Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYNOSZĄC

Następne hasło: PRZYNOSZENIE »

PRZYNOSZĄCY (57) part praes act

przynoszący (55), przynosząc KrowObr (2).

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	przynoszący	f	N	przynoszącå, przynosząc(a)	n	N
	G	przynosząc(e)go		G			G	przynosząc(e)go
	I			I			I	przynoszącym
	L			L	przynoszący		L
	V	przynoszący		V	przynosząc		V

pl
N	m pers	przynoszący
G		przynoszących
D		przynoszącym
A	m pers	przynoszącé
A	subst	przynosząc(e)
inne formy
pl N subst m i n - przynosząc(e); pl N subst f - przynoszący

sg m N przynoszący (29). ◊ G przynosząc(e)go (1). ◊ V przynoszący (1). ◊ f N przynoszącå (5), przynosząc(a) (1). ◊ L przynoszący (1). ◊ V przynosząc (2). ◊ n G przynosząc(e)go (2). ◊ I przynoszącym (1). ◊ pl N m pers przynoszący (1). subst m i n przynosząc(e) (4). f przynoszący (1). ◊ G przynoszących (3). ◊ D przynoszącym (1). ◊ A m pers przynoszącé (3); -é (2), -(e) (1). subst przynosząc(e) (1).

Sł stp brak, Cn s.v. frasunek przynoszący; głodny; podarek posłowi przynoszący; spanie przynoszący, Linde brak.

Znaczenia

1. Przybywający z czymś, dostarczający (4)
- A. Podmiotem jest osoba (3)
  - a. Oddający dar ofiarny Bogu (1)
  - b. Doręczający pismo (2)
- B. Podmiotem jest środek transportu; przen (1)
2. Wprowadzający, wnoszący dokądś coś tam uprzednio niewystępującego (1)
3. Przekazujący słowami jakąś treść (4)
- a. Głoszący; nauczający (3)
  - α. W funkcji rzeczownika (1)
- b. Podszeptujący, namawiający; przen (1)
4. Powodujący, sprawiający; będący przyczyną (43)
- W przen (2)
- α. W funkcji rzeczownika: »przynosząca« (1)
5. Dający, zsyłający, udzielający czegoś (2)
6. Rodzący, wydający plon; przen (1)
7. Wynoszący, liczący (2)

1. Przybywający z czymś, dostarczający [co] (4):

A. Podmiotem jest osoba (3):

a. Oddający dar ofiarny Bogu [dokąd] (1): Tho mowi Pan/ Ieſſcże będzie vſlyſſány ná tym mieyſcu/ ktore wy powiádaćie być puſte/ [...] głos mowiących: Wyznawayćie Pánu zaſtępow/ iż dobry Pan/ iż ná wieki miłoſierdzie iego: Y przynoſſących [portantium] obietnice [tj. dar] do domu Páńſkiego. Leop Ier 33/11.

b. Doręczający pismo (2): zá któré [fałszywe pozwy] wedle wielkośći wyſtępku vrzędnicy ná ſądźie śiédzący będą moc tákowé potwarné y fáłſzywé y nieporządné pozwy przynoſzącé káráć/ y oné popráwowáć/ y káźić. SarnStat 711 [idem] 753.

B. Podmiotem jest środek transportu; przen [skąd] (1): O Márya okręćie zdáleká chleb przynoſzący/ modl ſię zá námi. LatHar 505.

2. Wprowadzający, wnoszący dokądś coś tam uprzednio niewystępującego [co skąd] (1): Pestem importare, Powietrze wniéść. Inde contagionem eius importante, Ztámtąd záráżenie przinoſzący. Mącz 313d.

3. Przekazujący słowami jakąś treść (4):

a. Głoszący; nauczający (3):

przynoszący co do kogo (1): Iáko tedy narod żydowſki wzgárdzili Páná w pokorney poſtáwie iego/ ták dziś mocarze ſwiátá tego gárdzą im/ gdy ſługi ſłowá Bożego przynoſzące do nich prawdę Ewányeliey s. wzgardzáią RejPos 1.

Wyrażenie: »pokoj przynoszący« (1): Ale gdy do Moſkwy [...] [Izydor, metropolita kijowski] przyiechał/ tęnże Chryſtuſow pokoy przynoſzący [...] poimány był SkarJedn 322.

α. W funkcji rzeczownika [co (= rodzaj wypowiedzi)] (1): Náukę inſzą przynoſzący niżli Apoſtolſką nie máią być przyimowáni. WujNT Aaaaaa2.

b. Podszeptujący, namawiający; przen [co (z wyrazem o znaczeniu ogólnikowym)] (1):

Wyrażenie: »do uszu przynoszący« (1): Naprzod tá pokuſa ieſt myſl ſproſna/ głupia/ niewſtydliwa/ bluznierſka ná P. Bogá/ Mátkę Bożą/ Sákrámenty/ y święte Boże/ do vſzu ſerdecżnych tákie rzecży w ſproſnośći y nieprzyſtoynośći ſtráſzliwe przynoſząca/ iákich ſię wymowić y vſtá nimi mázáć nie godzi. SkarŻyw 293.

