[zaloguj się]
[pdf]

PRZYTRAFIĆ SIĘ (100) vb pf

przytrafić się (62), przytrefić się (38); przytrafić się FalZioł, BielŻyw, LibLeg (4), ComCrac, LibMal (3), KromRozm I, MurzHist, KromRozm II, KromRozm III, GroicPorz (3), Leop, UstPraw, KwiatKsiąż, Mącz (7), SarnUzn (2), KarnNap, ZapKościer, NiemObr, ReszHoz, WerGośc, WerKaz (2), Phil, RybGęśli, PudłDydo; przytrefić się RejPs (3), RejJóz (2), LubPs, RejFig, GórnDworz (3), HistLan (2), WujJudConf, RejPosWstaw, BudBib; przytrafić się : przytrefić się RejWiz (3:7), RejPos (9:6), RejZwierc (3:8), ModrzBaz (1:1), SarnStat (7:1).

sie (84), się (16).

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); w przytrefić się e jasne.

Fleksja
inf przytrafić się
praet
sg
2 m -ś się przytrefił
3 m przytrafił się
f przytrafiła się
n przytrafiło się
plusq
sg pl
3 n było się przytrafiło subst były się przytrafiły
conditionalis
sg
3 m by się przytrafił
f przytrafiłaby się, by się przytrafiła
n by się przytrafiło, by się przytrafi(e)ło

inf przytrafić się (20). ◊ fut 3 sg przytrafi się (26). ◊ 3 pl przytrafią się (1). ◊ praet 2 sg m -ś się przytrefił (2). ◊ 3 sg m przytrafił się (6). f przytrafiła się (3). n przytrafiło się (14). ◊ plusq 3 sg n było się przytrafiło (1). ◊ 3 pl subst były się przytrafiły (1). ◊ con 3 sg m by się przytrafił (3). f przytrafiłaby się, by się przytrafiła (9). n by się przytrafiło (12), by się przytrafi(e)ło (2) ComCrac, ZapKościer.

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) i XVIII w. s.v. przytrafić.

1. Zdarzyć się, zajść, odbyć się, nastąpić; accidere Vulg, PolAnt, Modrz; intervenire Mącz, JanStat; evenire JanStat, JanPrzyw; esse PolAnt; obtingere Mącz (78): gdisz panv memv na yego poſſelſtwo nieodpowiadasz, tedj moy pan na thwe gdj siie przitraffy tobie niebedzie odpowiadal LibLeg 10/153v, 6/79, 11/158; takze tez voiievoda ſtemi Caſtelanmi, Dignitarzmi i vrzędniki ziemskiemi scrutinium czynicz będzie o takovem męzoboiſtwie ktorebysie przitrafielo. ComCrac 16v; A yednák ye [Żydów] w tym dobrze opátrzył/ gdźyeby ſye co trudnego á oboyętnego/ o czymby piſmá nye myeli/ álbo z piſmá ſye ſpráwić nye mogli/ przytráfiło/ vkazał im gdźyeby tego ſſukáć myeli. KromRozm II ſv; GroicPorz m4v, mm2v; A gdy ieſzcże namilſza przytráfi ſie ktemu/ Iż przyſtrzyga ſzupryny workowi káżdemu. To iuż tám więc nieſporo byś nabárzyey tłocżył RejWiz 57v, 145v, 189; Leop Gen 26/20; Si variaret, A gdy by ſie odmienił/ álbo gdy by ſie odmienność przitráfiłá. Mącz 475d, 440b [2 r.], 487b; Pánie coż wżdy mamy cżynić s tymi bliźnimi ſwemi? cżęſtoż im wżdy mamy odpuſzcżáć to od nich gdy ſie przytráfi obráżenie ſwoie/ y doſyćli będzye ſiedḿ kroć? RejPos 247v, 111; HistLan A2v [2 r.]; Ze więc ieſliby ſię co nád nádzieię przytrefiło/ ábo iákie nie trefne poſelſtwo przyſzło do tych co w ziemi mieſzkáią/ żeby ſobą nie trwożyli BudBib 2.Mach 9/24; ModrzBaz 106v; ReszHoz 125; Abowiem mąż ieſt głową żony ſwey/ y pierwey ſtworzony/ nie dla żony/ ále żoná dla niego. Przeto żoná/ gdy ſię przytráfi (iákoż przytráfić ſię w tym iárzmie muśi) iáki fráſunek/ tedy ma mężá poćieſzáć WerKaz 289; A gdyby który tákowy [sędzia] był obran z tych którzy ná inſzych ſądźiéch śiedzą/ ieſliby ſie przytráfiłá Aktcya z mociiéy álbo áppelláciiéy od którégo z nich/ tedy ten ná ten czás ná ſądźie w téy ſpráwie wotowáć nie ma SarnStat 852, 463, 936; [ListyPol III 1551/193].

