[zaloguj się]
[pdf]

GŁOS (2578) sb m

o jasne.

Fleksja
sg pl
N głos głosy
G głosu, głosa głosów
D głosowi, głosu głos(o)m
A głos głosy
I głosem głosy, głosmi, głosami
L głosie, głosu głosiéch, głosach
inne sg G a. D - głosu; sg N a. A - głos

sg N głos (541). ◊ G głosu (393), głosa (1); -u : -a KrowObr (6 : 1). ◊ D głosowi (23), głosu (6); -u Leop (2), BielKron, ArtKanc; -owi : -u LubPs (1 : 1), RejPos (3 : 1). ◊ G a. D głosu (3). ◊ A głos (659). ◊ N a. A głos (3). ◊ I głosem (572); -em (65), -ęm (1) JanNKarGórn, -(e)m (506). ◊ L głosie (36), głosu (1); -e : -u LubPs (2 : 1). ◊ pl N głosy (93). ◊ G głosów (55); -ów (7), -ow (1), -(o)w (47); -ów : -ow Mącz (6 : 1). ◊ D głos(o)m (2). ◊ A głosy (98). ◊ I głosy (83) głosmi (3), głosami (1) LatHar; -y : -mi BielKron (11 : 1), RejAp (4 : 2). ◊ L głosiéch (4) Mącz (2), SkarŻyw, KochFr, głosach (1) LatHar; -éch (1), -(e)ch (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Zjawisko akustyczne (2048):
a. Dźwięk wydobywający się z gardła ludzkiego lub zwierzęcego (w odniesieniu do ludzi ujmowany od strony artykulacyjnej lub od strony treści); barwa i inne cechy indywidualne czyjegoś głosu, sposób mówienia; zdolność mówienia jako jedna z dyspozycji; mówienie lub śpiew; odezwanie się, wypowiedź, słowa; czasem metonimicznie: człowiek mówiący lub śpiewający; vox Mymer1, Mącz, Calag, Calep, Cn; sonus Mącz, Cn; vocula Calag (1827): BierRaj 17v, 21v; BierEz F2v, K3v [2 r.], N2v [2 r.], N4v; OpecŻyw 144 [2 r.], 149, 179; PatKaz II 33, 33v, 50v, 54v [2 r.]; PatKaz III 149; Mymer1 24; TarDuch A4v, B2, B5, E; FalZioł ‡6f, I 5d, 15a, 108d, 133b (16); BielŻyw 79, 137; Cżemu riby nie dzwięcżą. (‒) Bowiem one nie maią ani płuc ani ſercza ani też inſzego nacżynia głoſu, przeto też w ſię żadnego wdychania wiatru nie potrzebuią, gdyż głos nicz nie ieſt iedno wiatr od płucz odrażony á wydchniony. GlabGad D, C2, C7, C7v żp, C8 [4 r.], D (14); MiechGlab *5; WróbŻołt I7v [2 r.], 73/23, Z6v; WLaſnie to nam ieſt rzecz przyleżąca ábychmy rozmáyćie chwaląc/ wyſlawiáli dobrodzieyſtwá páná ſwego á nietylko náſſym proſtym głoſem ale y rozmaite gry y muzyki ktemu przyłożywſſy. RejPs 137, 42 [3 r.], 69v, 70, 109v, 116 (15); Iako Alexander nalazł cżłowieka leſnego koſmatego/ á głos máiąc iáko wieprz HistAl K6v, F2v, K6v; KromRozm I I3 [2 r.]; MurzHist F4v; Nákłoń Pánye vſſy twe ku głoſu moyemu LubPs ddv, G4 marg, H4v, L4, M3v marg, N6v (11); Bo tobie ma być daná chwałá/ dzięká y chwálebność głoſá. KrowObr 152; RejWiz 2v, 21, 82v, 91v, 128; Leop 3.Reg 18/26, 4.Esdr 12/17, Iob 29/10, 30/31, Ps 30 arg (21); KochZuz A4v; RejZwierz 108; BibRadz I 2c marg, 91b marg [2 r.], Iob 34/28, Ps 73/23, Cant 2/8 (15); Znałem bárzo dobrze/ był Człowiek ſtanem wyſoki/ twarzą poważny/ głoſem krzykliwy OrzRozm G2v; BielKron 14v, 19, 32, 67v, 80 (15); GrzegRóżn A4, F, H4v, I4v; KwiatKsiąż F3, I3; Lamentabili voce deplorare, Rzewnym głoſem opłákáwáć. Mącz 183b, 14c, 18b, 28c, 84d, 115a (17); OrzQuin Y2 marg; SarnUzn E8v; A o tym áni piſáć áni mowić chcieli/ Co to ieſt/ iedno głoſy co ſtámtąd ſłyſzeli. RejAp AA6, AA6v, BB6, 11v, 12 [2 r.], 14 (29); GórnDworz O3v, R5v; Co głos tento weźmi/ weźmi/ weźmi známionuie? HistRzym 133; RejPos A2, A2v, 9, 54, 78v (16); RejPosWiecz3 97v [2 r.]; GrzegŚm 8; RejZwierc B, 42 [2 r.], 80, 91v [4 r.], 92 [2 r.] (16); BudBib 1.Reg 26/17 [3 r.], Iob 30/31, Ps 28/3, 4 [2 r.], 5 (17); BudNT Act 19/34, 2.Petr 1/17, Apoc 1/15; CzechRozm 192v, 262; ModrzBaz 89v, 132 [2 r.]; Calag 467a; KochPs 36, 61, 80, 99, 113 [2 r.] (10); Ichże on głos ieſt: Przeſzliśmy przez ogień y przez wodę SkarŻyw 208, 51, 70, 113, 147, 183 (21); KochTr 7; y ſami ſię twierdźimy Głoſem tego popráwiamy. MWilkHist L3v; StryjKron 702; CzechEp 152 [2 r.], 153, 243, 255; NiemObr 165; Sámi nagrobne żale właſnym noſem/ Y żáłobliwym wypráwiaćie głoſem. KlonŻal A4; KochMuza 26; ReszList 160, 181 [4 r.]; WisznTr 15; BielSen 6; KochPam 82; KochPieś 18, 24, 55; KochSob 59, 69; V Syren ſnać głos cudny: tym ludźie zdradzáią/ Którzy ich nierozmyſlnie muzyki ſłucháią. PudłFr 49; ArtKanc E7, F4, K1Ov, N16; W krotkiem czáśie zá onem dowćipem głos vformował/ á z głoſu wyráźił ſłowá GórnRozm N2; ZawJeft 6, 20; Calep 1141a; GórnTroas 47; GrabowSet A4, B4v, E, E2, G3 (18); OrzJan 108; Praefácya y Sanctus wyraża one Zydowſkie głoſy/ ktoremi weſoło Páná ná ośiełku iádącego z tryumphem witáli. LatHar 79, 94, 161 marg, 214, 236, 263 (10); KołakCath A3; KołakSzczęśl Bv; Lecz gdy poználi iż był Zydem; wſzczął ſię ieden głos od wſzytkich iákoby przez dwie godźinie wołáiących WujNT Act 19/34, Luc 23/23, Ioann 3/29, 10/4, 5, 12 arg (18); SiebRozmyśl F3v; SkarKaz 118a, 161b, 387b [2 r.], 486b marg, 487a (14); CzahTr E3v, K; GosłCast 11; SkarKazSej 676b, 703b; SapEpit A2v, A3v; KlonWor *2v, 23 [2 r.], 46; SzarzRyt Bv, B4 [2 r.].

głos czego (100): BierRaj 18; OpecŻyw 11 [2 r.]; Niechay będą vſzy twoie przichilone na głos prozby moiey. TarDuch D8v; WróbŻołt 25/7, 46/2, 85/6, 139/7; RejPs 145v, 206; LubPs B4, B5, G2, G3 [2 r.], G4v (13); Leop Deut 1/34, Ps 27/2, 6, 65/8, 19 (16); Kośći moie przyſchły do ſkory moiey dla głoſu nárzekánia mego. BibRadz Ps 101/6, Iob 34/16, Ps 6/9, 114/1, Is 65/19 [2 r.], Ier 16/9 [2 r.], Eccli 17/11; RejPos 304; BudBib 1.Esdr 3/13 [2 r.], Ps 27/2, 6, 85/6, Ier 25/10 [2 r.], Zach 11/3; Bo pan głos płáczu mégo przyiął w vſzy ſwoie KochPs 9, 21, 132, 175; SkarŻyw 83; ZawJeft 28; GrabowSet Iv, Nv, N2v, Q3; Niech będą vſzy twoie nakłonione ná głos modlitwy moiey. LatHar 169, 159, 166, 615; WujNT Luc 1/44; SkarKaz 579b; JanNKarGórn G4v. Cf »głos krzyku«, »głos mowy«, »głos pieśni«, »głos przypiewania«, »głos ryku«, »głos słowa«, »głos wołania«, »głos wrzasku«.

głos do kogo (10): I nowy to głos krola polskiego do Polakow, ktorego proszą, aby na potym nigdy nie słychali. Diar 61; BielKron 83; SkarŻyw 113 marg, 490; KołakSzczęśl Bv; A głos záſię powtore do niego: Co Bog oczyśćił/ tego ty nie zow poſpolitym. WujNT Act 10/15, Act 7/31, 10/3; SkarKaz 245a marg, 346b.

głos ku komu (4): HistRzym 130; Do was mężowie wołam/ á głos moy ku ſynom cżłowiecżym. BudBib Prov 8/4; BudNT Act 7/31; SkarŻyw 81.

Postać dialogu (11): GLOS BOGA OYCA. KołakSzczęśl B, B2, B3, B4v, Cv; GLOS PIERWSZY. WitosłLut A2v, A3v, A4, A4v, A5, A5v.

