[zaloguj się]

215. Odpowiedniki łacińskie.

Każda jednostka frazeologiczna, w skład której wchodzi materiał ze słowników lub tekstów tłumaczonych bądź też notowana u Knapskiego, powinna mieć wpisane odpowiedniki łacińskie.

a. Przy tytuliku.

Przy tytuliku notujemy odpowiedniki ze słowników. Z tekstów tłumaczonych tylko te, które odnoszą się do przykładów niecytowanych, oraz te, które są wspólne dla kilku użyć (np. dla kilku Biblii).

aa. Przy tytuliku niejednorodnym strukturalnie.

Jeżeli w jednostce połączona jest np. odmianka w formie zwrotu i wyrażenia, a łacina również ma paralelnie zróżnicowaną budowę, pozostawiamy układ odpowiedników według źródeł, ale w ich obrębie dla wariantów strukturalnych tworzymy osobne węższe części oddzielone od siebie średnikami, np.:

»wybrać kamienie; zbieranie kamieniow« = dilapidare; lectio lapidum Mącz; delapidare Cn.

b. W klamrze wplecionej w cytat.

W cytacie podajemy w zasadzie odpowiedniki z tekstów tłumaczonych.
Wyłącznie w cytacie podajemy łacinę, jeżeli polskiemu szeregowi odpowiada jeden wyraz łaciński.

c. Jednostki raz zaświadczone.

Przy jednostkach jednokartkowych łacinę podajemy w zasadzie tylko w cytacie, również jeżeli jest to materiał ze słownika. Zasadę tę rozszerza się też na jednostki liczniejsze w warunkach ustalonych dla rubryk semantycznych (por. 158.). Wyjątkiem jest sytuacja, gdy oprócz naszych mamy też odpowiednik z Cn.

d. Reguła ogólna i wypadki szczegółowe.

Każdy cytat z tekstu tłumaczonego powinien posiadać łacinę. Nie znaczy to jednak, że trzeba tu wiele cytować, nie ma bowiem obowiązku przytaczania wszystkich odpowiedników.
Nigdy nie mogą być powtórzone w cytacie te odpowiedniki, które wpisaliśmy po tytuliku.
Jeżeli jedyny odpowiednik z tekstów słownikowych (choćby był wspólny dla kilku słowników) jest cytowany, nie wprowadzamy go do tytuliku. Jeżeli natomiast z wielu odpowiedników danego słownika niektóre (lub jeden) są cytowane, dajemy u góry pełną ich listę.
Z tekstów tłumaczonych można przewidzieć następujące wypadki:
Dla różnych odpowiedników z różnych tekstów zasada jest taka: w przykładach cytowanych łacina klamrowa, z przykładów niecytowanych – po tytuliku.
Jeżeli ten sam odpowiednik jest wspólny dla kilku miejsc (w jednym tekście lub w różnych tekstach), dajemy go w tytuliku, choćby był przykład cytowany. Jeżeli jest kilka odpowiedników z jednego tekstu, a jedno miejsce cytowane, wszystkie wypisujemy u góry. Odpowiednik biblijny wspólny dla tego samego miejsca w różnych Bibliach, z których cytowana jest jedna, dajemy tylko w cytacie.

e. Kalki.

Podstawę kalki wpisujemy w nawiasie po wskazaniu języka, z którego pochodzi. Są tu 3 możliwości formalne. Jeżeli podstawa nie pochodzi z żadnego z naszych źródeł łacińskich, nie podajemy po niej oczywiście żadnych skrótów; jeżeli jest normalnym i jedynym odpowiednikiem łacińskim, podajemy po niej źródła, np.:

(kalka z lat. ... Mącz, Cn);
jeżeli prócz niej mamy inne odpowiedniki łacińskie, w nawiasie nie podajemy źródeł, po nawiasie zaś normalny wykaz odpowiedników z powtórzeniem uznanego za podstawę kalki.

f. Uwaga o PolAnt.

Jeżeli strona łacińska wskazuje, że podstawą jednostki jest tekst główny, a nie marginesowy Starego Testamentu (dla Nowego Testamentu odwrotnie), wpisujemy tę część, którą uznamy za właściwą, z normalnym skrótem PolAnt bez żadnej dodatkowej uwagi.

g. Sposób notowania.

Odpowiedniki łacińskie przy tytuliku frazeologii piszemy po polskim objaśnieniu jednostki (po średniku); jeżeli objaśnienia takiego nie dajemy, stoją one bezpośrednio po znaku równości. Układ taki, jak opisano w 157. Warianty słowotwórcze pochodzące z tego samego źródła łacińskiego ujmujemy w nawias, np.:

percipere (a. accipere) coronam Vulg; (ob)servare sub clavibus JanStat;
z różnych źródeł notujemy osobno, tak np. byłoby:
percipere coronam Vulg; accipere coronam PolAnt.
Dla szeregów ten sam odpowiednik wyrazu hasłowego w jednym tekście notujemy 1 raz, a różne odpowiedniki drugiego członu oddzielamy skrótem a., np.:
»kmieć i poddany« = kmeto et subditus a. terrigena JanStat.
Nie zmieniamy szyku, jeżeli jest on różny niż ten, który zamieściliśmy w tytuliku.
Przy skrótach źródeł nigdy nie podajemy lokalizacji według strony.