[zaloguj się]
[pdf]

PRZYWITAĆ (86) vb pf i [impf]

pf (86), [impf [part praes act]].

a jasne.

Fleksja
inf przywitać
praet
sg pl
1 m m pers -chmy przywitali, -smy przywitali
3 m przywitåł m pers przywitali
f przywitała m an
n przywitało subst
imperativus
sg pl
1 przywitåjmy
2 przywitåj
3 niech przywitają
conditionalis
sg pl
1 m bych przywitåł m pers bysmy przywitali
n subst bychmy przywitały
3 m by przywitåł m pers by przywitali
f by przywitała m an
n subst by przywitały

inf przywitać (12). ◊ fut 1 sg przywitåm (1). ◊ 3 sg przywitå (4). ◊ 3 pl przywitają (2). ◊ praet 3 sg m przywitåł (24). f przywitała (9). n przywitało (1). ◊ 1 pl m pers -chmy przywitali (1) KmitaPsal, -smy przywitali (1) OpecŻyw. ◊ 3 pl m pers przywitali (6). ◊ imp 2 sg przywitåj (3). ◊ 1 pl przywitåjmy (1). ◊ 3 pl niech przywitają (2). ◊ con 1 sg m bych przywitåł (1). ◊ 3 sg m by przywitåł (1). f by przywitała (1). ◊ 1 pl m pers bysmy przywitali (1). subst bychmy przywitały (1). ◊ 3 pl m pers by przywitali (1). subst by przywitały (1). ◊ [part praes act przywitając.] ◊ part praet act przywitåwszy (12).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII (z Cn) – XVIII w.

Pozdrowić (pozdrawiać) słownie lub za pomocą przyjętych gestów osobę spotkaną, przybyłą lub do której się przybyło; gratulari adventum Mącz, Calag, Cn; salutare PolAnt, Cn; benedicere Vulg; accipere, dare salutem, facere salutationem Cn [w tym: kogo, co (68)] (86): Y podkał ſie z mężem dzikim/ Ktory przyiaźń hnet złącżył z nim. W ſwoię go kucżę wprowádził/ Przywitawſzy y poſádził BierEz S3, A4, A4v, Gv, P3, R3v, Sv; Iá ieſtem matuchno moia milá. Ona zatym natychmiáſt powſtala/ ij nábożnie go przywitala. OpecŻyw 164v, 54v, 85v, 117v, 154v, 174v; ForCnR B2v; PatKaz II 64v; [mówi książę do Józefa:] panye dzýewka ona moia ieſt panna tzyſtá [...] ktora nigdy męża nye widzýała krom mnie y cyebye dzýſia/ ieſlitz miło iżby przyſla a przýwitała cye [...]/ a gdy była przywiedzýona mowił iey tak ocyec/ dzýewko przywitay brata twego HistJóz B4v, Dv; BielKom A3v; Pocżął [młodzieniec] cżapki potrząſáć/ ſukniey popráwowáć/ A iáko go [Ksenokratesa] przywitáć k niemu ſie gotowáć. RejWiz 146v, 20, 26v; Leop Gen 47/7, 2.Mach 4/34; RejZwierz 5v; BibRadz Gen 47/7, 1.Reg 30/21, 4.Reg 10/15; ná Służbie ſtał ánthwos z wodą y ręcżnik/ bo on [kniaź moskiewski] vmywa ręce wnet gdy przywita cudzoźiemce BielKron 435, 15, 17v, 375v, 381v, 414; Consentaneum est, ut illi adventum gratularemus, Godźy ſie ábyſmy go przywitáli á wdzięczność okazáli prziyęchánia yego. Mącz 383c, 177d, 350d; GórnDworz S4v; RejZwierc [782]; StryjWjaz B; SkarJedn 195; KochDryas A2; [Helena mówi:] Podobno wtył okrętu łáńcuchem za ſzyię Vwiązána/ poſrzodkiem Graeckich naw popłynę. Z iákąż ia twarzą bráćią ſwą miłą przywitam? KochOdpr Bv; O z iáką go [św. Jana Chryzostoma] ochotą potym miáſto wſzytko przywitáło. SkarŻyw 89; MWilkHist [E3], H4; StryjKron 421, 727; ZawJeft 8; ActReg 71, 82; CiekPotr 86.

przywitać czym [= mówiąc na powitanie] (1): Tám go [Henryka Walezego] Myſzkowſki Biſkup mowną orácyą/ Przywitał wyſławiáiąc Sármácką nácyą. StryjWjaz B4.

Z przytoczeniem [w tym przytoczenie poprzedzone słowami: rzekł, rzekąc (3), w te słowa, słowem onym, tymi słowy (3)] (8): BierEz K3v; OpecŻyw 76v, 185; Przywita go ſieſtrzycza Moy braciſzku zawitay LudWieś A3; RejZwierc 31; SkarŻyw 596; KIedyby śćiány té mowić vmiáły/ W té by ćię ſłowá práwie przywitáły: [...] PudłFr 59; KlonWor 38.

W połączeniu szeregowym (1): Pocáłowałći go też był Iudaſz w ogroycu/ obłápił/ przywitał/ y pozdrowił RejPos [308]v.