W charakterystycznych połączeniach: głos anjelski (8), apostolski, archanjelski, balsamowy, bliski, bluźnierski, błogosławiony, cudny, diabelski, dobrotliwy, dziecięcy, dziwny (2), formowany, gniewliwy, hetmański, jawny, jeden (9), klnący, kozi, krolewski, lamentliwy, ludzki (2), łabęci, łagodliwy (łagodny) (2), łaskawy, macierzyński, małpi; mały, marny, matczyn, mężny, miły (milutki) (4), mocny, możny (2), nabożny (2), najemniczy (2), napominający, nędzny, niebieski (4), nieprzestajny (2), niesprawiedliwy, niewieści (2), niewinny (2), niezmyślony, nieżadny, obcy (2), ochotny, ojcowski (10), oniemiały (4), osobny (2), ostateczny, ostry, piękny (5), płaczliwy (14), płaski, pochlebny, pocieszliwy (pocieszny) (2), pokorny (2), postronny (2), prawy, prorocki, prosty, przestworny, przyjemny, przyrodzony (3), psi (4), ptaszy, rozliczny (6), rozmaity (4), rozny (4), rzewny (rzewliwy) (8), serdeczny, sławny, słodki (2), smętny, smokowy (3), spolny, spuszczony, srogi (8), straszliwy (straszny) (12), szalony, szczyry, śpieszny, święty (świętobliwy) (4), teskliwy (2), ucieszny, umarły, wesoły (13), wężowy, wierny, wilczy (2), wolny (2), wołowy, wszeteczliwy, żałobliwy (żałobny, żałosliwy, żałos(t)ny, żałościwy) (15), żorawi, żydowski (2); głos chwały (6), lutości, modlitwy (3), narzekania (3), nasmiewiska, odpowiedzi, płaczu (8), powieści, pozdrowienia (5), prośby (21), radości (7), szemrania, trwogi (2), wesela (7), wesołości, wolej, wycia, wyznawania, wzdychania, żalu; głos Jehowy (5); głosu chwalebność, moc, modlitwa, możność, nachylanie, naczynie (3), pozdrowienie (2), prośba (2); głosowi odpowiedzieć; głos czynić dobry (lepszy) (2), czyścić, dobywać, kłaść w uszy, mie(wa)ć (12), naprawiać (4), odjąć (odejmować) (5), posilać, (po)zna(wa)ć (17), przyjąć (w uszy) (4), przypuścić, psuć, rozdzielać, spuścić do uszu, uformować, (z)łagodzić (2); na głos skłonić uszy; głosem błogosławić, być poświęcon, chwalić (chwałę czynić) (3), da(wa)ć chwałę (2), dawać znać, nauczać, objawion(y) (2), omylać, opłakawać, ostrzegać, prosić (3), (prze)straszyć (3), (u)cieszyć (2), ugruntować, upominać, wsławiony, wysławiać (wysławować) (2), wyznawać (2), żałować; z głosem uczynić cześć, wynosić się, wyznawać, zwiastować.

Przysłowia: Powiedzyał mu Sokrátes iż to nic nie ſzkodzi/ Gdy pies ſzcżeka á głos ſie po wiátru roſchodzi RejWiz 49.

o iuż wierz mi iż tá tozmowá [!] y tá bieſiádá thák tákiem ludziom ſmákuie iáko kozie Wilcży głos kiedy gdzie nie dáleko wyie zá płotem. RejZwierc 91.

Frazy: »głos krzyczy, krzyczący, krzykliwy, krzyku« (3 : 1 : 1 : 1): (wynidzie) głos krzyku [vox clamoris] od brony Rybney Leop Soph 1/10; chociay głoſy áż pod niebo o pomſthę krzycżą. RejZwierc 27, 132, 141, 189; Wabi głos krzykliwy ś. Elżbiety z Ducha ś. pochodzący. LatHar 478.

»rozlegał się, rozszedł się głos« = resonabat vox Vulg [szyk zmienny] (3 : 1): Leop Sap 18/10, Eccli 50/20; Theatrum resonabat prae multitudine populi, Rozliegał ſie głos/ álbo trząs [!] ſie wſziſtek plác od wielkośći ludźi. Mącz 402c; Táki Achilles / tákié rzékł ſłowá gniewliwy/ Głos po morzu/ y brzegách rozſzedł ſie ſtráſzliwy GórnTroas 17.

»głos (za)brzmi, brzmiący« = vox sonat Vulg; vox tinnula Mącz [szyk zmienny] (12 : 2): Leop Cant 2/14; Mącz 456b; RejAp 50; RejPos 321; Ale na drugą stronę mowce doświadczeni, Podobni polnym świerszczom, ktore więc, siedzący Na wysokiej olszynie, puszczają głos brzmiący. KochMon 24; ná ktorym on głos zebránych ſług y Kápłanow Bożych/ ktorzy mieyſcá Apoſtolſkie záśiedli/ brzmi SkarJedn 300; KochPs 103; LatHar [+10]v, 331, 376, 653; A gdy zábrzmiał on głos [dum fieret vox]/ náleźion ieſt ſam Ieſus. WujNT Luc 9/36; SiebRozmyśl D4v; SkarKaz 117b.

»głos (za-, ob)woła (a. wywoływa), wołając(y), wołania, wołającego, zawołany« = vox clamoris Vulg, PolAnt; vox clamat, vox clamantis PolAnt [szyk zmienny] (16 : 15 : 9 : 4 : 1): BierRaj 23; TarDuch [C4]v; RejPs 52v; LubPs G2v, Lv; Bo gdy niekáżdy vmie czytáć/ rychley ſye to zbiegłego może donieſć/ kiedy głos wołáiącego ſługi przychodźi w vſzy y tych ludźi co czytáć nieumieią. GroicPorz n4; RejWiz 122; Leop Is 65/19; BibRadz Is 6/4, Ier 25/36, Mich 6/9; BielKron 160v; Iż głos wołał z niebá do niego/ idź á wezmi kſiąſzki RejAp 88, 2, 7v, 10, 11v [2 r.], 12v (16); HistRzym 116; RejPos 76, 77v, 176, 189, 274v, 332, 345v; BielSat G; RejZwierc 43; BudBib Ps 5/2[3], Soph 1/10; y vyrzy w widzeniu ſłup ogniſty od ziemie aſz do niebá á głoś [!] wołáiący: To ieſt Bázyli. SkarŻyw 118; KochWr 19; LatHar 151; JanNKarGórn G4v; PowodPr 63.

»co głosu zstaje« = bardzo głośno (1): Polny świércz co głoſu sſtáie/ Gwaltownému ſłońcu łaie. KochSob 62.

»(z)stał się, powstaje (a. powstał) głos« = facta est vox, venit vox Vulg [szyk zmienny] (27 : 3): OpecŻyw 4, 11, 175v; PatKaz III 104; MurzNT Mar 1/11; KrowObr 146v; Pśi wyią/ bydło rycży/ ſłyſząc włoſy wſtáią/ Iákie głoſy żáłoſne zewſzech ſtron powſtáią. RejWiz 82v; Leop Mar 1/11, Luc 23/23; BielKron 83, 96; RejAp 95v, 97; HistRzym 38, 124v [2 r.], 125, 130; RejPos 304; Gdy tám był sſtał ſie ieſt głos/ od Bogá ſámego/ Co tu cżyniſz Helia/ práwie ták do niego. HistHel C3v; SkarŻyw 397; KołakSzczęśl Bv; WujNT Mar 1/11, Luc 3/22, Ioann 12/30, Act 2/6, 7/31, 10/13, Apoc 11/15; Bo wyznawa Helżbietá: Skoro/ práwi/ sſtał ſię głos pozdrowienia twego w vſzu moich: vweſeliło ſię dźiećiątko w żywoćie moim. SkarKaz 579b.

Zwroty: »głosem mowić itp.; głos wyrzec; głos mowi itp., mowiąc(y) itp., mowiącego, mowy, w mowie« = vox dicens PolAnt, Vulg; sermone respondere, vox respondit, vox dicentis a. loquentis Vulg [szyk zmienny] (23; 1; 19 : 64 : 3 : 3 : 1): Ale matuchna bożá niemogątz ſie napatrzytz ſwégo ſynácżka/ ná oblicżé iego pádwſſy rzewnym gloſem mowila OpecŻyw 156v, 4v, [57]v, 116, 144, 151, 152v; PatKaz III 104; GlabGad O3v; MiechGlab 33; WróbŻołt I7; HistAl K7; KromRozm I D2v; MurzNT Matth 17/5; Przeſto ieſli o ſpráwách y o obytzáiach ich wiećie/ cokolwiek ſluſznego rozumiećic [!]/ wolnym głoſem powiedzieć możećie? KrowObr 123v; Leop Ier 33/11, Ez 2/1, Dan 10/6, 9; BibRadz 4.Esdr 12/17, Act 9/4, Apoc 9/13, 16/17; BielKron 28v, 363v; Proferre in medium, Głoſem powiedzieć Mącz 124a, 227b; RejAp BB3v, 10, 47, 58v [2 r.], 61v (28); HistRzym 38, 101v, 124v [2 r.], 125, 130 (11); RejPos 38v, 57v, 282v, 283v; Na te słowa Helena głos wyrzekła taki KochMon 25; BudBib Is 40/6, 4.Esdr 11/36, 37, 14/1 [2]; Rzekł potym głos do niego/ wynidźże s tey dzyury HistHel C3v; BiałKaz G3; BudNT Act 26/14; StryjWjaz C4v; KochPs 26, 170; Y vſłyſzáł głos k ſobie mowiący: Ieſt inny doſkonálſzy niſzli ty. SkarŻyw 51, 28, 58; StryjKron 350; KochSob 71; GrabowSet V3v; Y odpowiedźiał powtore głos z niebá WujNT Act 11/9, Matth 3/17, 17/5, Mar 9/6, Luc 9/35, Ioann 12/28 (27).

»mowić kaczym głosem« = bełkotać (1): Zydowin vſzárgány w płáſkátym bierećie/ Cżerwonołby/ w giermaku/ y zgárbátym noſem: Ktory iáko Pápugá mowi/ kácżym głoſem KlonWor 78.

»głos odjąć« (1): Vocem homini adimere dicitur lupus, Głos odyąć/ Chrápkę á omienie [!] przypráwić. Mącz 102c.

»głos (od-, z)mienić; głos się (z)mieni« = vocem mutare PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (4; 2): Cżemu tak v otrokow iako j niewiaſt głos ſie mieni w pewnych leciech GlabGad C8; RejPs 57v; Aleś Krucżku wybielał/ bom cie cżarno widał/ Słyſzę żeś y głos zmienił/ y radbych cie ſłyſzał. RejZwierz 116; BibRadz Gal 4/20; SkarŻyw 183; WujNT Gal 4/20.

»oz(y)wać się głosem, z głosem; ozywa (a. ozwie) się głos; odzywanie głosu« [szyk zmienny] (1 : 1; 2; 1): ozwáli ſie mu drudzy wilcy z tákimże głoſem. BielKron 350; Echo, soni vel vocis repereussio, Pádnienie/ álbo odzywánie głoſu/ gdy ſie ná cziye wołánie widźi yákoby ſie kto odzywáł właſnie niektórzi zową Odgłos Mącz 99b; RejAp 72, 156v; RejPos 168v.

»głosem podać, jest podany; głos podać; głos (jest) podany« (3 : 2; 1; 2): Modulari voces, Miárkowáć/ vmiárkowáć/ podáć głoſy. Mącz 227d; WujJud 40v; WujJudConf 40v; Nie zgwałcę ia przymiérza ſwego: głos podány Z vſt moich w odmiennośći niebędźie vznány. KochPs 134, 122; Y Apoſtołowie niektore rzeczy podáli ſámym tylko głoſem/ bez piſmá żadnego. WujNT Cccccc2, 515, 652.

