[zaloguj się]
[pdf]

PRZYTŁUC (7) vb pf

Fleksja
praet
sg
3 m przytłukł
conditionalis
sg
1 m bym przytłukł
impersonalis
fut przytłucze się

fut 3 sg przytłucze (3). ◊ praet 3 sg m przytłukł (2). ◊ con 1 sg m bym przytłukł (1). ◊ impers fut przytłucze się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.

1. Przygnieść, przywalić, przysypać, spadając z góry; opprimere Vulg [w tym: kogo, co (żywotne) (3)] (5): Bo gdy przypádło ziemie trzęśienie w Anthyochiey: obálił ſię dom ich ábo Kośćioł/ gdzie ſchadzkę mieli: y tám wielką lidzbę [!] Heretykow zgromádzonych/ przytłukł SkarŻyw 87, 251; [nagle wiatr gwaltowny przypadł od puſzcżey/ y zburzył cżterzy węgły v domu/ á dom obáliwſzy ſie/ przytłukł dziatki twoie y pomárli Leop Iob 1/19 (Linde)].

przytłuc czym (1): Y tucży go [elefant smoka] krwią ſwoią cáłą noc/ cáły dźień. A kiedy iuż nie ſtánie w Elephánćie iuchy: Powáli ſię nieborak wyżęty y ſuchy. Támże ſobą przytłucże/ właśnie iáko ſkáłą/ Onę ſproſną krwią ſwoią ſzelmę wychowáłą. KlonWor 75.

W porównaniu (1): KlonWor 75 cf przytłuc czym.

Fraza: »grad, [śnieg] [czego] przytłucze« (1): Gdi deſzcż widzi nie dáleko w ſuchy cżás/ á v niego go nie máſz tedy łáie. Albo gdy mu grad grochu przytłucże á drugiemu nic tedy mu nie miło/ á powieda álbo thylko ná mię dyabli ocży przedárli. RejZwierc 57; [StryjKron XX4].
Zwrot: »sobą przytłuc« (1): KlonWor 75 cf przytłuc czym.
Przen (1): Nic to ácż gorſze cżáſy/ świát ze wſząd niſzcżeie/ Nic/ kiedy nie przytłucże ćiężar/ ácż ſię chwieie. Záłośći zewſząd ćiſną/ á ſumnienie piecże/ Serce fráſunki trapią/ á z oká łzá ćiecże GrabowSet L2.
[Zwrot: »przytłuc [komu] serce«: Ciężko się stacza na mię ciężki taran, Któremu nikam odjąć się nie mogę; Przytłukł mi serce Otwin(?)Erot 17.]
2. Wyrządzić szkodę, uderzając (2):

przytłuc czego (1): Ale też więc dobry kiy ná pokrzywy bywa/ Nie ták párzy tłucżona choć iey nie wyrywa. Acż iednák przedſię s cżáſem wyroście s korzeniá/ Ale ſie wżdy prytłucże [!] w niey złego naſienia/ Ze ſie wżdy ták ſzyroko rozraſtáć nie może RejWiz 79v [idem] [StatorGramm M5v].

a. Pobić, zadać ból, uderzając [kogo] (1): Sędźiego przeklináią/ y gorſzemi ſye sſtawáią/ Bo ták mowią poſpolićie: Bym to był wiedźiał/ ábym ták miał wiele dáć/ przyćiągnął bym go był lepiey/ y przytłukł GroicPorz c4.

Synonimy: 1. przycisnąć, przygnieść, przywalić.

Formacje współrdzenne cf TŁUC.

Cf [PRZYTŁUCZONY]

AĆ