Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYPROWADZENIE

Następne hasło: PRZYPROWADZIĆ SIĘ »

PRZYPROWADZIĆ (81) vb pf

o jasne; -a- (67), -å- (8); -å- GórnRozm; -a- : -å- GliczKsiąż (1:1), BibRadz (5:1), BielKron (6:5).

Fleksja

inf	przyprowadzić

praet
	sg		pl
2	m	-ś przyprowadził	m pers	przyprowadziliście
3	m	przyprowadził	m pers	przyprowadzili
	f	przyprowadziła	m an
	n	przyprowadziło	subst

imperativus
	sg
2	przyprowådz
3	niechåj przyprowadzi

conditionalis
	sg		pl
1	m		m pers	bysmy przyprowadzili
3	m	by przyprowadził	m pers	by przyprowadzili
3	f	by przyprowadziła	m an

impersonalis
praet		przyprowadz(o)no
con		by przyprowadz(o)no
participia
part praet act		przyprowadziwszy

inf przyprowadzić (13). ◊ fut 1 sg przyprowadzę (3). ◊ 3 sg przyprowadzi (9). ◊ 1 pl przyprowadzi(e)my (1). ◊ praet 2 sg m -ś przyprowadził (3). ◊ 3 sg m przyprowadził (19). f przyprowadziła (2). n przyprowadziło (2). ◊ 2 pl m pers przyprowadziliście (1). ◊ 3 pl m pers przyprowadzili (11). ◊ imp 2 sg przyprowådz (3). ◊ 3 sg niechåj przyprowadzi (1). ◊ con 3 sg m by przyprowadził (4). f by przyprowadziła (1). ◊ 1 pl m pers bysmy przyprowadzili (1). ◊ 3 pl m pers by przyprowadzili (2). ◊ impers praet przyprowadz(o)no (3). ◊ con by przyprowadz(o)no (1). ◊ part praet act przyprowadziwszy (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. przyprowadzam, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII (z Cn) – XVIII w.

Znaczenia

1. Doprowadzić kogoś lub coś do jakiegoś miejsca lub osoby (66)
- W przen (1)
- Przen (3)
- a. O działaniu Boga i Maryi (18)
  - W przen (5)
- b. O gwieździe betlejemskiej: wskazać drogę i cel (2)
2. Przynieść coś, dostarczyć coś gdzieś (8)
3. Spowodować, że ktoś coś zrobi, otrzyma lub osiągnie (7)
- a. O Bogu (3)

1. Doprowadzić kogoś lub coś do jakiegoś miejsca lub osoby; adducere, deducere Vulg, PolAnt, Cn; reducere Vulg, PolAnt; introducere, perducere Vulg; ducere PolAnt [w tym: kogo, co (żywotne) (62)] (66): Idź go [Ezopa] każy przyprowádzić/ Bych co rychley mogł z nim mowić. BierEz F4; LibLeg 11/66; Niepotwierdzáliśćie niedołężney [owcy]/ [...] á obłędney nie przyprowádźiliśćie BibRadz Ez 34/4; Gdy go przyprowadził [stróż cesarza na zamek]/ poſłał po ſtroże y pytał ich ieſli iákiego łotrá w nocy vchwyćili. BielKron 169, 175, 322, 388v; Y poſłał poń Iulianá Defenſora/ ktory potym był Biſkupem Sábinſkim/ roſkázuiąc áby go z cżćią co nawiętſzą przyprowádził SkarŻyw 212; Przeto do Polſkich vphow od ſwych ſię wyſádził/ By Polakow Tátárom w bok záś przyprowádził StryjKron 732, 602.

przyprowadzić do kogo (5): Pyerweć pan Bog Ewę do Adámá przyprowadził y zwyązał/ á pothem rzekł: Rosćcye á mnożcye ſye GliczKsiąż B7; Y powſtawſzy mężowie [...] wźięli ony więźnie/ [...] y odprowadzáli ná oſlech káżdego niemocnego/ á przyprowádźili do Ierychá miáſtá palm do bráćiey ich BibRadz 2.Par 28/15; BudBib 1.Esdr 8/17; Brany twoie záwżdy otwárte będą/ á nie záwrą ich w nocy y we dnie/ áby máiętnośći Pogáńſkie do ćiebie przynieſiono/ y Krole ich do ćiebie przyprowádzono [Vulg Is 60/11]. CzechRozm 120; [Leop Tob 5/15 (Linde)]. Cf przyprowadzić do kogo skąd.