»(pod-, wz)nieść (a. podnosić, a. wynosić, a. wznosić, a. podnaszać) głos; podnieść, podniesienie głosu« = odezwać się, zwrócić się ze słowami (zwykle głośno); elevare a. exaltare a. extollere a. levare vocem PolAnt, Vulg; acclamatio, contentio a. elevatio a. intentio vocis Mącz [w tym: do kogo, do czego (4), ku komu, ku czemu (11), przeciwko komu (1), na kogo (1)] [szyk zmienny] (41; 2 : 6): y podnyośł Iozef głoſ ſwoij ſpłatzem ktory też ſlyſſeli y Eipcyiowie y wſſytek dwor HistJóz D4; MurzNT Luc 11/27; LubPs Fv [2 r.], K3v marg, ee3v; KrowObr 134; Cżyli podnieſieś [!] we mgle głoſu twego Leop Iob 38/34, 1.Reg 11/4, Eccli 21/23, Ez 21/22, Act 22/22, ZZ3v; BibRadz Is 10/30; Mącz 17a, 106d, 444c, 445b, 504c; RejAp 150v; HistRzym [89]; RejPos 77, 160, 212v; RejPosWstaw [1433]; BudBib Gen 29/11, 2.Reg 13/36, 4.Reg 19/22, I 293c marg, 1.Esdr 3/12, Ez 21/27[22]; BudNT Act 2/14; Cożem ia miał począć ſobie/ Iedno głos podniéść ku tobie? KochPs 41, 81; ArtKanc B20, I7v; KmitaPsal A5; GórnTroas 31; Ku wiecżney chwale Páńſkiey/ nieśćie głoſy. GrabowSet V4v, X2; podniozſzy głos niektora niewiáſtá z rzeſze/ rzekłá mu WujNT Luc 11/27, s. 242, Luc 17/13, Act 2/14, 4/24, 14/10, 22/22; Lecż Páná w tym nieſzcżeśćiu o ćierpliwość proſzę/ Y ku niemu pokorny głos záwſze wynoſzę. CzahTr B, [D2]v.

»nie puszczać darmo głosu mimo uszy« (1): A ták poććiwa rádá á rozważna rozmowá tákiego cżłowieká ma być v ciebie y wdzięcżna y ták vważona/ iákobyś to ſobie y rozważał y w pámięć wbił/ á nie puſzcżał dármo głoſu mimo vſzy RejZwierc 90v.

»słyszeć głos itp.; słuchać itp., słyszenie itp. głosu; przysłuchawać się głosowi; dać się słyszeć z głosem; słyszan(y) itp. głos, w głosie« = audire a. exaudire vocem Vulg, PolAnt, Mącz; vox audita (est) Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (323; 41 : 3; 1; 2; 46 : 1): BierEz Nv, N2v; OpecŻyw 4v, 5, 11, 29, 36v (11); PatKaz II 50, 54v; PatKaz III 104; TarDuch A5, [C4]v, D8v; FalZioł IV 22c; MiechGlab 11; WróbŻołt 25/7, I7, 118/149, 139/7; VSłyſz miły pánie głos moy abych wyliczył przed tobą vćiſki ſwoie RejPs 92v, 24, 117, 132, 145v, 149, 214; RejJóz G2v; RejKup o5v; RejKupSekl a7v; HistAl K6, K7; A oto ſkorom śię do domu wrocił/ vsłyſzałem głos niewymownego ſtrachu pełny/ ktory mi powiedźiał MurzHist N4v, N2v; MurzNT Matth 2/18, Ioann 18/37; KromRozm II m4v; LibMal 1554/189v; GliczKsiąż M5; Przy wodach złorzecżenia wyſłuchałem głoſu twego. LubPs S4v, B4, B5, C2, E [2 r.], E3v (25); KrowObr Cv, 134; RejWiz 25v, 34v, 82v, 85v, 184; Głos był ſlyſſan po drogách/ płácż/ y krzyk ſynow Iſráelſkich Leop Ier 3/21, Gen 21/12, 17 [2 r.], Deut 1/34, 5/23, 24 (42); RejZwierz 126; BibRadz Gen 3/8, 10, 4/23, 21/17 [2 r.], Deut 1/34 (36); BielKron 1v, 12v, 28v, 32v [2 r.], 34v (19); BOg Oćiec z niebá słyſzány w głoſie/ á nigdy nie widźiány. GrzegRóżn L4v; Mącz 71a, 224c; OrzQuin Y2; Prot B2v; Bo y wſzyſcy Prorocy co iáwnie ſłycháli/ Głoſy s tey wielmożnośći ſtráchem pomdlewáli. RejAp AA5v, AA2v [3 r.], AA3, BB8, 2v, 10 (36); GórnDworz G6v, Mm2; HistRzym 38, 45, 116, 124v, 133 [2 r.J, 133v [3 r.]; Nie widzyałći go też Moiżeſz iedno zápalony kierz oliwny/ á wżdy głos ſłyſzał/ iż iam ieſt Bog żywy. RejPos 294, 7, 9, 25v, 26v, 77v (26); GrzegŚm 7 [2 r.], 8, 13, 65; á miałby zálepiáć iáko woſkiem Vlixes zálepiał vſzy towárzyſzom twoim/ áby nie ſlucháli głoſow onych Siren pięknie ſpiewáiących ná morzu RejZwierc 47v, 9 [4 r.], 125, 132, 200v, 272v; BielSpr 16; O Pánie Boże ktoryś ieſt mocnieyſzy nádewſzytki/ wysłuchayże głos roſpacżáiących BudBib Esth 14/19, c3, Deut 4/33, 36, Ios 5/6, 1.Reg 8/7 (27); BiałKaz Ev, G3; BudNT Matth 2/18, Ioann 5/25, 28, Act 26/14, 2.Petr 1/18; A o Chriſtuſie ták zdawná prorokowáli Prorocy/ iż on miał być ćichy y ſkromny/ że głoſu iego ná vlicy ſłycháć nie miano CzechRozm 234; SkarJedn 401; KochPs 7, 21, 42, 74, 80 (12); SkarŻyw 28, 51, 56, 81, 142 (24); CzechEp 206, 262 [2 r.J, 263; NiemObr 116; ReszPrz 34; KochPieś 9, 11; PudłFr 73; ArtKanc E9, N17v; Który głos gdy przećiwné woyſko vſłyſzáło/ Wnet przed ſtráchem táiemnym z wſtydem tył podáło. ZawJeft 14; GrabowSet B4, Q3 [2 r.], Q4v; LatHar 159, 169, 283, 376, 483 (10); KołakCath A3, B3v [2 r.]; WujNT przedm 6, Matth 2/18, s. 13, Matth 12/19, Ioann 5/25 (33); JanNKarGórn G4v [2 r.]; WitosłLut A5; SkarKaz 6a, 117b [2 r.], 118a [2 r.], 278a, 346b, 387b, 577b; CiekPotr 5; GosłCast 30, 50; PaxLiz C3v.

»umiarkować głos; umiarkowany głos; miarkownik głosow« = modulari vocem, modulatus sonus Mącz (1; 1; 1): Modulator, Spiewak/ miárkownik głoſow. Mącz 227d, 227d[2 r.].

»(u-, z)niżyć głosu; głos zniżyć się musi« = submittere vocem Mącz [szyk zmienny] (2; 1): Znamię lepak iego gniewu było gdyż głoſu ſwego vniżył á mniey mowił. BielŻyw 47; Mącz 227b; SkarKazSej 676b.

»głos (wy-, po)da(wa)ć, wydawający« = vocem dare Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (12 : 1) : OpecŻyw 193; Cżemu pcżoły, oſi, muchy, y inſze robacztwa ta[k]owy głos [d]aią chocia ſą bez płuc GlabGad D; RejWiz 24v; Leop Ier 4/16, 22/20, Ioel 3/16; Onocrotalus, Nieyáki ptak łabęciowi podobny/ który gdy nos wśćibi w wodę táki głos dáye yáko ośieł. Mącz 264a, 504c; SarnUzn D; Iż nigdy dármo nie rycży Lew ná puſzcży/ á nigdy dármo nie podawa głoſu z łożyſká ſwoiego. RejPos 197v; BudBib Ps 67/33[34], Ier 2/15; Ręką nie śćiſną/ nie poſtąpią nogą/ Gárdłem żadnego głoſu dáć nie mogą. KochPs 174.

»głos (wy)puścić (a. (wy)puszczać); głos wypuszczony« = vocem emittere Vulg [szyk zmienny] (20; 2) : OpecŻyw 193; FalZioł IV 18d, 33c; LubPs M4, N2v; Leop 4.Esdr 11/37; BielKron 451; RejZwierc 27; KochMon 24; otoſz ich maćie cżterdzieśći/ ktorzj ieden głos zá was wypuſzcżáią SkarŻyw 208, 597; CzechEp 37, 149, 194 [2 r.]; NiemObr 144 [2 r.]; LatHar 248, 714; WujNT Mar 15/37; Potym záśię wielki głos z vſt ſwoich wypuśćił/ Mówiąc: Boże/ boże móy/ czemuś mię opuśćił? SiebRozmyśl H4v; SkarKaz 313a.

»głosem (za-, przy-, od)śpiewać, śpiewanie; z głosem zaśpiewac; głos w śpiewaniu, śpiewając, pieśni, przypiewania« = (in) voce dicere a. psallere Vulg; voce canere PolAnt; incentio, incinere Mącz [szyk zmienny] (25 : 1; 2; 3 : 1 : 1 : 1): GlabGad O3v [2 r.]; Z weſołemi głoſy Bogu záſpyewaycye LubPs M4v, V6v, aa2; Leop 2.Par 7/6, 20/21, Ps 97/5, Eccli 50/20; RejFig Dd6v; BielKron 137; Mącz 33d, 167d [2 r.], 492d; RejAp 54v, 200; podobno też ſobie gdzie záſpiewał wlazſzy w iákie ciemne mieyſce ſwoie inym głoſem y inym textem żáłobliwą pioſnkę RejPos 19v, 19v, 20v, 57v; RejZwierc 176v; BudBib Ps 97/5; SkarJedn 293; KochPs 200; CzechEp 191; KochPieś 21; ArtKanc B20v; GórnTroas 29; OstrEpit A2; LatHar 573; SiebRozmyśl [M2]; Roztárchawſzy ná głowách/ niemuſkáne włoſy/ Spiewáły Báchuſowi niewieśćimi głoſy KlonWor 6.

Wyrażenia: »głos boży, boski, Boga« = vox Dei Vulg, PolAnt; vox Domini Vulg [szyk 33 : 2] (23 : 3 : 9): Tedy zaſię glos boſki w koſciele wſſytcy vſlyſſeli/ rzeknątz OpecŻyw 4v, 36v; WróbŻołt 28/3, 4 [2 r.], 5, 7, 8, 9; RejKupSekl a7v; LubPs E, T5 marg; Leop Ez 10/5, Act 12/22; BibRadz Ez 10/5; BielKron 32v, 46, 141v; BudBib Deut 4/33, Ez 10/5; A on głos Boſki vcżuł w ſercu y w vſzu y nieumiał ſię wymowić SkarŻyw 383, 26 [3 r.], 58, 490, 502, 596; á vſłyſzawſzy potym głos Boży/ w gęſtwę ſię záraz dla ſtráchu pokryli. CzechEp 206, 262; KołakSzczęśl A4v; WujNT Act 12/22, s. 446 marg; Słyſzałeś głos Bogá twego/ áleś twarzy żadney nie widźiał. SkarKaz 278a, 519a.