W charakterystycznych połączeniach: łaskawie przywitać (2), mile, miłościwie, nabożnie, ochotnie (2), wdzięcznie, wesoło, z chucią i powagą, z ochotą, z poczciwością, z strachem, z weselim, z wielką radością; przywitać płacząc (2); przywitawszy całować, pytać (4), rzec.

Zwrot: »przywitać z drogi« (1): [o Orszulce:] Záwżdy przećiwko Oycu wſzytki przebyć progi/ Záwżdy ſye vrádowáć/ y przywitáć z drogi. KochTr 12.
Szeregi: »przywitać, (i) obłapi(a)ć« [szyk 2:1] (3): Zatym gdy Iezus mily przyſſedl/ matuchna go przywitala ij nábożnie oblapila OpecŻyw 78, 39; BielKron 15. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»pozdrowić abo przywitać« (1): maſz ie [poselstwo] wzgárdzić/ y owſzem iáko nas Ian s. vcży/ áni go [posła] pozdrowić ábo przywitáć nie maſz. RejPos 121v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»przywitać albo (et, i) przyjąć« [szyk 2:1] (3): Mariá laſkawie Iudáſſa gdy przyſſedl przyięla albo przywitala. OpecŻyw 85; BielKron 413; Entpfangen. Przywitáć/ et przyiąć. Gratulari adventum Calag 160b.

Przen (1):

Z przytoczeniem (1): gdy cnotą/ rozum záhártuie/ Wierz mi natrudnieyſzy pień/ ſnádnie rozłupuie. Ale kiedy gi też ták/ ledácżym záklepye/ Może go też przywitáć/ witay pánie kiepie. RejZwierz 139.

a) [O nowej niespodziewanej sytuacji: zajść w miejscu, do którego ktoś przybywa: A gdy ták Leſko gránice Polſkie od nieprzyiaćioł poſtronnych obwárował/ wnet go nád nádzieię w domu przywitáłá wnętrzna trwogá StryjKron 362 (Linde).]
a. Odda(wa)ć cześć (15): SkarJedn 350; KmitaPsal A4; Pan Woiewoda Trocki Pan Podkanclerzy y Posłow Ziemskich niemało przyszli doKoła Krola naprzod przywitali zpocałowaniem ręki iego ActReg 29; [obádwá áż do zamku iecháli/ á mátká mu też zábieżáłá/ y przyſzedwſzy przedeń/ padłá przywitáiąc go [tj. króla] HistPonc M6v].

przywitać kim [= zwracając się do witanego tym określeniem] (4): GliczKsiąż B6; Tákież gdy przyſzedł [Aleksander Wielki] do Delfos do koſciołá/ kſiądz go ieden przywitał ſynem Iowiſzowym. RejZwierc 49v; á lud wſzyćiek tym więcey o iego [św. Leona, papieża] cnym y Anielſkim żywoćie trzymáiąc: nie duſznym tylko/ ále y zdrowia y máiętnośći ſwoich obrońcą y páſterzem go przywitał. SkarŻyw 318; ArtKanc E6.

przywitać czym [= dać na powitanie] (1): a iż do wielkich panow z gołemi rękami przychodzić ſye niegodzi/ ocżekawałam pogodnego cżaſu/ ſkoro ſye iedno ty kxiąſzki zgotowiły/ abych W⟨aszą⟩ M⟨iłość⟩ tym ſnadniey nimi przywithać HistAlHUng A2v.

Z przytoczeniem (1): Ián ſwięty poklęknąwſſy Iezuſa przywitál rzekątz. Witáy dáwno pożądany Iezu ſlodki OpecŻyw 35.

Z przytoczeniem tytułu, jakim się zwrócono do witanego (1): Náoſtátek wybran Oktáwianus [...]/ á ieſzcże go był zá żywotá Iulius náznácżył ná Ceſárſtwo/ ktorego wſzyſcy przywitáli pirwſzy raz Auguſtus BielKron 131v.

Szereg: »przywitać i uderzyć czołem« (1): Prosił mię o przyczynę takdo KrolaIego M iako y dow aby mogł przywitac y vderzyc czołem. ActReg 69.
[Przen: Przyjąć za króla: źiémiá Włoſka bárzo nie rádá práwicę ſwoię podáć mu [królowi] będźie muśiáłá/ to ieſt przywitáć go muśi. JanWróż 56.]
α. Oddać cześć boską (4): POdźiękuymyż wſzyſcy temu/ Synowi národzonemu [...]/ Onegoż przywitaymy/ pieśni wdźięcżne ſpiewaymy. ArtKanc B16; LatHar 657; [PamJancz 16].
Szereg: »przywitać i do nog upaść« (1): Táka wiárá y wyznánie przywodźi mię do niſkiego bárzo pokłonu/ ábych ćię pod oſobą chlebá vczćił/ y iáko obecnego tu w tey táiemnicy Páná mego naniżſzą pokorą duſzą y ćiáłem przywitał/ y do nog twoich vpadł SkarKaz 160a.
Przen (1): Niech przed páńſką oblicznośćią Rzéki kleſczą: niech z rádośćią Góry páná przywitáią KochPs 148.

Formacje współrdzenne cf WITAĆ.

Cf PRZYWITAN, PRZYWITANIE

PP