[zaloguj się]
[pdf]

PRZYMAWIAĆ SIĘ (9) vb impf

sie (8), się (1).

Pierwsze a pochylone, drugie jasne (w tym w pierwszym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf przymåwiać się
indicativus
praes
sg
1 przymåwiåm się
praet
sg pl
3 m przymåwiåł się m pers
n subst przymåwiały się
fut
sg
3 m przymåwiać się będzie
conditionalis
sg pl
3 m by się przymåwiåł m pers by się przymåwiali

inf przymåwiać się (3). ◊ praes 1 sg przymåwiåm się (1). ◊ praet [3 sg m przymåwiåł się.] ◊ 3 pl subst przymåwiały się (1). ◊ fut 3 sg m przymåwiać się będzie (1). ◊ con 3 sg m by się przymåwiåł (1). ◊ 3 pl m pers by się przymåwiali (1). ◊ part praes act przymåwiając się (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) w. s.v. przymówić się.

1. Dopowiadać, dodawać swoją wypowiedź do rozmowy; inferre mentionem, inicere in sermone Cn (4):

przymawiać się do kogo (1): ſtáray ſie też wżdy [...] ábyś też miedzy ludźmi nie ſiedział iáko głucha oponá ná ſcienie/ ábyś ſie też y do thego y do owego poććiwie przymawiáć vmiał RejZwierc 112.

[przymawiać się k czemu czym: Dozwalamy też Wam, abyście do pa⟨na⟩ wojewody krakowskiego, jakosmy tu s Wami rozmawiali, jachali, jedno tam będąc więcej słuchać niżli też sna k czemu się wiadomością swą przymawiać raczcie. ListyPol II 1549/193.]

Zwrot: »kunszty a śmieszki się przymawiać« = kokietować (1): Alludere ad mulierem, Kunſzty á śmieſzki ſie przimáwiáć. Mącz 199a.
a. Nawiązywać do zdania rozmówcy [ze zdaniem dopełnieniowym] (1): Y iabym chciał bydź bogat, ále dármo mi ſię Tego chce. (–) Wolnoć było bydź, byś był chciał: teraz Gdy nic niemaſz; nie wolnoć. (–) tobie co do tego. (–) Do tego ſię przymawiam coś rzekł dopieruczko. Byś był przedtym bogátym chćiał bydź, byłbyś; teraż [!] Pozno iuſz tego prágnieſz. CiekPotr 44.
b. Wstawiać się za kimś (1): [mnich na sądzie bożym mówi:] A nie tak by mie ſnaċ teſno Gdy by ſię ych [świętych] wieczey zeſło Czochmy ſie ym poruczali Wzdy by ſie też przymawiali Albo nas wzdy wyſwiaczali [!] Cochmy dobrego dżałali RejKup y6v.
2. Rozmawiając, dochodzić do porozumienia (2):

[przymawiać się do czego: Tegoż dnia, obrawszy marszałkiem p. Michała Choińskiego, w kole prze[d]niejszych kilkanaście odwotowało dosyć zgodnie do rzeczy się przymawiając AktaSejmikPozn 1600/219.]

przymawiać się k(u) czemu (2): Przetoż ku pokoju ktory w ſobie nic łżywego niema przimawiać ſie mamy. BielŻyw 118; SarnStat 1012.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): iż Pánowie Rády Koronné ktemu ſie przymawiáły: áby ſie iuż Vrzędnicy Wielkiégo Kśięſtwá Litewſkiégo ináczéy nie zwáli áni piſáli/ iedno Vrzędniki Koronnémi SarnStat 1012.

3. Dopominać się słowami, starać się coś osiągnąć, otrzymać (2):

[przymawiać się o co: Dolábellá [...] bárzo ſię oń [o złoty łańcuch] przymawiał PlutBBud K2v.]

przymawiać się czym (1): y czo ynſchego bendzye rozvmyal potrzebnyeyſchego wedlye rzeczi podanya thim ſzye przimawyacz bedzye abi zamek then bvdowan nyebil. LibLeg 11/175.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): LibLeg 11/175 cf przymawiać się czym.

Zwrot: »z bliska [= wprost] [w czym] się przymawiać« (1): powiedz mi to w.m. gdyż Dworna páni krotochwilną rozmową ma vmieć zábáwić/ kiedi do miłośći przydzie/ [..] zwłaſzcżá ieſliby ſie kto w ſwey rzecży z bliſká przymawiał/ iáko ſie w tey mierze záchowáć ma. GórnDworz Bb8v.
4. Potwierdzać słowami [czym; ze zdaniem dopełnieniowym] (1): y dla tego [starzy panowie polscy, tj. panujący] przyśięgáią, Pacem inter diſsidentes manu tenebo do tego przymiérzaiąc y przymawiáiąc ſie ſwą przypowieśćią, iáko y znákiem iábłká [które symbolizuje całość państwa] pokázuią iáwnie, [...] áby zgodę w Pánu Kryſtuśie mnożyli, y onę przed oczymá mieli. SarnStat 121.

Synonimy: 3. domagać się, upominać się.

Formacje współrdzenne cf MOWIĆ.

Cf PRZYMAWIAJĄCY SIĘ

LW