»głos chrapotliwy« (1): Głos chrapotliwy á wyſoki iakoby kwintą ſpiewał znawionuie [!] cżłowieka, chciwego na wielkie rzecży GlabGad O3v.

»głos cichy« (1): Głos cienki cichy gładki á przyiemny, znamionuie cżłowieka ſpokoynego, cichego, taiemnego GlabGad O3v.

»cienki głos« [szyk 3 : 2] (5): Cżemu miedźi wſzemi zwierzęti ſamice cienſze głoſi miewaią niżli ſamci GlabGad C8, C8, O3v [2 r.]; JanNKar C3.

»głos człowieczy, ludzki« = vox hominis Vulg [szyk 18 : 7] (25): FalZioł IV 4b; RejPs 219v; HistAl K6; KromRozm I D2v; A głoſu cżłowiecżego nigdzyey z żadney ſtrony/ Iuż tám było nie ſłyſzeć/ iedno hucżą dzwony RejWiz 82v; Leop 4.Esdr 11/37, Act 12/22; BibRadz 4.Esdr 6/39; BielKron 141v, 363v; Sonat hominem haec vox, Brzmi yákoby człowieczy głos. Mącz 402a, 160a; RejPos 283v; BudBib 4.Esdr 11/37; KochPs 26; KochFr 115; nie ieno ćię Pan Bóg z tych niebeſpieczenſtw tákich głoſem ludzkim oſtrzéga OrzJan 108, 111, 118, 121; WujNT Act 12/22, s. 446 marg, 2.Petr 2/16; WitosłLut A4; SzarzRyt D.

»głos drżący; drżenie głosu« = tremor sonitum PolAnt (1; 1): Głos drżąci znamio. leniwego, zazrzywego obmownego/ á ktory ſie więczey domyſla niż widzi. GlabGad O3v; BudBib Iob 37/2.

»dźwięk głosu« (1): A ná ten czás był duch/ y wſzędy ciemnoſći milczenie/ á ieſzcze dzwięk głoſu [sonus vocis Vulg] człowieczego od ćiebie ſtworzon nie był. BibRadz 4.Esdr 6/39.

»głos gładki« (2): Głos gładki y dobrze beztworny, zna. cżłowieka opatrznego dowcipnego/ prawdziwego a richło wierzącego GlabGad O3v, O3v.

»głośny głos« = arguta a. canora a. vocalis vox, claritas vocis Mącz [szyk 5 : 3] (8): Glos yey mylutky gloſzny ſlodky uyeſyoly tak yſz roſzlala ſyą byla laſka wuſzczyech yey PatKaz III 122; GlabGad 03, O3v; Mącz 16a, 55d, 504c [2 r.]; GórnDworz F8.

»głos gruby« [szyk 3 : 1] (4): Ośieł iż głoſu grubego/ Mamy trębácżá dobrego BierEz S2; GlabGad 03; GórnDworz F8; JanNKar C3.

»jasny głos« = clara vox Modrz [szyk 4 : 1] (5): RejPs 37v; BielKron 32; HistRzym 6v; ModrzBaz 67v; Głos miał w kazániu przyrodzony ták iáſny y wolny/ iſz im władnął iáko chćiał/ á dáleko ſłyſzan był. SkarŻyw 310.

»jednostajny głos« (2): Gdźie ſye kolwiek obróćiſz/ á vſzy ſwé ná świát podnieśieſz/ nie inégo nie vſłyſzyſz/ iedno co ten iednoſtáyny głos ludzki: ZGINiemy. OrzQuin Y2; OstrEpit A2.

»łagodny głos« (1): By go był łágodny głos ſłów moich zniewolił. GosłCast 50.

»melodyja głosu« (1): skąd dobram [!] melodią głoſow albo zádzierania tychze możem łatwie poznać. KwiatKsiąż I3.

»głos miąższy« [szyk 2 : 1] (3): GlabGad O3v; Cżłowiek był ſercá dobrego/ vrody średniey/ twarzy długiey/ vſzu wielkich/ głoſu miąſzſzego BielKron 387; JanNKar C3.

»nastrojony głos« (1): Modulatus sonus, Vmiárkowány/ náſtroyony głos. Mącz 227d.

»(nie)zgodny głos, zgodzenie głosu« = consona vox Vulg; vocalitas Calep (3; 1): Leop 2.Par 20/21, Sap 18/10; Diapason, [...] Zgodzenie głoſu przes octauę. Mącz 84d; Calep 1141a.

»niski głos« (3): Imus sonus, Naniſzſzy głos/ Bás. Mącz 166d; Voce suppressa dicere, Niskim głosem. Mącz 321c, 227b.

»głos pański, Pana (Boga), Pana Chrystusow« = vox Domini (Dei) Vulg, PolAnt; vox Dei Vulg [szyk 67 : 2] (50 : 17 : 2): Vſlyſſeli/ rozumyey Adam z Yewą/ głos páná Bogá chodzącego w ráyu KromRozm II m4v; KromRozm III O2; LubPs G4, G4v [8 r.], Lv marg, S4v marg; RejWiz 194; Leop Deut 5/25, 26, 18/16, Ps 28/3, 4 [2 r.] (11); BibRadz Gen 3/8, Deut 18/16, Is 6/8, 66/6, Mich 6/9; Sſtáło ſie tákież powtore/ bo ieſzcże Sámuel nie rozumiał głoſu Páńſkiemu. BielKron 62v; RejAp AA3, 9, 11v [4 r.], 14 [2 r.], 146v (14); RejPos 274v, Ooo4 [2 r.]; RejZwierc 178; BudNT Act 7/31; KochPs 40 [5 r.], 122; CzechEp 262; ReszPrz 23; ArtKanc K2v; LatHar 346 [3 r.], 347 [4 r.]; WujNT Act 7/31; Y obiáwiony ieſt w vſzách moich głos Páná zaſtępow PowodPr 74; SkarKaz 347a.

»pospolity [ = powszechny] głos« (2): A iż to ſzczyra prawdá/ áza nie ſłyſzemy Tych poſpolitych głoſow/ Giniemy/ giniemy? Prot B2v; OrzJan 106.

»głos ryku« = vox rugitus Vulg, PolAnt (2): Krzyk wyćia Páſterſkiego/ iż ſpuſthoſſoná ieſt wielmożność ich: głos ryku Lwow/ iż zátráconá ieſt pychá Iordańſka. Leop Zach 11/3; BudBib Zach 11/3.

»rzeźny głos« = acuta a. tinnula vox, claritas vocis Mącz [szyk 3 : 1] (4): Głos barzo rzezny á miąſſzy tak w mowie iako y w ſpiewaniu cżłowieka też grubego rozumu znamionuie GlabGad O3v; Mącz 3a, 55d, 456b.

»głos słowa, słowo głosu« = vox verbi PolAnt, Vulg; vox sermonis PolAnt (8 : 1): Skłońże vcho twe á vſłyſz ſłowá głoſu mego LubPs D4; Potrze on możny głos ſtráſſliwych ſłow Páńſkich. LubPs G4v; BibRadz Deut 1/34, 1.Reg 15/1, Dan 7/11, Hebr 12/19; BudBib Dan 7/11; WujNT Hebr 12/19; GosłCast 50.

»spuszczenie głosu« (2): Remissio et moderatio vocis, Spuſzczenie głoſu. Mącz 227b, 17a.

»tenorowy głos« (1): Succino, Nisko ſpiewam/ ſrzednim/ álbo tenorowym głoſem. Mącz 33d.

»trestki głosu« (1) : Cżemu też drudzi ludzie cżaſem omienieią (–) Dla rymy ſpadaiącey od mozgu, ktora zatika treſtki głoſu, to ieſt, żyły puſte kthorymi głos wychodzi. GlabGad C8.

»tubalny głos« (1): Drugi raz przywiedli nań Heretykowie lud niemáły/ y iednego żwáwego y tubálnego głoſu Miniſtra SkarŻyw 372.

»wdzięczny głos, wdzięczność głosu« = mollis vox Mącz; dulcis a. iucunditatis vox Vulg; canora et suavis a. clarisona a. limpida a. liquata a. liquida vox Cn [szyk 18 : 8] (25 : 1): LubPs G2, S4v marg, V6v, aa2; Leop Cant 2/14; Calliope, Iedná bogini miedzi ſiedmią którey głoſu wdzięczność przipiſuyą. Mącz 32a, 229d; RejAp 9; GórnDworz F8, Mm2; RejPos 19v, 20v, 144, 168v, 274v; RejZwierc 272v; BudBib Bar 2/20[23]; SkarJedn 293; NiemObr 116; Wśiáday ná ſwóy dźielny koń zacny Rádźiwile/ Który/ iákoby czuiąc páńſkié krotochwile/ Wdźięcznym głoſem poryza/ wędźidłá ſmákuie KochEpit A2v; KochMuza 26; KochPieś 9, 11; KochSob 66; PudłFr 73; LatHar 283.

»głos wielki« = vox magna PolAnt, Vulg; clamor magnus Vulg [szyk 28 : 5] (33): OpecŻyw 4, 62v, 193; GlabGad C8v; BibRadz Apoc 16/17; vocem habet porticione maximam, Zbytnie wielki głos ma wedle xtałtu álbo wzroſtu ſwego. Mącz 313b; RejAp 10, 94, 94v, 95v, 97 (11); RejPos 77v, 332; BudBib 1.Mach 5/31; Ale pewnie ieſli ſpi/ tedyć ſie ocući/ Wżdy wáſz ten głos ták wielki/ ze ſnu go obudzi. HistHel Cv; SkarŻyw 397; LatHar 714; WujNT Matth 14/31, Mar 15/37, Apoc 1/10, 11/12, 15 (9); SiebRozmyśl H4v.

»wielomowny głos« (1): iż gdym ſię wielomownemu głoſowi/ ktory on rog mowił/ przypátrował: vyźrzałem też/ áżći oná beſtya byłá zábita CzechEp 376.

»głos wrzaskliwy, wrzasku, wrzeszczący« = vox sonitus PolAnt; vox profusa Mącz [szyk 2 : 1] (1 : 1 : 1): BibRadz Is 66/6; Immoderate profusa vox, Názbyt wrzęſzczący [!] głos. Mącz 228c; GórnDworz F8.

»wymowny głos« (1): Tegoż roku drugie dziećię pod Krákowem ledwo puł Mieſiącá máiąc od národzenia/ wymownym głoſſem nád przyrodzenie/ przyſcie Tátarſkie do Polſki przepowiádáło StryjKron 350.

