[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWROCONY (6) part praet pass pf

przewrocony (4), przewrocon (2).

Teksty nie oznaczają é oraz ó; e prawdopodobnie jasne (tak w prze-).

Fleksja
sg
mNprzewrocony fNprzewrocona, przewroconå
Aprzewrocony Aprzewroconą

sg m N przewrocony (1). ◊ A przewrocony (1). ◊ f N (praed) przewrocona (2), przewroconå (1); -ona GrzegRóżn; -ona : -onå BielKron (1:1). ◊ A przewroconą (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: przewrocon(y) od kogo (1), przez kogo (1) BielKron (1:1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. przewrócić.

I. W funkcji właściwej (5):
1. Zniszczony, zniweczony (3):
Wyrażenie: »z gruntu przewrocon« (1): przez ktore [ludy z północnych krain]/ tá moc y ſławá Rzimſka zniſzcżáłá y z gruntu przewroconá po zmienionym ſzcęśćiu BielKron 338.
a. O budowlach: zburzony, zrujnowany (2): obiáwili [bogowie] mi iż Troia będzye przewrocona od Grekow. BielKron 59, 12v.
2. Zmieniony, przeinaczony [czym] (1): A ieſlić rozum co thákowego z Filozofiiey ludzkiey poduſzcża/ ma záiſthe słowem Bożym być poimány/ á nie rozumem prawdá ma być przewroconá. GrzegRóżn K2.
3. W zwrocie: »mieć mozg przewrocony« = fałszywie rozumować; przen (1): gdyż żadny mądry nie myſli o wtorym Boſtwie/ gdyż iedney nátury ábo iednego Boſtwá ſą trzey/ chybáby miał mozg przewrocony/ iáko Sofiſtowie GrzegRóżn C2v.
II. W funkcji przymiotnika (1):
1. [Który może być odwrócony na drugą stronę, dwustronny: A te sztuki tak mają być robione: najpierwej włoski wacek, który zową umbwerfer, przewrócony z forbogiem a z czterzmi mindami. WilkPozn III 1576 nr 71.]
2. Podstępny, wykrętny, przebiegły (1): Po wtorem powiáda [św. Antoni] nápominániu [...] ábyś ſię Heretyká wiárował: wiedząc iſz táki przewrocony ieſt SkarŻyw 59.

Cf PRZEWROCIĆ

ALKa