przyprowadzić do kogo skąd (1): y kazał [Aleksander] do ſiebie Sachmatá Cárzá Zawolſkiego z Trokow przyprowádzić StryjKron 697.

przyprowadzić komu (2): StryjWjaz A3; NIe dár iáki koſztowny/ [...] Ofiáruięć moy Pánie [...] Ale garść pieśni nowych/ Krolá ták wielkiego [tj. Zygmunta III]/ Gdyś go nam przyprowádźił w dobrym zdrowiu iego KmitaPsal ktv.

przyprowadzić na co [= do objęcia czego] (2): Wypráwili tedy záraz Pánowie Koronni do Litwy Poſły/ ktorzyby Sigmuntá ná Kroleſtwo Polſkie Oyczyſte y Dziádowſkie przyprowádzili StryjKron 707; PowodPr 20.

przyprowadzić przed kogo, przed co (2): BielKron 434v; Pátrzałem w widzeniu nocnym/ á oto przychodźił w obłokách niebieſkich niektory iáko ſyn cżłowiecży/ ktory przyſzedł áż do ſtárodźiennego/ y przyprowádzono go przedeń/ y podáne mu ieſt pánowánie/ y cżeść y kroleſtwo [Vulg Dan 7/13] CzechEp 299.

przyprowadzić dokąd (21): Ale my ſámi zbroyni y gotowi poydziemy przed ſyny Iſráelſkimi ná woynę/ (ták długo) aż ich przyprowádziemy ná ich mieſcá. Leop Num 32/17; BibRadz 2.Reg 19/41, 2.Par 28/15, Ps 59/11; Poſłáli potym poń [po carza zawołckiego] Taſzlika kthory go przyprowadźił pod Kijow BielKron 400v, 169, 417v, 453; Y thám [do izby] kazał poſłá przyprowádzić GórnDworz P, Y8; RejPos 168v; Y pobrawſzy te ktorzy byli w Gálileiey/ [...] przyprowádził do Iudy z wielkim weſelim. BudBib 1.Mach 5/23; Wáſz Mátheuſz nápiſał/ iż Iezuſá przyprowádźili rodźicy do Gálileliey y z nim w miesćie Nádzárećie mieſzkáli CzechRozm 144; KochOdpr A3v; Ledwie byli pięć dni mniſzy oni ná wygnániu/ á iuſz [cesarz] kazał ie záśie názad do Cárogrodu/ z tákąſz nędzą y trudnośćią przyprowádzić SkarŻyw 300; Hordę iednę do Litwy Witołd przyprowádził StryjKron 507, 180, 782; WerGośc 256; WujNT Act 11/25; RybWit [A]v.

przyprowadzić którędy (1): Ktorą [Helenę] [...] ALEXánder [...] Vnioſł od mężá/ y przez byſtre morze Do Troiáńſkiego miáſtá przyprowádził. KochOdpr A3v.

Zwroty: »na pomoc przyprowadzić« (1): ſam Huſſankaſſan pięćdzieſiąt kroć ſto tyſięcy woyſká ſwoiego ná wygłádzenie Turkow/ á ná pomoc Chrześćiánom miał przyprowádzić StryjKron 652.

»przyprowadzić z sobą« (1): Márká wźiąwſzy przyprowadz z ſobą: bo mi ieſt pożyteczny ku poſłudze WujNT 2.Tim 4/11.

Szeregi: »donieść a przyprowadzić« (1): A gdy ią [pasterz owcę zabłąkaną] znaydzye/ iáką tu przypomina [Pan] radość á pociechę iego/ iż ią weźmie ná ſwoie rámioná/ á donieſie ią á przyprowádzi ią záſię do onego ſtadká ſwego. RejPos 168v.

»przywieść (a. [i zawieść]) i ([a]) przyprowadzić« (1): Ktoż mię przywiedźie do miáſtá obronnego? á kto mię przyprowádźi áż do Edom [Quis deducet me ... quis deducet me]? BibRadz Ps 59/11; [Y rzekł do niego Angioł: Ia y záwiodę go [Tobiasza do Medii]/ y záś przyprowádzę do ćiebie [Ego ducam, et reducam eum ad te]. Leop Tob 5/15 (Linde)].