»głos wysoki« (2): Głos wyſoki w ſpiewaniu j też głoſny cżłowieka mocnego, ſmiałego/ ſwey woley y ſwey myſli [znamionuje] GlabGad O3v, O3v.

»żywy głos« [szyk 8 : 2] (10): Abowiem to ieſt ná woli Sędźiego kázáć pozwáć żywym głoſem álbo piſmem GroicPorz pv; Leop *B2; BielKron 46; KwiatKsiąż B4v; RejZwierc 15v; WujJud 40v; WujJudConf 40v, 42v; WujNT 515, 652.

Szeregi: »głos i dźwięk« = sonitus et fulgur PolAnt (1): Słuchayćie słucháiąc/ drżenia głoſu iego y dzwięku z vſt iego wychodzącego. BudBib Iob 37/2.

»język i głos« (1): A Ták ięzyk y głos káżdy/ wyznáć muśi iego wielmożność záwżdy. ArtKanc I7. [Ponadto przy innym szeregu 1 r., w innych połączeniach strukturalnych 3 r.].

»głos i (to jest) pienie« [szyk 1 : 1] (2): takież wſſech ſwiętych piénijm ij gloſem anielſkim/ ciebie dóſtoyno chwálitz dziéciątko z matuchną. OpecŻyw 19v; WróbŻołt P5v.

»pieśń, głos; głos z pieśnią« (4; 4): Ale kogo gryźie mól zákryty/ Nie idźie mu w ſmák obiad obfity: Zadna go pieśn/ zadny głos nie ruſzy/ Wſzyſtko idźie ná wiátr mimo vſzy. KochPieś 3; GrabowSet Xv.

»głos a przerzeczenie« (1): Syllaba, Syllábá/ to yeſt oſiężenie kilká liter yednym głoſem á przerzeczeniem/ rzek zową niektorzi. Mącz 436b.

»głos i (to jest) rozkaz(ow)anie« (3): RejAp 2v; Pokazałem powyſzey że Pan dlia tego śię zmarthwyſtánim zowie/ że ná głos iego álbo roſkazánie vmárli powſtáną. BiałKaz E2v, Ev.

»(nie) głos i (a(l)bo, a, ani) (roz-, wy)mowa« [szyk 6 : 2] (8): MiechGlab 33; BielKron 126v; Hyena [...], Zwierzę Africkie które człowieczego głoſu y wymowy násłáduye. Mącz 160a; RejPos 282v; Oczko 34; CzechEp 154; boć iednak niezwykł ináczéy z námi ſie vmawiáć/ ieno tym poſpolitym ludźi wſzyſtkich głoſem y mową OrzJan 106; SkarKaz 487a. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 3 r.].

»(nie) głos, (a, i, ani, to jest) słowo« = vox et eloquium PolAnt (13): WróbŻołt I6v, I7; KromRozm II hv; BibRadz Gen 4/23; RejAp 197; GórnDworz N8, Mm2; RejPos 245; RejZwierc 125; SkarŻyw 113; CzechEp 255; Vſłyſzyćie wdźięczny głos/ y przyiemné ſłowá/ Po których ſobie teſkni biédna moiá głowá. KochPieś 9; WujNT 688. [Ponadto przy innych szeregach 2 r., w innych połączeniach strukturalnych 2 r.].

»głos i śpiewanie« (2): A oto ty v nich (ieſteś) iáko pieśń ſzyderſka pięknego głoſu y wdzięcżnego śpiewánia [sicut canticum subsannatorum pulchrae vocis, et bene scientis canere] BudBib Ez 33/32; SkarŻyw 259.

»głos, (i) wołanie« = vox et clamor Vulg [szyk 3 : 1] (4): LubPs bb6v; Leop Ps 17/7; WujNT 89; Toć ſą głoſy y wołánia ich do was: Zmiłuyćieſz ſię nád nimi. SkarKazSej 665b.

Wyrażenia przyimkowe: »z głosu« (1):
~ Zwrot: »poznać z głosu« (1): á iáko wilká poznaſz/ ieſli nie ábo z głoſu/ ábo z poſtępku? CzechEp 37. ~

»po głosie« (9):

~ Przysłowie: Nie trzebáćiem mowy pátrzyć/ Ale dzieie mamy bácżyć: Sąć po głośie báránkowie/ Ale po zębiech wilkowie. BierEz N2v.
Zwrot: »(po)zna(wa)ć (się) po głosie« [szyk zmienny] (8): FalZioł IV 1d; RejWiz 15v; A gdy Iozáfát krzyknął ná ſwoie/ poználi po głoſie iż nie Achab BielKron [842], 250v; RejPos 121v, 168v [2 r.]; á iáko ony powiádáły/ po głośiech płci poznać ſię mogły/ iſz pſalmodyą zácżynałá męſzcżyzná/ á odpowiádáły pánienki SkarŻyw 589. ~

W przen (26): RejPos 27v, 144; y iákie głoſy rozmáitych Siren ſwiátá tego do tego cie przywodzą ábyś vſnął á zápomniał powinnośći twoiey RejZwierc 177; KochFr 130; KochPhaen 5.

głos czego (14): RejAp 114v [2 r.], Ff2v; A coż tho zá zapłátá ma być náſz miły Pánie? oto ią maſz opiſáną z rozlicżnych głoſow piſmá ſwiętego RejPos 263. Cf Fraza.

W charakterystycznych połączeniach: głos niewinny, piorunowy, rozliczny, święty; głos grzechu, krwie (8), niewinności, obrazow (2), pisma; głos znać (2).

Fraza: »głos [w tym: czego (10)] woła« = vox clamat PolAnt (11): SeklKat I4v; BibRadz Gen 4/10; BielKron 3; Słyſzałeś theż gdy miał Pan podnieść ſrogą rękę ſwoię ná miáſthá Sodomſkie/ iż powiedał/ głos grzechu á ſrogośći woła do mnie o pomſtę. RejAp 61v, 61; RejPos 26v, 27; Głos krẃie brátá thwego woła z źiemie do mnie GrzegŚm 61; SkarJedn 131; SkarŻyw 90; LatHar 271.
Zwroty: »na trzy głosy śpiewać« (1): A ktemu záſię przeklęctwo nędznych ludzi/ ktore záwżdy ná trzy głoſy do Bogá ſpiewáć muśi. RejZwierc 59v.

»wydawać głos« (1): IZali nie mądrość wola/ á roſtropnośc wydawa głos ſwoy [dat vocem suam]? BudBib Prov 8/1.

Wyrażenia: »głos Boga« (1): oto trzecie czudo iż pan Ieſus ktori ieſt głos y ſlowo boga otcza przez ſmierc ſwą wielmożnie wywiodł z niewoley piekielney otcze ſwięte. WróbŻołt I7.

»głos człowieka« (1): Bo ſię ná prądźie wodá kędźierzáwi: Cżáſem też gada/ przeſtrzega z dáleká/ Głoſem cżłowieká. KlonFlis F2v.

Szeregi: »głos i mowa« (1): bo ſnadź y ptacy powietrzni roznioſą głos twoy y mowę twoię. BielKron 82.

»głos i słowo« (1): WróbŻołt I7 cf »głos Boga«.

»głos a wycie« (1): Nie ważże ſobie nic onych głoſow á onego wycia márnych wilkow ſwiátá tego/ ktorzy by cie chcieli odſtráſzyć od tych wiernych owiecżek Páná twego RejPos 123.

Przen: O św. Janie Chrzcicielu (39): CzechEp 154; Iáko ſię ſłowo náſze wewnętrzne głoſem y mową obiáwia: ták Syn Boży przez Ianá/ ktory ſię głoſem wedle Izáiaſzá názwał/ obiáwiáć ſię począł. SkarKaz 487a, 515a.
Wyrażenia: »głos słowa« (1): Poſłány ieſt Ian Chrzćićiel/ iáko głos tego Słowá. SkarKaz 486b.

bibl. »głos wołającego, wołający (na, w puszczy (a. pustyni))« = vox clamantis in deserto PolAnt, Vulg (22 : 13): MurzNT Luc 3/4; KrowObr 5; Leop *2v, Mar 1/3, Ioann 1/23; BielKron 137; RejPos 9v, 11v [2 r.], 12v [3 r.], 180, 196v (13); Iam ieſt głos wołáiący ná puſzcży/ gotuycie drogę Pánu RejPosRozpr b4; BudBib Is 40/3; BudNT Mar 1/3; CzechEp 152 [2 r.], 153 [3 r.], 154; (marg) Proroctwo o S. Ianie. (–) Głos wołáiącego w puſtyni: gotuyćie drogę Páńſką LatHar 684; WujNT przedm 32, Matth 3/3, Mar 1/3, Luc 3/4, s. 300, Ioann 1/23.

α. W funkcji przysłówka (417):
»głosem« = głośno; jawnie, otwarcie; voce Mącz, Cn (393): Theraż ći będę narzekała Głoſem by cżeladz ſlyſzała RejJóz G, G; RejKup dd4; BibRadz Ruth 1/14; OrzRozm G2v; BielKron 103v, 104v, 115, 148v, 251v, 420; HistRzym 64, 92 [2 r.]; RejZwierc 219; Ktorym krol Agamemnon głosem rozkazuje: „Stojcie, bo coś powiedzieć Hektor obiecuje!” KochMon 22; iſz cżęſtokroć ludzie nań pátrząc/ wſzyſcy głoſem płákáli SkarŻyw 310; WujNT 613 marg.

~ W przeciwstawieniach: »głosem ... cicho (2), po cichu« (3): Przedſię by ná Puhacżá wſzędy Sroki rzekcą/ Iedni głoſem/ á drudzy ćicho o nim ſzepcą. RejWiz 48; RejFig Cc; te telko ſłowá na ktorych należáło poćichu mowili/ á wſzytki ine/ ktore y ná to/ y ná owo obroćić mogł/ głoſem/ á bez przeſtrogi. GórnDworz Cc5v.

W charakterystycznych połączeniach: głosem dziwnym, fałecznym, miłościwym (2), mnogim, mściwym, nabożnym (3), naświętszym, nieprzestajnym, pięknym, pocieszliwym, pokornym, rozlicznym, smokowym, społecznym (2), srogim (2), straszliwym (strasznym) (10), ustawicznym, wesołym, wiejskim, żałobliwym (żałośliwym) (7); głosem huku; głosem błogosławić, chwalić (czynić chwałę) (6), modlić się, nalegać (3), narzekać (3), obiecać, osławić, płakać (15), prosić (2), przysięgnąć, przytyskować, przywit(ow)ać (2), przyzywać, pytać (2), (ro)śmiać się (2), rozkazywać, rozwieść się, ryczeć (3), spowiadać się, winszować, wyzn(aw)ać (wyznanie uczynić) (4), wzywać.

Zwroty: »dać się słyszeć głosem« (1): Ná then cżás záwołáli ſynowie Aaronowi/ w trąby dęte trąbili/ y dáli ſie ſlyſſeć głoſem wielkim [auditam facerunt vocem magnam] ná pámiąthkę przed Pánem Bogiem. Leop Eccli 50/18.