4. Powodujący, sprawiający; będący przyczyną; afferens, ferens Calep [co] (43): FalZioł V 54v; I záſię o krzyżu. Bądz pozdrowion krzyżu ſwięty/ bądz pozdrowioná chwało thego ſwiátá/ prawdziwa nádzieio náſzá/ prawdziwe przynoſząc weſele KrowObr 162v [idem] 167; multinumi equi, Godne dobrych pieniędzy/ álbo przinoſzące wielkie pieniądze. Mącz 236c; Pestiferum bellum, Szkodliwa/ wiele złego przinoſząca woiná Mącz 295a, 232a, 336c; Naprzod tedy [...] wyrokiem ſwoim/ zábronił [hetman Metellus swym żołnierzom] wſzytkich przycżyn zleniáłość przynoſzących [edicto adiumenta ignaviae sustulit] ModrzBaz 112, 118; SkarŻyw 408; ktorzy tym oycom/ więcey niż ſłowu Bożemu wierzą: y nimi ſię w káżdey y nagorſzey ſpráwie ſwey/ iáko Adam z Ewą w ſproſny y wſtyd przynoſzący nágośći iáko winnikámi zákłádáią y pokrywáią CzechEp 35; Calep 287a; Siedm kroć kazał wyglądáć Eliaſz ſłudze ſwemu/ chmury/ y ćiemnego/ á deżdż przynoſzącego obłoku/ ktorego od Páná BOgá żądał LatHar 665; ktory wiátr [z południa] ieſt ſłáby/ [...] zgniłość y zarázę powietrza morowego przynoſzący. KlonFlis B.

przynoszący komu (3): CzechEp 135; WysKaz 27; Słábieie doſtoyność y władza krolewſka temi boleśćiámi: wolnośćią przebráną y zbytnią [...]: roſproſzenim dochodow y imion ſtołu krolewſkiego: y kołá poſelſkiego wykraczánim z porządku zámierzonego. Co ſię godźi trochę rozſzerzyć/ y duchem káznodźieyſkim/ iáko wielkie/ y vtrátę ludu Bożemu przynoſzące/ grzechy pogromić SkarKazSej 691b.

W tłumaczeniu łacińskich przymiotników w słownikach łacińsko-polskich, zwłaszcza formacji na -fer, -ficus, -osus (24): Quaestuosus, Zyskowny/ pożiteczny/ wiele pożitków przinoſzący. Mącz 336c; Salutifer, Zdrowy/ zdrowie przinoſzący Mącz 366a; Tristificus, Troskliwy álbo troskę s ſmutkiem przinoſzący. Mącz 465d; Umbrifer, Cień przinoſząci. Mącz 502a, 232a, 236b, 288d, 294d, 402a, 510d; Peremptorius. Quod perimendi vim habet – Smiercz, vpadek przinoſząci. Calep 782a; Solifer – Słonce przinoſząci. Calep 988a; Somnifer, Quod affert somnum – Sen przinoſząci. Calep [991]b; Voluptabilis – Rozkoſz prżinoſząci. Calep 1140a, 410b, [506]b, 593b, 615a, 617a (14).

W przen (2): Ponieważ tedy piſmo ś. do zbáwienia ieſt pobudká/ y wonia do żywotá/ y lekárſtwem zdrowie cżytelnikowi iego przynoſzącym CzechEp 135; Dźiękuię tobie zá táiemnicę żywot przynoſzącego Ciáłá y krwie iego LatHar 565.

α. W funkcji rzeczownika: »przynosząca« (1): Sospita, Servatrix – Zdrowie przinoſzaca wpotrzebie. Hoc cognomine Iuno colebatur apud Lanuvinos. Calep [994]b.

5. Dający, zsyłający, udzielający czegoś [co] (2): Spicifer, Kłoſy przynoſzący/ Ut Ceres a Poetis Spicifera. Mącz 408a; przeto ſtąd iáwna rzecż ieſt/ iż iuż dawno przyſzedł Sylo/ ſcżęśćie przynoſzący Meſyaſz. CzechRozm 166v.

6. Rodzący, wydający plon; przen [co] (1):

Wyrażenie: »owoce przynoszący« (1): tedy pirwſzy wiek [w życiu człowieka] ták trzebá wychowáć y wyćwicżyć/ áby śię náucżył cnoty miłowáć/ á niecnotámi śię brzydźić: áby z tego iákoby zaśiewku vrosły kiedyś potym drzewá bárzo wielkie y ſzyrokie/ vcżćiwe á zacne owoce przynoſzące [ferentes fructus] ModrzBaz 9.

7. Wynoszący, liczący [ile (czego)] (2): Unciariae vites, Rzadko ſádzone winnice yákoby dwánaſtną część yednego ſtáyá przinoſzący. Mącz 502b; Foenus unciarum, Lichwá yeden czińſz w rok/ od głowney ſumny [!] przinoſząca. Mącz 502b.

Cf PRZYNOSIĆ

ZCh