[zaloguj się]
[pdf]

PYTAN (92) part praet pass impf

pytan (71), pytany (20), pytan a. pytany (1).

W formach niezłożonych -å-, w formach złożonych -a-.

Fleksja
sg
mNpytån, pytany fNpytåna, pytan(a) nNpytåno
G Gpytan(e)j G
pl
N m pers pytani

sg m N pytån (67), pytany (16); ~ (praed) -ån (67), -any (13); -any TarDuch, KuczbKat, SkarJedn, Phil (3), PowodPr; -ån : -any LibMal (12:6). ◊ f N pytåna (1), pytan(a) (1); ~ (praed) -a. ◊ [G pytan(e)j.] ◊ n N (praed) pytåno (3) [w tym: Mącz 91b może impers praet od PYTAĆ]. ◊ pl N m pers pytani (4).

Składnia dopełnienia sprawcy: pytan(y) od kogo (10), przez kogo (1) OpecŻyw.

Sł stp s.v. pytać (się); poza tym: pytane; Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn) s.v. pytać.

1. Któremu zadaje się lub zada(wa)no pytanie; rogatus Mącz, Calep; requisitus JanStat (89): Iezu ktorys od Piłatha pytany żadnym Słowem nie chciał Fałſzywych ſkarg oddalić. TarDuch C3v; Diversi interrogantur [...], Z oſobná káżdy bywa pytan. Mącz 487d, 249c, 357d, 416d; WujJudConf 233v; á ten ktory ſię w pokuśie/ gdy był pytány záchwiał [tj. św. Piotr]/ innych w ſtátecżnośći wiáry vgruntował. SkarJedn 70; Calep 926b.

pytan na co (1): Gdy tedy był na ſwé nieſzczeście pytán/ powiedźiáł naprzód/ iako będąc zácnem a wźiętem procuratorem vdáł śię był na łakomſtwo MurzHist L4.

pytan o co (4): LibLeg 7/33; LibMal 1545/94; Tám bywa żądánie áby [...] to tákowe wotum dwie álbo trzy rzeczy w ſobie zámykáyące/ było ná częśći rozdźielone/ á oſſobliwie ná kożdą część było pytano Mącz 91b; SarnStat 171.

pytan o czym (2): TarDuch C2; ktoryż [Antioch] [...] był pytan rozmaicie o rządziech y o obycżaioch alexandrowych. BielŻyw 157.

pytan w czym (1): obádwá przerzeczeni Praełaći máią ieźdźić [...] ná Séymy [...]/ áby dawáli rády Rzeczypoſpolitéy pożyteczné wedle tego/ iáko ktory w czym pytan będźie. SarnStat 171.

Ze zdaniem dopełnieniowym (tj. pytaniem zależnym) ze znamionami zależności: zmianą formy osobowej czasownika i/lub zmianą osoby zaimka osobowego lub dzierżawczego [w tym: odpowiednikiem pytania przypuszczalnie w trybie orzekającym jest zdanie dopełnieniowe w con (7) – po „jeśliby” (2), odpowiednikiem pytania w praes jest zdanie dopełnieniowe w praet (2)] (16): przez aniola byla pytána iako wierná matka ieſtliby téż chciala przyzwolitz na ſmiertz ſwégo ſyna OpecŻyw 103v; potim był pytan od iednego bogacża cżemu ieſt vbogim BielŻyw 8; Lepak pytan dlacżego ſie ludzi warował, odpowiedział, złych ſie przeto wiaruię, dla ich złich vcżinkow, á dobrich [...] BielŻyw 75, 5, 75, 166; GlabGad K; MurzHist F3; LibMal 1554/189 [2 r.], 189v; BielKron 124v; Iakoż y ſam Ian Ponurzyćiel/ gdy był pytan od poſłáńcow Ierozolimſkich/ cżymby on był/ to o ſobie powiedźiał [...] CzechEp 154; NiemObr 29; Phil G3; PowodPr 66.

Z przytoczeniem (tj. pytaniem niezależnym) bez zmiany osoby czasownika i zaimków osobowych i dzierżawczych [w tym przytoczenie poprzedzone słowem: mowiąc (1)] (3): OrzList c; Potym przy Krzćilnicy ſtoiąc/ ták od Kápłaná bywa pytány: Wierzyſz w Bogá Oycá Wſzechmogącego? A on odpowieda/ Wierzę. KuczbKat 145; RejPosWstaw [213].

