Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PUSTNOŚĆ

Następne hasło: [PUSTOCIEMNY] »

PUSTO (23) av

[GórnTroas 35 może N sg n od PUSTY]

o jasne.

Sł stp notuje, Cn s.v. pustki, Linde XVII w.

Znaczenia

Tak, że nic nie ma wewnątrz lub na powierzchni a. nie ma tego, co powinno być (23)
- a. W stanie niezagospodarowanym, bez upraw (5)
  - α. W stanie zniszczenia (1)
- b. Bez mieszkańców (11)
  - Przen (1)

Tak, że nic nie ma wewnątrz lub na powierzchni a. nie ma tego, co powinno być (23): A zá tym póki Staw puſto będźieſz miał/ tedy Grobléy popráwuy Strum Lv, L.

W funkcji orzecznika: nie ma nic, nikogo, jest pustka (1): Solitudo ante ostium, Puſtoć [lekcja: pustoć sb f mniej prawdopodobna] przed domem/ nie zayźrzeć nikogo przed drzwiámi. Mącz 401d.

Zwrot: »kłaść, położyć pusto; kładzienie pusto« = opróżni(a)ć, opróżnianie (1:1;1): ále ten [taras] co w wodźie może trwáć do kieládźieśiąth lat: oprócz kiedy owo Staw kłádą puſto/ że Tárás wyſchnie tedy mu to bárzo wádźi. Y tym kłádźienim puſtu [!] ſtáwów/ bárzo ſye Táráſy tyráią Strum H3, L.

Zwrot: »leżeć pusto« (1): Vacare, Być próżen/ prożnym/ nie mieć nic ná ſobie/ leżeć puſto. Mącz 472a.

a. W stanie niezagospodarowanym, bez upraw (5):

Fraza: »[gdzie] pusto stoi« (1): Bo won czás gdy w tych mieyſcách leśnych puſto ſtało/ Ieſzcze przewozow bárdzo rzecznych nálazł máło StryjKron 250.

Zwroty: »pusto leżeć« = vacare Mącz [szyk zmienny] (2): Rigent frigore partes mundi incultae Leżą puſto dla źimná. Mącz 356b, 472a.

»pusto stać« (1): Wſt ſtehen. Puſto ſtać. Spuſtoſzeć. Zárość. Squalere. Calag 578a.

α. W stanie zniszczenia (1): Vastificus, Quod vastitatem affert – Puſto cziniąci. Calep 1103b.

b. Bez mieszkańców (11): Wſtánie záśię ná nogi co było vpádło/ Y ſpráwiſz/ co ieſt puſto/ żeby záś ośiádło. GórnTroas 35.

Zwroty: »pusto leżeć« (1): Operpal. Krolá I.M. Polſkiego Lud wypalił. Puſto leży. KwiatOpis B2.

»pusto stać« (6): RejWiz 82v; Smilten. Zamek od Moſkwy złupiony/ y do gruntu wypalonj. Puſto ſtoi. KwiatOpis C3v, B2v, B3v, C4v; Wyléy ná nie ſtráſzny gniéw ſwéy zápálczywośći [...]. Dwory niech puſto ſtoią/ á pod ich namioty Niech páiąkowé wiſzą roboty. KochPs 101.

»pusto zostawić« (2): Na tey ſkale powiadaią iż był ſmok, [...] przeto z tąd tam ludzie vciekwſzy mieſtce puſto zoſtawili [habitationes propinquas vacuas reliquerunt] MiechGlab 71; A niechcąc [Bóg] puſto zoſtáwić mieyſcá onego/ s kthorego był ſtrąćił cżártá niewierne^go/ dopuśćił ſie tu rozmnożyć cżłowiekowi onemu RejPos 53.

Przen (1):

Zwrot: »pusto [bez kogo] stać« = być pozbawionym zwierzchnika (1): [papież Leo IX] ſzedł do Kárdynałow iżby mu odpuśćili tę winę [tj. że objął papiestwo nie będąc legalnie wybrany] mowiąc/ że to vcżynił s ſwey nieopátrznośći/ á prośił ich áby rychło dáli komu inemu/ áby przez moy błąd á grzech kościoł Boży puſto bez ſprawce ſwego nie ſtał. BielKron 176v.

Synonim: prożno.