpieczności a jakiej praesumptii[s]. ale wielkiej wierze i życzliwości WM [...] przyczyść będziemy chcieli, bo wiara z symulacyją w jednej przeworze stać nie mogą. ListyZygmAug 1565/502.]

Synonimy: 1. przegroda; 2. zagroda.

Cf PRZYWORA

AKł (MPi)