Z przytoczeniem lub zdaniem dopełnieniowym bez znamion zależności (cf uwaga s.v. PYTAĆ) [w tym: przytoczenie (lub zdanie) w con (12)] (21): Pytan był [Anacharsis] iaka łodzia nabezpiecżnieyſza, rzekł ktora na ziemi bezpiecżnie leżi. BielŻyw 22, 8, 12, 22, 37 [2 r.], 49 (16); BielKron 68v; KwiatKsiąż G3; Mącz 480d; Epáminondás Tebanus będąc pytány/ ktoby miedzy wſzyſtkimi Hetmány był naſzcżęſliwſzy y nafortunnieyſzy [...] Odpowiedział/ O tym cżynić rozſądek rzecż bárzo trudna Phil N, G4.

W konstrukcji dwuczłonowej, współrzędnej lub niewspółrzędnej, typu: pytany ... odpowiedział (41):

~ Drugim członem jest czasownik o znaczeniu ‘mówić’ [w tym: odpowiedzieć (27), rzec (6), powiedzieć (4), odpowiedzieć i rzec (1)] (40): TarDuch C2; Gdi był pytan, ktoby miał być ſprawczą ludu rzekł, ten ktoby ſie ſam vmiał pirwey ſprawować. BielŻyw 8, 5, 8, 12, 22 [2 r.], 37 (20); GlabGad K; LibLeg 7/33; potym pithani czobi dzyerzal o Credzie odpowyedzial kyepſtwocz yeſth Credo LibMal 1554/189, 1545/94, 1554/189, 189v; MurzHist F3, L4; OrzList c; BielKron 68v; KwiatKsiąż G3; KuczbKat 145; RejPosWstaw [213]; CzechEp 154; A gdy był pytan/ cżemuby táką władzą/ y zwierzchność Piotrowę [...] ná Biſkupá Rzymſkiego/ mimo wſzytkich inſzych przenośił. Tego dowodźił iż Piotr ś. w Rzymie nadłużey mieſzkał NiemObr 29; Phil G3, G4, N; PowodPr 66.

Drugim członem jest odpowiedź wprost (1): Pytan ktora ieſt naſtatecżnieyſza niewiaſta, o ktorey zle mowić każdy ſie ſroma. BielŻyw 37. ~

Szereg: »pytan i badan« [szyk 1:1] (2): O Iezu pokorny/ ienżes poſlán od Annáſſa ku Kaijfáſſowi [...]/ przed ktorym pytán ij badán bytz rácżyles. OpecŻyw 114; Mącz 480d.
α. [W funkcji rzeczownika: »pytana« = cechowy egzamin teoretyczny:
Szereg: »gadana albo pytana«: a od gadanÿ albo pithaneÿ seſcz groſzi MetrKor 1581 129/61.]
a. Do którego zwrócono się o wyrocznię [z przytoczeniem lub zdaniem dopełnieniowym; w konstrukcji dwuczłonowej współrzędnej: pytan ... powiedział] (1): Potym Kálchás wieſczek gdy pytan był, coby zá przyczyná dźierżáłá okręty Gréckie, powiedźiał: Polixená ná ofiárę Achilleſowi dáć ſię ma GórnTroas 6.
b. Przesłuchiwany (31): TarDuch C3v; Náthychmiaſth przykazał do ſiebie wezwáć Parmeziuſa kxiążecia/ á gdi był pytan nálezion bił ſmierći godzien HistAl E3; GórnRozm H2; SarnStat 1170.

pytan o czym (1): Saepe non de facto sed iure quaeritur, Częſtokroć nie o vczinku ále o tym co práwo nieſie bywa pytano. Mącz 336a.

pytan de aliquo (1): Pithan pothym de authore consilii za kthorem Mathką ſwa bill wynyoſl Powyedzyall iſch nykth ynny yedno woycziech Withoſlawſky rady they [...] yemv yeſth dodall. LibMal 1546/122.