»głosem (prze)czytać (a. czyść)« = recitare Mącz, Calep [szyk zmienny] (7): Cczys głoſem niech wſſyſczy ſłyſą RejKup y8v; OrzRozm E3v; BielKron 232v, 234v; Recito, Głoſem á przeſtwornie czitam. Mącz 53c; BielSjem 9; Calep 899a.

»głosem śpiewać« [szyk zmienny] (6): OpecŻyw [162]; Tákże potym był Anioł poſlan/ ktory przyſzedwſzy do Pánny Máryey głoſem wielkim ſpiewał. KrowObr 146v, 229; CzechRozm 18v; SkarŻyw 583; LatHar 379.

»głosem wrzeszczeć« [szyk zmienny] (2): RejFig Cc7; Niemcy daſticht vnd krzyczą/ Polſz ſzelm/ áż grzmią láſy/ Gárdłá też rozdzieráli głoſem wrzeſcząc náſzy StryjKron 622.

»głosem (wy)mowić, rzec, (o-, prze)powiedać (a. powiadać, a. (od-, o)powiedzieć), mowiąc(y), wyrzeczony« = voce dicere PolAnt, Mącz, Vulg; voce ferre a. prolatus Modrz; voce dicens a. locutus est Vulg [szyk zmienny] (24 : 15 : 15 : 5 : 1): BierEz D2; OpecŻyw 114, 124v, 148; HistAl H7v; MurzNT Luc 8/28; Diar 34; GroicPorz i3, 12v, ov, mm3v; Leop Deut 5/22; BibRadz 3.Reg 8/55, Matth 10/27, Luc 8/28, Apoc 8/13; mowił głoſem Dawid ku Abnerowi/ áby wſzyſcy ſłyſzeli BielKron 67v, 25, 45, 89v, 95, 102 (10); A tak ſtarzec głoſem wielkim yżby młodzieniec słyżał [!] powiedział. KwiatKsiąż E3; Mącz 227b; OrzQuin D2v; RejAp 56, 75, 121v, 162; GórnDworz T2, Cc5v; RejZwierc 43; BudBib Deut 27/14, Iudith 9/1; BudNT Luc 8/28, Apoc 6/1; KarnNap B4; ModrzBaz 2, 89v; SkarŻyw 161, 165; CzechEp 239; KochWz 139; Wnet mężá przepómniawſzy ſwégo podla śiebie/ odpowiedźiáłá głoſem: trudno bych ia ćiebie Miłowáć miáłá PudłFr 28; ArtKanc C9, L3v; ActReg 98; Phil S; To wielkim głoſem rzékſzy/ záraz ſie odpráwił GórnTroas 18; WujNT Act 14/9, 26/24, Apoc 5/12, 8/13, 14/7, 9; KlonWor **2v.

»zagrzmieć głosem« = voce tonare Vulg (2): BibRadz Iob 40/4; Intonuit ingenti latratu canis. Zágrzmiał wielkim głoſem Mącz 458c.

»(za)krzyknąć (a. krzyczeć, a. wykrzykać) głosem« = exclamare (voce) Vulg, PolAnt; clamare voce Vulg; iubilare in voce PolAnt [szyk zmienny] (20): A (oni) krzyknąwſſy głoſem wielkim/ zátkáli ſobie vſſy/ á iednoſtáynie ſie nań oborzyli. Leop Act 7/57, 1.Mach 13/45, Act 8/7, Apoc 18/2; KochZuz A3, A5; RejZwierz 33v; BibRadz 3.Esdr 9/10; BielKron 52; OrzQuin Y3; RejAp 85v [2 r.]; BudBib Ps 46/1[2]; BudNT Luc 1/38[42], 4/33, Ee6v marg; SkarŻyw 201; LatHar 364; WujNT Act 7/57, Apoc 18/2.

»(za-, przy-, ob-, po)woł(yw)ać, (ob)woł(yw)ający, jest wywołany głosem« = (ex)clamare a. (ex)clamans (in) voce Vulg, PolAnt; vociferari Mącz, Calep; inclamare voce, intendere vocem, vociferans Mącz; clamare (clamore) PolAnt; sonare voce Modrz; dicens a. praedicans voce Vulg [szyk zmienny] (231 : 7 : 1): BierEz C4v, F2, N2v; OpecŻyw 11, 21, 54, [61]v, 68 (17); TarDuch D7v, E; Owaciem tam iakis cżłowiek około obu vphu naſzych chodzącz/ ſthraſznim głoſſem iął wolać, biegaycie biegaycie MiechGlab 11; WróbŻołt 76/2 [2 r.]; RejPs 52v, 112v, 169v, 210; Ktorzy ſami Zakon pſuyą A stweij wolieij wyſtępuyą Woła nanie Dawid głoſem RejKup dd3v, c2v, c3; HistAl C2, C4v, D3, H7v, H8 (9); MurzHist F4v; LubPs B2v, P3v, R5, aa, ee3v; GroicPorz nv, p3; KrowObr B2v, 27v; RejWiz 179; Leop 3.Reg 18/27, Ps 3/5, 76/2 [2 r.], Dan 14/17, 40 (9); RejZwierz 46v; BibRadz Gen 27/34, 39/14, 18, 2.Par 32/18, Is 36/13, Ion 3/4, Iudith 13/16[17]; BielKron 26, 55v, 95, 114, 136 (9); Intendere vocem, Náciągnąć głoſu/ to yeſt wyſzſzey podnieść/ głoſem wołáć. Mącz 445a, 55b, 504c [2 r.]; OrzQuin N4v, V4, Y3; SarnUzn D5; Y widziałem pothym Anyołá możnego/ wołáiączego głoſem wielkim RejAp 50v, AA3, 12v, 27v, 35v, 53 (27); GórnDworz O7v, R5v, S6v; HistRzym 8, 26, 81, 82v, 83 (10); RejPos 3v, 4, 7v, 17, 20v (40); GrzegŚm 9, 60; RejZwierc 69, 92v, 135, 201v [2 r.], 264; BielSpr 41; BudBib Ps 3/4[5], Iudith 13/16[17], Dan 13/24, 42; HistHel C; BudNT Mar 5/7, Luc 23/46; Ty zás [...] Głoſem y wſzytką ręką wołaſz ze wſzey duſze. ModrzBaz 94v; KochOdpr C2v; SkarŻyw 70, 126, 147, 262, 372, 498; MWilkHist C4v, D4v; CzechEp 44, 153, 154, 184; ReszList 160; WerGośc 213, 220, 248; KochPam 86; ArtKanc D11v, D13, D19v, Q, Q14v, T17; Calep 1141a; LatHar 318, 701 [2 r.], 713, 726; A około dźiewiątey godźiny záwołał Ieſus wielkim głoſem/ rzekąc: Eli/ Eli/ lámáſábáchtáni? WujNT Matth 27/46, Matth 27/50, Mar 1/26, 5/7, 15/34, Luc 1/42 (21); JanNKarGórn G4; SiebRozmyśl E, K; KlonFlis C3v.

Wyrażenia: »głosem boskim« (1): Támże tho iáwnie głoſem ſwoiin Boſkim obwołáć racżył/ iż ſie iuż wſzythko w nim było wypełniło y dokońcżyło RejPos 157.

»ciemnym głosem« (1): Bárwierzá było teſzno iż tego táił/ wlazł w trzćinę y wołał ciemnym głoſem: Ma krol oſle vſzy BielKron 26.

»głosem człowieczym« (1): A tu nie mnimaymy ábyć wołáli głoſy cieleſnemi álbo cżłowiecżymi RejAp 61.

»głosem głośnym« (1): Tym cżaſem ktoś záwołał głoſem práwie głośnym/ Co po tych kráſnych mowách? KochOdpr C2v.

»głosem gromowym« (2): RejAp 56; y vſłyſzałem iedno zwierzę ze cżworgá mowiące/ iako głoſem gromowym [tanquam vox tonitrui]: Przyidzi/ á ogląday. BudNT Apoc 6/1.

»jasnym głosem« (1): Apertis tibiis [...], Iáwnie/ yáſnym głoſem. Mącz 278d.

»głosem krzykliwym« [szyk 1 : 1] (2): A oni nań nálegáli głoſámi krzykliwemi/ proſząc áby był vkrzyżowan LatHar 724, 542.

»silnym, mocnym głosem« (5 : 1): OpecŻyw 114, 118v; RejFig Cc7; Przyiechał záthym pan Krákowſki/ y przywitał śiłnym głoſem pánią GórnDworz S4v, R5v; WujNT 878 marg.

»wdzięcznym głosem« (3): Gdy Pan Bog cżyniąc doſyć ſwoiey obietnicy/ Záwoła wdzyęcżnym głoſem/ podźcieſz zá mną wſzyſcy RejWiz 179; RejAp 12v; RejPos Ooo3.

»głosem wielkim, niemałym« = (in) voce magna Vulg, PolAnt, Mącz; clamore magno, voce grandi PolAnt; summo clamore Mącz [szyk 114 : 113] (226 : 1): Ezop kiedy to vſłyſzał/ Wielkim głoſem ieſt śię rośmiał. BierEz Bv, C4v, N2v; Iezus [...] rzékl k niey trzecie ſlowo/ ktoré zowiémy polétzaniá/ s placżem wielkim/ a głoſem niemalim OpecŻyw 148, 11, 21, 54, [61]v, 68 (18); WróbŻołt 76/2; RejPs 52v; HistAl C4v, D3, H7v, H8, K6 (9); MurzHist F4v; MurzNT Luc 8/28, 19/37, 23/23; LubPs B2v; GroicPorz nv, p3; KrowObr B2v, 27v, 146v, 229; Leop Deut 5/22, 2.Reg 15/23, 3.Reg 18/27, 2.Par 20/19, Ps 3/5 (16); KochZuz A3, A5; Y ſiedząc przećiw mieyſcu onemu płákáłá głoſem wielkim. BibRadz Gen 21/16, Gen 27/34, 38, 39/14, 18, Iudic 2/4 (18); BielKron 45, 52, 95, 136, 315, 329v, 331; KwiatKsiąż E3; Cachinnum tollere, Parznąć śmiéchem/ wielkim głoſem ſie śmiać. Mącz 457c, 55b, 431d, 458c, 504c [2 r.]; SarnUzn D5; RejAp AA3, 50v, 53, 55v, 60 (21); GórnDworz O7v, S6v, T2; HistRzym 8, 26, 36, 81, 82v (12); RejPos 20v, 22v, 24, 28v, 35v (20); GrzegŚm 9, 60; RejZwierc 92v, 135, 201v; BudBib 2.Par 15/14, 1.Esdr 3/12, Iudith 9/1, 13/16[17], Dan 13/24, 42; HistHel C; BudNT Mar 5/7, Luc 1/38[42], 4/33, 8/28, 23/46, Ee6v marg; CzechRozm 14, 18v; Aſz głoſem wielkim z płácżem Antoni S. pocżnie go prośić mowiąc SkarŻyw 51, 70, 201, 372, 498, 583; MWilkHist C4v; Pan Gniewoś [...] muſiał pod łáwą iáwnie głoſſem wielkim iáko pies ſzczekáć/ á odwoływáć/ y wyznawáć StryjKron 482; CzechEp 44, 184, 239; WerGośc 213, 220, 248; ArtKanc D13, D19v, Q; GórnTroas 18; OrzJan 106; LatHar 318, 379, 701 [2 r.], 713, 726; A ieden z nich/ widząc że był vzdrowion: wroćił ſię/ głoſem wielkim chwaląc Bogá WujNT Luc 17/15, Matth 27/46, 28/50, Mar 1/26, 5/7, 15/34 (31); SiebRozmyśl K.