przytrafić się od kogo (3): RejPos 336; Iż bogáctwo y ine przypadki y pocżćiwośći wſzytkoć ſie to może od ludzi przytráfić/ ále żoná dobra á pocżćiwa to wiedz żeć tá pewnie od Bogá tobie ieſt daná. RejZwierc 34v; ZapKościer 1595/89.

przytrafić się z czego (1): Ktorego to przykładu/ ieſliże mácie co rozumu nie miéicie ſobie za małą rzecz/ abo żebyśię to tak ſprzygody przytrafiło MurzHist Q2.

przytrafić się komu, czemu (21): abowiem zadne by ſie inſſe kochanie ſnadz niemogło przytrefic więczſſe duſſam naſſem: iedno patrzyc na oblicznoſc twoię pana ſwego na wieki blogoſlawionego. RejPs 65, 171; RejJóz I6, M5v; Pátrzże ieſli ſie też co przytrefi wiernemu/ Wſzędy mu to przypádnie záwżdy ku lepſzemu. RejWiz 141v, 76v; Abowiem iako był Scipio zwykł mawiać/ yż nigdy wiecey ſię około zacnych nauk nieobierał/ iedno kiedy ſam á prożnim od poſpolitych ſpraw bywał/ ácżkolwiek ſię to nie każdemu moze przytrafić/ tilko ſamym wielkim vmysłom/ y tylko tym ktorzi ſą zaczną cznotą oſlachcieni. KwiatKsiąż G3; SarnUzn E; GórnDworz Bb2v; Iż nie byłby weſoł vbogi/ áby niemiał donieść bogátemu/ gdy mu ſie czo oſobnego przytrefi. RejPos 243, 102, 162; RejZwierc 101, 198v; WujJudConf 138; A ieſliby co ſzkody ogień vcżynił/ toby śię iedno temu domowi przytráfić mogło/ w ktoremby śię ogień záiął. ModrzBaz 35v; NiemObr 17; SarnStat 872. Cf Fraza.

przytrafić się kogo [może błąd zamiast: komu] (1): y slubuyą wyewſzyem ſzaſtępowacz tak ot syoſtrof yako ot przyiaczol Simuna Kuliga, a gdy by ſzyę czo przytrawyęlo Simuna tak ot Svmſzat yako ot poſtronnego tedi ſzyę nyema yndzy vczyekacz yedno do naſz ZapKościer 1595/89.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym: iż, że (9), iżby, [żeby] (2)] (11): LibLeg 6/115v; I przitraffilo ſzią wtych czaſzyech yſch za yego M. panem poſnanſkym wſchithczi zzamku thutha do poznanya bili wyachali. LibMal 1544/87v; GroicPorz ee2v; UstPraw Kv; Y Przytráfiło ſie że wſzedł Pan w dom niekthorego kſiążęciá Fárizáyſkiego w dzyeń ſobothni/ ku pożywániu chlebá RejPos 224v, 282v; RejZwierc 38v; Phil D4; A gdźieby ſie przytráfiło/ iżby álbo przez nas/ álbo przez kogo inſzégo sſtáło ſie co tákowégo tym to práwóm/ Státutóm/ Dáninóm/ Przywileióm/ Liſtóm/ Swobodóm/ y Wolnośćióm przećiwnégo: [...] tedy to wſzytko żadnéy mocy áni wagi mieć nie ma SarnStat 13, 164, 559; [Gdyby śie przytrefiło, żeby szyb wodą zapuszczony był, ażeby czachy toneły, [...] to żupnikowi oznaimiono być ma, żeby to obeidzrzał OrdunekGórn 25; UstKościel 49v; BibRadz Gen 26/8 (Linde s.v. przytrafić)].

