[zaloguj się]

117. Wyjaśnianie struktur.

a. Gramatyczne.

Niekiedy może zajść potrzeba wyjaśnienia struktury (tj. funkcji znaczeniowej przypadka lub wyrażenia przyimkowego), jeżeli sam schemat połączenia składniowego bez takiego komentarza byłby mylący lub niezrozumiały. Czynimy to w klamrze, w której po znaku równości podajemy najprostsze wyjaśnienie, np. przekład na strukturę współczesną:

dać z kogo, z czego [= spośród kogo, czego].
Jeżeli ta sama struktura ma różne funkcje, rozbijamy ją na dwie osobne, np.:
chronić czego [= co] ...chronić czego [= przed czym]... .
Niekiedy wystarczy objaśnić tylko jedną z dwu struktur, jeżeli ta druga jest zrozumiała sama przez się. W układzie nieobjaśniona stoi na pierwszym miejscu, np.:
dać na kogo, na co ...
dać na co [= za co] ...
W wypadku takim, jak s.v. KARAĆ (por. 116.a.aa.), nie ma potrzeby objaśniania struktur, gdyż wystarczającym sygnałem jest zróżnicowanie na kogo i co.

aa. Struktury o schemacie „czyj”.

Struktury czyj wyjaśniamy w klamrze krótką, lecz oddającą właściwy sens formułą, np.:

klątwa czyja [= rzucona lub ustanowiona przez kogo],
komentarz czyj [= napisany przez kogo],
koło czyje [= złożone z kogo]
itd.
Przy prostych rzeczownikach odczasownikowych wystarczy np.:
karanie czyje [= przez kogo],
karanie czyje [= kogo].
Jeżeli struktura czyj występuje w różnych funkcjach, tworzymy oczywiście osobne pozycje (cf przykład s.v. KARANIE).
Objaśnianie struktur dzierżawczych obowiązuje tylko wówczas, gdy mogą zachodzić jakiekolwiek nieporozumienia lub dwuznaczności.

b. Znaczeniowe.

Jeżeli dana struktura nie wykracza poza zakres podany w objaśnieniu znaczeniowym ani nie kwalifikuje się do wydzielenia w podgrupę, ale nacechowana jest właściwym sobie odcieniem lub brakiem pewnego odcienia wymienionego w objaśnieniu, możemy to zanotować w następujący sposób:

chcieć po kim = wymagać.