»wysokim głosem« = excelsa voce PolAnt [szyk 2 : 1] (3) : Natichmiaſt wſzyſcy Zydowie pocżęli Alexandrá pozdrawiáć/ wołáiąc wyſokiemi głoſy HistAl C2; Mącz 227b; BudBib Deut 27/14.

Szeregi: »głosem i jawnie« (1): Co wam w ćiemnośći mowię/ powiedayćie ná świáthle/ á co w vcho ſłyſzyćie/ przepowiedayćie ná domiech. (marg) To ieſt/ głoſem y iáwnie. (–) BibRadz Matth 10/27.

»głosem i (a, ale nie) językiem« (4): ten Sąd [...] poſzeptem gáią/ iż żaden tego nieſłyſzy. A ná niektorych też mieyſcách/ ácz głoſem/ ále nie wyrozumnem Ięzykiem GroicPorz i2v, i3; OrzQuin Y3; RejPos 213.

»głosem czy (ale nie) poszeptem« [szyk 1 : 1] (2): GroicPorz i3; Głoſem cży poſzeptem woliſz/ powiedz mi iáko chceſz? KlonŻal E3v. [Ponadto w innym połączeniu strukturalnym 1 r.].

»głosem a słowy« (1): y głoſem ſtráſzliwym á ogniſtymi ſłowy/ mowić do niego pocżnie SkarŻyw 165. ~

Wyrażenia przyimkowe: »na głos« = jawnie (1): Y dokońcá wyzwoliſz mię od roſtyrkow á kłopotow wſſech ludzi [...]. A ſnadz ieſſcze ná głos będą przyſlugowáć mnie RejPs 26.

»w głos« = głośno; jawnie, otwarcie; non obscure Modrz (13): CzechEp 73; BiałKat 20v; iáko aduerſarze w głos przed wſzyſtkimi/ y w piſmach/ y ná kazániach ſwoich twierdźić śmieią. WysKaz 20.

~ Zwrot: »w głos powiedzieć (a. powiadać, a. opowiedać), mowić« [szyk zmienny] (6 : 3): BielKron 307v; Tu powiem wam com ſłyſzał bo to w glos mowiono Wſzytkim młodym od ſtárſzych w on czás poruczono. Prot B; ModrzBaz 90v; KochOdpr A3v; przez mię będźie wiedźiał Swiát twé wyroki/ boś mi w głos powiedźiał/ Tyś móy ſyn/ iam cię dźiś vmnożył ſobie. KochPs 4; CzechEp 176; KochFr 69; KochWr 33; Phil H4.
Szereg: »dobrowolnie a w głos« (1): a wdavaiacz sia dobrovolnye w thę (jn) Iurisdicią y prawo yle tylko ku they sprawie dzysieysey dobrovolnye a wglosz zessnaly ZapWar 1548 nr 2668. ~

»w ten głos« = w te słowa, tymi słowy (1):

~ Zwrot: »w ten głos rzec« (1): á on ſmutny go obłápi: Y w ten głos rzecże: Y tákże ia muſzę Zygmunćie z ſtobą dźiś ſwą dźielić duſzę? GrochKal 6. ~

»z głosem« = głośno [zawsze w wyrażenia: »z wielkim głosem«] (9): Iezu ktorys prozby do oycza na krzyżu zwielkiem głoſem y płacżem za nami ofiarował. ſmi. ſie nad nami. TarDuch C6, C6v; RejPos 212v; LatHar [544].

~ Zwrot: »z wielkim głosem (za)wołać« (5): a tak będątz w tym vdręcżeniu/ zwielkim gloſem zawolala ku bogu oyttzu rzekątz. OpecŻyw 104, 143v; TarDuch C6; LubPs bb6v; LatHar 296. ~

b. Dźwięk, ton muzyczny (wydawany przez instrumenty muzyczne); vox Vulg, PolAnt, Cn; sonitus PolAnt; clangor Modrz; sonus Cn (94): TRębácżá związánego/ w pęcie málowáli/ A nád nim ſzubienicę/ co mu zgotowáli. Bo choć nie bił nikogo/ ále iż głos iego/ Dawał wielką przycżynę/ morderſtwá onego. RejZwierz 117; BibRadz 1.Mach 4/40; BielKron 20v [2 r.]; Mącz 18b; RejAp 54v, 75v, 146v; RejPos 342v; Boć iſcie po ty cżáſy tych trębácżow trzebá/ Coby ich głos po ziemi latał y do niebá. RejZwierc 120, 16, 120 [2 r.]; Lutnia ochłodá myśli vtrapionych: Tá ſerce miękczy ſwym głoſem przyiemnym KochPieś 48; ArtKanc S20v; WujNT Apoc 8/13, 10 arg, 7, 14/2; SkorWinsz A2.

głos czego (36) : W głoſie wdzyęcżnych ſkrzypic iuż ſie ráduycie Bogu ſwemu LubPs ff2v, M, hh3v; Leop Ps 97/6; ArtKanc R19; Ale ſłyſzę miedźiánych bębnow głoſy wſtáią SapEpit B3. Cf Wyrażenia.

W charakterystycznych połączeniach: głos cudny (2), niepewny, ogromny, prawdziwy, przyjemny, rozliczny, słodki (2), szczyry, śliczny, wielomowny; głos bębnow, cymbałow, dzwonow, gędźcow (4), gęśli, kornetu, skrzypie, z trąby; głos podnosić.

Frazy: »głos huczy« (2): RejWiz 69; obłoki gęſte gorę zákryły/ głos trąby hucżał. BielKron 32.

»głos krzyczy« (1): áno rozlicżne głoſy iáko flethnicżki s puzany krzycżą RejZwierc 110.

Zwroty: »brzmieć głosem; głos zabrzmi« (1; 1): tamo brzmią organy ſlodkimi gloſy OpecŻyw 3v; LubPs hh3v.

»głos (po)da(wa)ć, dajęcy; podanie głosu« = vocem clare Vulg [szyk zmienny] (4 : 4; 1): BielKron 451; RejZwierc 120; położy ieden vcho ná bębnie [...] obacży według podánia głoſu z bębná onego/ álbo iáko ich [nieprzyiaciół] wiele/ iáko dáleko nieprzyiaćiel ieſt BielSpr 68v, 45; á drudzy niech gráią/ Bądź w lutnié wieloſtronné/ ſłodki głos dáiącé/ W cytry/ w gęśle OstrEpit A2; WujNT 1.Cor 14/8.

»usłyszeć głos; głos będzie słychan (a. słyszan)« = audire vocem PolAnt [szyk zmienny] (3; 2): RejWiz 69; BibRadz Ios 6/5, 20; RejAp 153v; Y głos gędźcow/ y śpiewakow/ y piſzczkow y trębácżow/ dáley w tobie ſłyſzan nie będźie WujNT Apoc 18/22.

»głos wypuszczać« (1): A to ſię w ten cżás dźiać miáło: wedle Dánielá/ gdy iuż rog máły miał głos ſwoy wiełomowny wypuſzcżáć CzechEp 376.

Wyrażenia: »brzmienie głosu« (1): Gdy ſie tedy ku miáſtu przybliżyli/ we wſzytki dzwony zádzwoniono/ ná wſzytkich wieżách trąbiono/ w bębny bitho/ thák iże od brzmienia onych głoſow práwie miáſto drżáło BielKron 328v.

»jasny głos« (1) : kthorzy opuſzcżáiąc ſzcżyry/ iáſny/ á prawdziwy głos they ſtráſzliwey trąby niebieſkiey/ á co inſzego ſwiáthu przynośicie RejAp 11v.

»głos muzyki; muzyka z głosem« = vox musicorum Vulg (2; 1): BudBib 1.Mach 9/41; głoſy rozmáitych muzyk świeckich/ y ſáme kośćioły nápełniáią PowodPr 74; PaxLiz Dv.

»głos trąby, trąbny« = vox tubae Vulg, PolAnt; sonitus a. vox buccinae a. cornus PolAnt; clangor tubae Modrz [szyk 28 : 2] (27 : 3): OpecŻyw 174v; WróbŻołt 46/6, 97/6; LubPs M4v, gg; Leop Apoc 8/13; BibRadz Ios 6/5, 20, Apoc 8/13; BielKron 32; KwiatKsiąż Bv; RejAp CC2v, 11v [3 r.], 12, 75, 95v, 172v; Tey ſie trąby głos nieſie ná ſtrony rozlicżne RejZwierc 120; BielSpr 16; BudBib Ex 20/18, Ps 46/5[6], 97/6, Ier 6/17; A ták y narody wyzywa áż od pułnocney ſtrony świſtnieniem ſwym by więc głoſem trąby ná woynę ModrzBaz 108v, 136v; KochPs 133; ZawJeft 26; CzahTr C.

»wdzięczny głos« [szyk 3 : 1] (4): LubPs hh3v, RejWiz 69; KochEpit A2v; PHilozophi/ co nád nas vſzy lepſzé máią/ o dźiwnie wdźięcznych głoſiéch w niebie powiadáią. KochFr 67.

»głos wołania« (1): Tu iuż dáley Apoſtoł wipiſuie/ w iákiey poſtáwie vkázáć mu ſie Pan racżył/ y iáko ſie obroćił ná głos wołánia trąby oney. RejAp 12.

Szereg: »głos a dźwięk« (1): wſtąpił pan wgłoſie á w dzwięku trąby WróbŻołt 46/6.
Wyrażenie przyimkowe: »w głosie (a. w głosu)« = in voce Vulg, PolAnt (7): OpecŻyw 174v; WróbŻołt 46/6; W głoſu wdzyęcżnych trąb Bogá ſwego wychwalaycie LubPs gg, M, ff2v; Leop Ps 97/6; BudBib Ps 46/5[6].
α. Barwa lub wysokość tonu (18): Enneaptongochelim, Lutnia o dziewięći głoſiech Mącz 103d, l03d; Wźiąłem Lutnią ácż w prawdźie dawno nie ćwicżony/ Y ná ſześć roznych głoſow náwiązałem ſtrony. WitosłLut A2v; SkarKazSej 676b [2 r.].
Zwroty. »dzwonić głosem« (1): Zigmunt dzwon zamku Krákowſkiego. DZwońże miły Zygmuncie/ tymi trzemi głoſy RejZwierz 105.