Fraza: »kazus, przygoda, przypadek się przytrafi« [w tym: komu (3)] [szyk zmienny] (2:2:1): Novum intervenit vicium, Nowa ſie w tym czáſie przytráfiłá przygodá. Mącz 483a; A gdy ſobie wſpomniſz ſkromność iego á onę ſtátecżność iego [człowieka poczciwego]/ tedyć káżdy przypadek/ iákić ſie kolwiek przytráfi/ záwżdyć znoſnieyſzy y rozważnieyſzy będzye. RejZwierc 73; KarnNap G; WerGośc 217; IEſliby komu ſługá poſłány z témi pieniądzmi Czwartéy częśći/ álbo vmárł ná dródze/ álbo ſie iáki caſus przytráfił/ tedy ten/ czyie pieniądze były/ ma oświádczenié przygody onéy ſwéy w Grodźie blizſzym vczynić/ y zápiſáć. SarnStat 362.
Szereg: »przypadać i przytrefić się« (1): Táż krewkość y po dźiś dźień wybránym Bożym przypada y przytrefić ſie może. WujJudConf 138.
a. Bezpodmiotowo (13):

przytrafiło się jak (1): Aż ſie thák przytráfiło/ gdy s ſobą iecháli/ W łowy/ ſługam też ſwoim iecháć roſkázáli. Vcżyniły grom táki nie zgodne obłoki/ Ze ſie ſnadz y lękáły kámienne opoki. PudłDydo A4.

cum inf [zawsze: komu] (11): Theż gdyby ſie przytrafiło kolankami obiema dziecięciu ſie rodzić/ [...] tedy baba ma ſie około tego ſtarać, iżeby noſzki dziecięce naciągnąć á rozproſcić FalZioł V 22a; BielŻyw nlb 5; KromRozm III E4v; LubPs A6; A przeto/ kiedy ſie temu potahłemu [= podstarzałemu] Dworzáninowi ná piękną/ á wdzięcżną twarz weźrzeć przytrefi/ [...] tám on záraz [musi] [...] obudzić w ſobie rozum GórnDworz Mm, Kk6; RejPos 284v; Tákże y pocżćiwy cżłowiek/ ieſli mu ſie nie przytráfi burdy mieć o oycżyznę ſwą/ álbo o Rzecżpoſpolithą ſwą z nieprzyiacielem iákiem do tego należącym/ niechże ſie łamie á ma vſtáwicżną burdę z niecnotámi márnemi ſwiátá tego RejZwierc 23v, 3, 70; Co Homerowi w iego Rápſodiách/ álbo onemu ſtookiemu Argowi w iego ſtraży ſię przygadzáło/ to nam też w tey niezlicżnośći cháracterow [= liter] naſzych nie dźiw że ſię cżáſem potknąć przytraffi. RybGęśli A4.

Frazy: »dobrze się przytrafiło« (1): bene cecidit aut feliciter, Dobrze á fortunnie ſie przitráfiło. Mącz 29a.

»fortunnie się przytrafiło« (1): Mącz 29a cf »dobrze się przytrafiło«.

2. Znaleźć się gdzieś, zwykle przypadkowo (9):

przytrefić się u kogo (1): A ná wieki nie ſpytáią ieſli iadł pan Zyęć/ álbo gdzie konie ſthoią/ że cżáſem nieborak Zięć y ná cżcżo ſie vpije/ y tákże y ſpáć do brogu gdzie polezie. A konik/ chártek/ ptaſzek/ ieſli ſie co v páná Zięciá przytrefi to iuż nie iego/ páná Szwagrowo RejZwierc 33v.

a. Przybyć, znaleźć się na czyjejś drodze (8): RejWiz 47; ázaſz też to nie ieſt rzecż potrzebna cżłowiekowi poććiwemu ná koniká wſieść/ zbroicżki ſobie przypátrzyć/ ſłudze też ná drugiego kázáć wſieść/ álbo ieſliby ſie przytrefił dobry thowárzyſz iáki/ więc tu ſobie pomiernie pobiegáć RejZwierc 113.

przytrafić się do kogo (1): RejPos 207v; [Tám też do nich przytráfił ſie Prorok Agábus/ kthory prorokował przed wſzemi że miał być głod wielki po wſzey ziemi GilPos 268].

przytrafić się k komu (2): Co mu [młodzieńcowi] potym potkawſzy go Libertas ſzyroko rozwodzi/ co ſą ludzye tym ſwiátem zábáwieni/ y o ſtanie ich/ y o ſtanie przełożonych: áż ſie k nim Teophráſtus Philozoph przytrefił. Tho tám ſzyrzey o wolnym y o niewolnym żywocie rozmawiáli RejWiz A6v, A6.

przytrafić się dokąd (3): LibMal 1543/68; A ieſli ſie do domu przytráfi kto s ſtrony/ To iuż z nim trway choć głupi RejWiz 73, 178.

