[zaloguj się]
[pdf]

PUCH (7) sb m

Fleksja
sg pl
N puch
G puch(o)w
A puch puchy
I puch(e)m

sg N puch (4). ◊ [A puch.] ◊ I puch(e)m (1). ◊ pl G puch(o)w (1). ◊ A puchy (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Drobne, delikatne, miękkie piórka, pierze ptasie; pluma Mącz, Cn; plumula Cn (4): Pluma, Miękkie piérze/ Kwap/ Puch. Mącz 306c, 300b; O ś. Marćinie cżynſz ma bydź odbieran wſzyſtek rázem: [...] Pierze/ Puchy/ Wełny/ poważyć y odebráć. GostGosp 70, 167; [Cervus Inst B5v].
[Szereg: »pierze, puch«: A za pierze, za puch, może uczynić ... fl. 0/24/0 LustrMaz II 83.]
2. Zanieczyszczone powietrze, śmierdzące wyziewy, zaduch; halitus, vapor Calag (2): Calag 109b; Owo rozna ná roznych mieyſcách woyná byłá/ A kreẃ po ſáme boki bárány fárbiłá. Niebá przed puchem nieznáć/ krzyk dźieli obłoki [możliwe też znacz. 1., gdyż jedną ze stron walczących były żurawie] KmitaSpit C5; [ReuchlinBartBydg K2v; LustrKrak II 95; [lekarze] powiedáią/ iż zarázá Powietrza/ ſtawa śię zágniełych puchow/ ktore trupy ludzkie y inego bydłá śćierw wydycháią SchneebAnt A5v; ále zágáśnieli [kaganek] zárázem álbo rychło/ wiedz iż tám ieſt puch ſzkodliwy. Cresc 1571 29, 29].
[Wyrażenie: »puch ziemny«: tedym ja był tę górę otworzył i nalazłem w niej kruszec ten, ale iż był puch ziemny, przestaliśmy robić i odeśliśmy tamże kruszca tegoż miedzianego. LustrSand 285.]
*** Dubium (1): Tá kilká lat/ iáko ćię nie miáłá Lobzenicá: ſtem lat ſię nam zdáłá. Nie raz rzekli teſkliwi chłopkowie/ V złych puchowże [może błąd zamiast duchow?] wżdy ći Włochowie/ Co nam Páná ták długo trzymáią: Aboć tám Ray w ſwey kráinie máią. RybWit Cv.

Synonimy: 1. kwap, mech, pierze; 2. smrod, stęchlina, zaduch.

AĆ