Ze zdaniem dopełnieniowym (tj. pytaniem zależnym) ze znamionami zależności [w tym: odpowiednikiem pytania przypuszczalnie w trybie orzekającym jest zdanie dopełnieniowe w con (4) – po „jeśliby” (3); z zapowiednikiem: o to (2)] (10): yeſlibi ktory kolwyek czlowyek spodolſkyey [...] do Moldawſkyey y zaſzye zmoldawſkyey do podolſkyey [...] zyemye [...] wſchetl yąnt byl ma bicz pytan dla ktory prziczini wſchetl. MetrKor 40/825; Pithann o tho wyelyebi Glow zamordowal powyada yſch [...] dwu chlopu zabill LibMal 1546/123v, 1543/70v, 72v, 77v, 1546/111v, 122, 1552/166v [2 r.], 167; ZapWar 1558 nr 2686.

Ze zdaniem dopełnieniowym będącym wstępem do pytania właściwego [zawsze: aby] (5): Macziey godek zeznal ys gdi bil pithan abi powiedzial iesli pan Marczin Dworzenski sprzyacziolmi swoyemy nayechal na dom pana Mikolaya Rynyewskiego dom [!] powiedzial ysz othem nycz nyewiam ZapWar 1558 nr 2686, 1558 nr 2686 [4 r.].

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [o czym] (1): O ſzmyerczy panyey Svchorzewſkiey ſerowye pithan yeſlyby pomocznykiem bill [...], Nycz ynnego konyecznye znacz nyechczial yedno tho yſch [...] LibMal 1543/74.

Z przytoczeniem lub zdaniem dopełnieniowym bez znamion zależności (cf uwaga s.v. PYTAĆ) [w tym z zapowiednikiem: o tym (1)] (2): Pithani othym ktholi ſobolye Byenyaſchewy dlugiemu spoznanya pobrall, powyada yſch mv knechczi do Maydemburgu gidacz powyadali ze wolff nyeyaky, [...] przed nym ſzyą baczill [tj. zwierzał się] ſpobranya tichtho ſoboly LibMal 1553/178; ZapWar 1558 nr 2686.

W konstrukcji dwuczłonowej, współrzędnej lub niewspółrzędnej, typu: pytan ... odpowiedział; drugim członem jest czasownik o znaczeniu ‘mówić’ [w tym: powiedzieć (a. powiedać) (13), odpowiedzieć (2), twierdzić (2), zeznać (2)] (21): Pithann yeſliby thowarziſtwo yakye przi they kradzyezi myall constanter thwyerdzi yſch nykth przinym nyebel LibMal 1552/166v; Iacub Walentego syn Skozmyna Na mąkach pitani powyedzial y zeznal yſz znyeyakym stachem pilchem [...] schli do yathek myąſznich LibMal 1552/172v, 1543/70v, 72v, 73v, 74, 1546/111v (14); Stanislaw kunek zeznal ys gdi bil pitan yesli Marczin Dworzenski nayechal [...] Mykolaya Rynyewskiego na dom iego ny doczegoy ssia znacz nyechczial thilko poviedzial yzem nazaiutrz od ssassiath slissal i ze ssia tham gonily ZapWar 1558 nr 2686, 1558 nr 2686 [6 r.].

Wyrażenia: »na mękach (a. męce) pytan(y)« [w tym: o co (4)] [szyk 4:3] (7): LibMal 1552/172v; ZLoczyńcá wedle Práwá niema być ná męce o więcey rzeczy pytan iedno o kthore ieſt o ſkárżon GroicPorz ii2v, ii2v, oo4.
~ »dobrowolnie i na mękach, przez męki pytan« [szyk 2:1] (2:1): Gdi dobrowolnye y przeſz mąki bill od vrządv pythan czo za prziczyna kv vczynkovi thakowemv [...] onego ieſth prziwyodla Powyedzyal yſch [...] LibMal 1543/73v, 72v, 77v. ~

»pytan urzędnie« (1): Lukaſch szyrpowsky pithan vrządnye yeſlyze zyeronymem Zeliſlawſkym yezdzal [...]. Thak yeſth wyznal dobrowolnye. LibMal 1546/21.

2. Od którego czegoś zażądano, proszony (3):

pytany o co (1): Sententiam rogatus, Pytány o ſwoye wotum/ rádę álbo wzdánie. Mącz 357d.

pytany o czym (1): O Tych którzy cłá ná źiemi biorą/ ieſt przed námi przełożono/ áby práwá przed Królem Iego M. gdy będą o nich pytáni/ położyli SarnStat 396.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Pytan Apollo aby rozſądził komuby miała przydz ta kablicza [!] złota. BielŻyw 2.

Cf PYTAĆ

KW, (PP)