3. Nadać się, przydać się (8): Iſch na sziedzenyv Spidwaſſek v panyey Sebaſtianowey Schluſſelfelderowey bądacz yey ſlugą kluczem ſwoym othworzila yſch ſzią tham przitraffil A thamze ſtego spidwaſku trzi ſthuki plothna wyąla glogowſkiego LibMal 1544/91v.

przytrefić się komu (4): Tu prorok woſobie oycow wodchlani woła o wſpomożenie ku pánu wyſlawiaiąc dziwne miłoſierdzie y mocnoſći iego ktore wołánie może ſie y grzeſſnemu człowiekowi w vpádku iego ſnádnie przytrefić RejPs 112v; RejPos 250v; RejPosWstaw 41v. Cf przytrefić się komu do czego.

przytrefić się komu do czego (1): APophtegmatá zá onych ſtárych poważnych á vcżonych ludzi zwano te ſłowá y powieśći roſtropne á dworſkie/ ktore też cżáſem bywáły w rozmowach ich/ ktore ſie też y do ćwicżenia y do rozumu inym ná pothym przytrefić mogły. RejZwierc 210.

przytrefić się k(u) czemu (1): S teyże Ewányeliey nádobna Roſpráwá/ o powinnośći Rodzicow w wychowániu dzyatek/ á Dzyatki tákże przećiwko rodzicom ſwym iáko ſie záchowywáć máią. Ku cżemu ſie nam też przytrefić mogą ſłowá Páwłá s. [...] Przećiwko niedbáłośći rodzicow á niepoſłuſzeńſtwu dzyatek. RejPosWstaw 41v; [Ptakowi wytargawszy pierze, k czemuż sie przytrefi? Latać nie będzie. Mowy 121].

przytrafić się na co (3): Abowiem ſnádnie tho káżdy z nas obacżyć może/ iáko pokoy á ſpołecżna miłość ná káżdą rzecż nalepſzą záwżdy ſie więcey niż co inſzego miedzy Koſciołem Páńſkim á miedzy zebrániem iego może ſie przytrefić. RejPos 333v, 250v [2 r.].

przytrefić się na kiedy (2): Sędzyemu ieden przynioſł dwá Kápłuny tłuſte/ Ze ſie mogły przytrefić y ná mięſopuſty. RejFig Aa2v; RejZwierc 210.

4. Dać się zastosować, odnieść do kogoś lub czegoś, wykazać związek z czymś (4):

przytrafić się komu (1): A ieſli ieden tytuł nawłaſnieyſzy drugiey perſonie mogłby ſie właſnie przytráfić (co w przyrodzeniu nie może być) tedyby ony dwie perſonie muſiáły być iedná perſoná. SarnUzn E6v.

przytrafić się na kogo (2): Oſtátek ſlow ſwyętego Pyotrá ſam z ſobą rozwáż/ vźrzyſz iż ſye wſſyſtko ná Lutrá y vcznye yego przytráfi KromRozm I E2; RejPos [219]v.

przytrefić się na kiedy (1): tedy tá Ewányelia s. nie tylko należáłá ná ony cżáſy Apoſtolſkie/ ále właſnie może być przytocżona ná ty dziſieyſze cżáſy náſze/ y ná pothym ſnádnie ſie przytrefić muśi. RejPos 62.

a. [Być porównywalnym [przeciw czemu]: Gdzie też y wiele Doctorow tak ſie zgadzaią/ iż ten dziſieyſzy żywoth naſz przeciw wiekuiſtey chwale/ nigdy ſie przytrafić niemoże/ bo ieſt iako źwierzęcy. RejKat 83.]
5. [Dopasować się wymiarami i kształtem [ku czemu]: bądź bácżny áby pącżek wſtáwiony prawie śię przytrafił ku mieścu onego wyiętego Cresc 1571 128.]
6. Zwrot: »w rzecz się przytrafić« = mówiąc, trafić w sedno (1): Multum habent gratiae si inter dicendum e re ipsa nata videantur, Bárzo wielką máyą wdźięczność gdy ſie ták ſámi z ſiebie w rzecz przitráfią. Mącz 353b.

Synonimy: 1. przydać się, przygodzić się, przypaść, zdarzyć się.

Formacje współrdzenne cf TRAFIĆ.

AĆ