W przen (1): Acżem trochę przyłożył co s Fránciey ſłyſzę. Iák ſie tám náſzym poſłom s Krolem ſwym wodziło/ Iák go przeyrzenie Páńſkie nam przyprowádziło. StryjWjaz A3.

Przen (3):

przyprowadzić do kogo, do czego (2): A gdy y ty [nieskruszone serca] do pana Chriſtuſa przyprowadiźił [!] [Franciszek Spiera]/ tedy oboie [skruszone i nieskruszone serca]/ aby w wierze prawyi cnotliwem żywotem pana Boga chfálili/ ſrodze zarás i mile napominął MurzHist C; á tyś nas vbogié Krom vrázu/ y krom ſzkody Przyprowádźił do ochłody. KochPs 95.

Zwrot: »do żywota wiecznego przyprowadzić« (1): Offiárá [mszy św.] nas prośimy pánie twemu imieniu poſwięcona niechay otzyśći/ y záwżdy do żywothá wietznego przyprowádzi. KrowObr 169.

a. O działaniu Boga i Maryi (18): Za Iordanem X Kardynał vrget ieszcze mu KIM zadney otuchy nie vczynił. barzo wtym trudny. Panie Boze sam w przyprowadz tym rychley ActReg 171.

przyprowadzić do kogo (1): Abowiem ći ktorzy z ćiebie [z Jeruzalem] ſzli pieſzo będąc gnáni od nieprzyiaćioł/ thy Bog ze chwałą y z doſthoynośćią przyprowadzi do ćiebie iáko ſyny Krolewſkie. BibRadz Bar 5/6.

przyprowadzić ku komu (1): Potym matuchna wſſego miloſierdziá ku ſynácżku cie przyprowadzi/ a twoię wolą iemu wziawi OpecŻyw 30.

przyprowadzić na co [= do uczestnictwa w czym] (1): iſz [Pan Bóg] nań [na ósmy synod] nie tylo Greki/ ále dálekie bárzo/ y dawno od iednośći Kośćiołá Bożego odłącżone Chrześćijáńſkie narody/ przyprowádził SkarJedn 301.

przyprowadzić z kim (1): Abowiem ieſli wierzymy iż Ieſus vmárł y zmartwychwſtał: ták też Bog te ktorzy záſnęli przez Ieſuſá przyprowádźi z nim. WujNT 1.Thess 4/14[13].

przyprowadzić dokąd (13): RejPs 146; odpuść grzech ludowi twemu Izráelſkiemu/ y przyprowadz ie do ziemie ktorąś dał im y oycom ich. BudBib 2.Par 6/25; Y zgromádzę ia oſtátki ſtádá moiego ze wſzech źiem do ktorychem ie roſpędził y przyprowádzę ie do obor ich/ áby ſie mnożyły [Vulg Ier 23/3] CzechRozm 117, 117, 118. Cf przyprowadzić skąd dokąd, Zwroty, W przen.

przyprowadzić skąd dokąd (1): Z Gdańſká teſz kiedym bieżał do Ruśi poſpiechem, Y ſtámtądeś we zdrowiu mię tu przyprowádźił. [...] ſzczodrobliwy Boże. CiekPotr 63.

Zwroty: »przyprowadzić do wiecznego krolestwa« (1): A potym nas przyprowádzi [Bóg Ojciec] do wiecżnego kroleſtwá ſwoiego RejPos 220v.

»do żywota wiecznego przyprowadzić« (1): tę błogoſláwioną Pánnę [Maryję] názywaią mátką miłoſierdzia: áby Mnichy y Mniſſki tzáſu godziny ſmierći przyięłá/ [...] do żywotá wietznego przyprowádziłá KrowObr 155v.

W przen (5):

Zwroty: »na drogę zbawienną przyprowadzić« (1): Co ná pocżątku przy Adámie y Ewie wężowi powiedźiano było/ [...] tedy to wſzyſtkiemu potomſtwu Adámowemu ſłuży. [...] ktoreby iedno BOg ſam w ſámym ſobie vmiłował/ y ná tę drogę zbáwienną/ ktorymkolwiekby to ſpoſobem było przyprowádźił. CzechRozm 174.

