• Instrukcja
  • I. Materiał Słownika
  • II. Podział materiału na artykuły hasłowe
  • III. Hasło
  • IV. Specyfikacja gramatyczna
  • V. Część gramatyczna
  • VI. Stosunek do innych słowników
  • VII. Semantyka
  • VIII. Frazeologia
    • A. Typy jednostek frazeologicznych
    • B. Kryteria wydzielania jednostek frazeologicznych
    • C. Jednostki podobne i krzyżujące się
    • D. Składnia w jednostkach frazeologicznych
    • E. Objaśnianie jednostek frazeologicznych
      • 210. Zakres i sposób objaśniania
      • 211. Objaśnianie przysłów
      • 212. Peryfrazy
      • 213. Kwalifikatory przy jednostkach frazeologicznych
      • 214. Podział wewnętrzny rubryki znaczeniowej Wyrażenia przyimkowe w funkcji przysłówka
      • 215. Odpowiedniki łacińskie
      • 216. Biblizmy we frazeologii
      • 217. Objaśnianie wyrazu niehasłowego
      • 218. Uwagi o powtarzalności przykładów
    • F. Strona graficzna części frazeologicznej
    • G. Cytowanie w części frazeologicznej
  • IX. Cytaty
  • X. Lokalizacje
  • XI. Synonimy
  • XII. Formacje współrdzenne
  • XIII. Odsyłacze
  • XIV. Układ Słownika
  • XV. Indeks frekwencyjny
  • XVI. Użycia spoza naszego kanonu źródeł
  • XVII. Sposób traktowania kustoszy, żywej paginy i tekstów erratowych
  • Dodatek: pochylenia i miękkości oraz poprawki lokalizacyjne

210. Zakres i sposób objaśniania.

Jednostki frazeologiczne wymagające objaśnienia lub przekładalne za pomocą jakiegoś współczesnego synonimu czy synonimicznej struktury, opatrujemy objaśnieniem znaczeniowym po znaku równości lub zakresowym (w klamrze, bez znaku równości); oba typy przed liczbą statystyczną. Przy powtarzalności tych samych objaśnień możemy stosować odsyłacze, por. 184.

a. Drobne różnice związane z budową strukturalną.

Jeżeli ogólny sens jednostki jest ten sam, ale w zależności od wariantu strukturalnego wymagana jest różnica sformułowania, podajemy objaśnienia w kolejności wariantów i stawiamy między nimi taki znak interpunkcyjny, jaki stoi w odpowiednim miejscu tytuliku, np.:

»dać mężowi; dać męża żenie; dana mężowi« = wydać za mąż; ożenić; zamężna
»mieć, mająca męża« = być mężatką, mężatka.

b. Różne znaczenia tej samej jednostki.

Jeżeli dana jednostka frazeologiczna ma więcej niż jedno odrębne znaczenie, przy czym podział materiału nie nastręcza trudności, traktujemy je jako osobne połączenia, każde z własną statystyką, np.:

»stracić głowę« = zginąć ...
»stracić głowę« = zabić ...

Jeżeli w jednostce stwierdzimy niewątpliwe występowanie kilku znaczeń, ale podział materiału bez reszty jest nie do przeprowadzenia, dajemy wszystkie objaśnienia ze średnikami.