Ur. ok. 1560 w Barcinie nad Notecią (ówczesny pow. Kcynia, woj. kaliskie, Wielkopolska); zm. w 1612. Rodzina pochodzenia czeskiego (ojciec, Jan Ryba, minister zboru w Barcinie, senior i kaznodzieja ostrogski).
Uczęszczał do szkoły braci czeskich w Łobżenicy, potem (1581) uczył się w Gdańsku. Na studia wyjechał do Wittenbergi (1582 – 1584) i do Heidelbergu (1584). Zdobył gruntowne wykształcenie klasyczne, znał język grecki i niemiecki. W czasie studiów podróżował do Francji, Wiednia i Pragi. Przebywał na dworach możnych panów, m.in. był nauczycielem u Ostroroga. W 1585 objął posadę nauczyciela w gimnazjum w Toruniu, w 1589 został lektorem języka polskiego w szkole gdańskiej. W latach 1592 – 1594 powrócił do Torunia, na stanowisko sekretarza rady miejskiej. Potem prawdopodobnie przebywał na dworach magnackich, może był także w Lesznie.