»przyprowadzić do portu (szczęśliwości), na port« [szyk zmienny] (3:1): I vweſelili ſie iż vćichnęły (koment) Czuſz burze thego morza. (–) I przyprowadził ie pan bog na port według woley ich [et deduxit eos in portum voluntatis eorum]. WróbŻołt 106/30; Leop Ps 106/30; RejPos 51v; ták ćię ſam poprowádźi [Chrystus]/ że ćię do nawyżſzego ſtopniá mądrośći/ y wſzytkich Cnot portu ſzcżęśliwośći y błogośłáwieńſtwá [!] prawdźiwego bez żadney omyłki przyprowádźi [Ps 106/30]. KołakSzczęśl C2.

b. O gwieździe betlejemskiej: wskazać drogę i cel [dokąd] (2): Skoro z miáſtá wyiecháli [pobożni królowie]/ onę im gwiazdę vkazał [Bóg]/ ktora ie do Bethleem przyprowádziłá SkarŻyw 27; LatHar 345.

2. Przynieść coś, dostarczyć coś gdzieś; offerre PolAnt [w tym: co (7)] (8): Y przyprowádzili Hetmánowie [dary] ná obnowienie ołtarzá BudBib Num 7/10.

przyprowadzić przed co (1): tedy przyprowádzili kśiążętá ich dáry ſwe przed ołtarz. BudBib Num 7/10.

przyprowadzić dokąd (5): dotąd yey ſtrzeże [cieśla szkuty] [...] pokąd yey ná brzeg morſki nye przyprowádzi. GliczKsiąż Q2v; kthorą [koronę] tegoż dniá o trzech á dwudzieſtey w wiecżor przyprowádzono/ do zamku Práſkiego BielKron 328v, 425v; Ciáło iego potym ſyn tego Ceſarzá Theodozyus/ [...] do Konſtántynopola przyprowádził. SkarŻyw 90; StryjKron 467.

Zwrot: »przyprowadzić z sobą« (1): potym [książę Bazyli] zięmią przyiáchał do Kijowá z wielką rádośćią ludu poſpolitego. Przyprowádził też z ſobą kośći S.Klimunta/ obrázy/ kſięgi y inſze naczynia y apparaty Kośćielne/ y Naſtaſiuſá Protopopá z Korſſunu StryjKron 140.

3. Spowodować, że ktoś coś zrobi, otrzyma lub osiągnie [kogo] (7): Zátym poklęknąwſzy chwaliłem y dobrorzeczyłem Páná Bogá Abráhámá páná moiego/ kthory mię proſto przyprowádźił/ ábych ią wziął corkę brátá páná mego/ ſynowi iego. BibRadz Gen 24/48.

przyprowadzić do czego (3): Więc w nádźięię [!]/ y práwá nie dobrego/ y vrżędniká niezbożnego/ pozowie drugi dobrego człowieká/ tylko dła [!] tego/ żeby go do prżyśięgi ták prżyprowadźił/ iżby ſię iey odkupowáć muśiał GórnRozm I2; SkarKaz 489a. Cf przyprowadzić do czego od czego.

przyprowadzić do czego od czego (1): Nákoniec y z ſámey Moſkiewſkiey źiemie [papież] niktorych młodźieńcow wezwał áby [...] cżáſu ſwego od odſzcżepieńſtwá do iednośći kośćielney ſwego narodu łudzie [!] przyprowádźić mogli ReszHoz 135.

a. O Bogu (3):

przyprowadzić do czego (2): ij też [Panie] niebieſkiégo pokoiu pilné żądanijé przywiedz/ a potym do tego pokoiu widzeniá racż nás przyprowadzitz OpecŻyw 72v; LatHar 177.

przyprowadzić na co (1): PowodPr 2 cf Szereg.

Szereg: »powołać i przyprowadzić« (1): Wſzytko tedy po Bogu záwiſło ná ſpráwie Wáſzey K.M. ktorego iáko Bog dźiwną opátrznośćią ſwą/ nád ludzką/ ná to Kroleſtwo powołał/ y przyprowádźił [...] ták nádźieiá ieſt/ iż to do końcá cżynić będźie. PowodPr 2.

Synonim: przywieść.

Formacje współrdzenne cf PROWADZIĆ.

Cf PRZYPROWADZENIE, PRZYPROWADZONY