»grać głosem« (1): Ná gałkách pozłoćiſtych ſkrzypią powietrzniki/ By więc wierę miał ſłucháć oſobney muzyki. Trębácże ná nich gráią głoſy rozlicżnemi RejWiz 64.

Wyrażenia: »jedność głosow« (1): Harmonia, Yedność álbo zgadzánie głoſów. Mącz 153b.

»głos mierny« (1): SkarKazSej 676b cf »głos wysoki«.

»(nie)zgodność, zgadzanie głosow; zgodny głos« = consonantia (a. dissonantia), harmonia, vocalitas Mącz (3 : 1; 1): Consonantia, Zgodność głoſów/ ſtroyność/ yedność dzwięków. Mącz 402b, 153b, 402b, 504c; GórnDworz L1.

»głos niski« (1): SkarKazSej 676b cf »głos wysoki«.

»głos wysoki« (1): Muzyká z ſześći y ośmi głoſow ſkłádána/ ma w ſobie rożne głoſy: wyſokie/ niſkie/ mierne. SkarKazSej 676b.

Szereg: »głos abo dźwięk« (1): y zgodne głoſy/ ábo dzwięki/ ſwą czudność oſobną máią GórnDworz L1.
W przen (5): Orgány. TO tu rozne piſzcżałki/ pyęknie przepyeruią/ Abowiem tenorowi/ ná wſzytkim folguią. Tákże náſze piſzcżałki Poſpolitey rzecży/ Gdyby tenor przyſtoyny/ miewáli ná pyecży/ A ná ieden głos wſzyſcy/ ſpołu ſie zgadzáli/ Nadobnieby pioſnecżki/ káżdey dokonáli. RejZwierz 105.
Zwroty: »gąść na trzy głosy w kije« = mocno bić (1): Chłop też łáie zá piecem cżyrwoną máść pije/ Bo mu gędli z wiecżorá ná trzy głoſy w kije. RejWiz 73v.

»na trzy głosy gąść« = robić, co się podoba (1) : Gdy hámowaná ſwawola nie będzie/ Iuż iey niecnotá ná trzy głoſy gędzie. RejZwierc 223v.

»na trzy głosy się gąść« = dziać się po myśli (1): Ale gdy w dobrym zdrowiu/ zacna ſławá będzye/ To ſie iuż ná trzy głoſy/ káżda pioſnká gędzye. RejZwierz 134.

»na trzy głosy we grzbiet pukać« = mocno bić (1): To warchołowie nawiętſzy zyſk máią/ Iż ná trzy głoſy we grzbiet im pukáią. RejZwierc 227v.

c. Jakikolwiek dźwięk; brzęk, odgłos, trzask, szelest, szum, huk; vox Vulg, PolAnt, Cn; clamor, sonus Mącz, Cn; sonitus Vulg, PolAnt; echo Cn (127): LubPs V3; Bárzo mu to ſmácżny głos co ná ſtole brząka RejWiz 68v; BielKron 445v, 447v; Mącz 154d, 298d, 402c [2 r.], 458c; RejAp 49, Dd4; BudBib I 41b marg, Ier 25/10; BudNT Apoc 8/5; KochPs 145; StryjKron 632, 702; Echo też zá tobą chodząc zá wiecżorney roſy/ Zbieráłá po dźwięcżnym leśie roſpuſzcżone głoſy. KlonŻal B2v, B; A Echo ſwóy głos z ſtráchem w górách ſtánowiło. ZawJeft 13; GrabowSet Xv; WujNT Apoc 11/19; SzarzRyt C2v.

głos czego (36): Leop 4.Esdr 5/7, Ier 50/22, Ez 3/12, 13 [2 r.], 43/2; Miáłá theż páncerze iako pánćerze [!] żelazne/ á głos ſkrzydeł iey iáko tęten wozow/ gdy wiele koni zbiegáią ſię ku bitwie. BibRadz Apoc 9/9, Ps 67/34, Ier 50/22; Wody á gromy y głos ich RejAp 118v marg, 12, 14, 117, 153v, 156v [2 r.], Ff3v; BudBib Ez 10/5; BudNT Apoc 1/15; WujNT Ioann 3/8, Apoc 1/15, 9/9 [2 r.], 14/2, 18/22, 19/6. Cf »głos gromu«.

głos z czego (2): á gdy ſłyſzeli głos z dźiał/ powiádáli to być cżartowſką ſpráwą. BielKron 451; á s kámieniá głos ſłyſzan będzie. RejPos 5v.

W porównaniu (1): iáki głos ćirniowy bywa pod gárncem/ táki śmiech bywa ſzalonego BielKron 80v.

W charakterystycznych połączeniach: głos cirniowy, odbijający, odrażający się, przenikający, rozliczny, rozpuszczony, smaczny, srogi (2), straszliwy (straszny) (4), ziemski, żarnowy; głos kamienia, koł, młyna, mocy, poruszenia (zruszenia) (2), skrzydeł (3), walki, wod (11), wojny, wozow; głos z dział, z kamienia; od głosu grzmieć; głos mieć; głosem odbijać, odbrzękać, przebijać, przemoc.

Frazy: »rozlega się, rozlegać się może, rozchodzący się głos« [szyk zmienny] (3 : 1 : 1): BielKron 70; Resultant tecta vocibus, Rozliega ſie głos po domiech. Mącz 365c, 435a, 444d, 473a.

»wychodzi głos« (1): A z ſtolice wychodźiły łyſkáwice/ y głoſy/ y gromy [et de throno procedebant fulgura et voces et tonitrua] WujNT Apoc 4/5.

»zstał się, powstaje głos« = facta est vox PolAnt, Vulg; oritur clamor Mącz [szyk zmienny] (9 : 1): BibRadz Apoc 16/18; Mącz 268d; Oto ſie sſtał grom głos błyſkánie y zátręſienie [!] ná ziemi. RejAp 72v, 71, 72v, 96, 138; WujNT Apoc 8/5, 11/19, 16/18.

Zwroty: »głos (po-, wy)da(wa)ć, dający« = vocem dare Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (11 : 1): Leop 4.Esdr 5/5, 7, Ps 17/14; BibRadz Ps 67/34, Ioel 3/16, Am 1/2; Mącz 67a; Iuż y orzech głos dáie: iuż y trzćiná brząka LeovPrzepSamb b4v; BudBib I 309a marg, 4.Esdr 5/5; A ći ſtali przy dziáłach ſrogi głos dáiących. StryjWjaz B4; Niech dwóy głoś [!] dáią morzá Troiáńſkiégo Brzegi GórnTroas 13.

»(u)słyszec, (u)słyszan (będzie a. bywa) głos« = audire vocem Vulg, PolAnt; audire sonitum Vulg; auditus est sonitus PolAnt [szyk zmienny] (26 : 5): Leop 2.Reg 5/24, 4.Esdr 5/7, Ez 3/12, 13 [2 r.]; BibRadz Ier 30/5; á gdy vſłyſzyſz głos po wirzchu drzewá ſie rozlegáć/ znák będzye moy przed tobą BielKron 70, 451; á głos kámieniá młyńſkiego nie będzie iuż nigdy więcey ſłyſzan w thobie RejAp 153v, 45v, 46, 49v, 98, 117 [3 r.], 118v, 156v; RejPos 5v, 342v [2 r.]; BudBib Iob 37/4, Ez 10/5; Duch kędy chce wieie: y głos iego (marg) y ſzum iego. (–) ſłyſzyſz WujNT Ioann 3/8, Apoc 6/1, 14/2 [3 r.], 18/22, 19/6 [2 r.].

»wymowić głos, mowić głosem« (2 : 1): RejAp 84; A gdy záwołał/ wymowiły śiedm gromow głoſy ſwoie [locuta sunt septem tonitrua voces suas]. WujNT Apoc 10/3, Apoc 10/4.

»głos (wy)puścić« = vocem dare PolAnt (3): Ich przepáśći y obłoki ſtráſzne głoſy puśćiły. LubPs R5; BibRadz Ier 25/30; RejPos 5v.

Wyrażenia: »drżący głos« (1): Vibrans sonus, Drżący á przenikáyący głos. Mącz 493a.

»głos dźwięczący, dźwięk głosu« = resultans sonus Mącz (1 : 1): Mącz 365c; Zátym dźwięk wſzelkich głoſow powſtał rozmáity SapEpit A3v.

»głos gromu« = sonitus tonitrui PolAnt; vox tonitrui Vulg [szyk 9 : 1] (10): Wſzákoż od bákánia twego wſzyſcy vciekáć muſzą/ Przed głoſem gromu ſrogiego/ z wielkim ſie ſtráchem wzruſzą. LubPs X5v; RejAp 117, 118v, 156v [2 r.]; RejPos 342v; BudBib Ps 76/18[19]; WujNT Apoc 6/1, 14/2, 29/6.

»jednaki głos« (1): Homophonus, Yednákiego głoſu. Mącz 157c.

»wielki głos« [szyk 2 : 1] (3): RejAp 72v [2 r.]; Od Iehowy Ceweothá náwiedzan będzieſz/ gromem y poruſzeniem y głoſem wielkim [in tonitruo et in concussione, et voce magna] BudBib Is 29/6.

Szereg: »grom, (i, a) głos« = vox et tonitruum PolAnt, Vulg [szyk 10 : 9] (19): BibRadz Apoc 16/18; A z onego máyeſtatu pochodźiły łyſkáwice/ y gromy/ y głoſy RejAp 48v, 49v, 71, 72v [4 r.], 73 [2 r.], 96 (15); WujNT Apoc 4/5, 8/5, 16/18. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 5 r.].
W przen (2): tedy táka wiárá ieſt tylko głos miedzi brząkáiący/ ktory głos żadnego pożytku nie cżyni. RejAp 19.
α. W funkcji przysłówka (7):
»głosem« = głośno (6): Zánią rycży głoſem [Post ipsum rugiet sonitu] [w tekście opisującym burzę] BudBib Iob 37/4.
~ Zwroty: »wołać głosem« (1): Głęboſći morſkie wołáią náſie dziwnemi głoſy wyznawáiąc wielmożnoſć twoię RejPs 63v.

»zagrzmieć, zagromić głosem« (2 : 1): Zágrzmi Bog głoſem ſwym [Tonabit Deus in voce sua] BudBib Iob 37/5, I 152a marg, Iob 37/4.

Wyrażenie: »siłnym głosem« (1): Y pierdnie śiłnym głoſem/ otożći iuż huka RejFig Dd2v. ~
Wyrażenie przyimkowe: »z głosem« (1):
~ Wyrażenie: »z małym głosem« = cicho (1): Kiedy ſtroże domowi będą drżeć/ á mężowie mocni zemdleią/ á przeſtáną mliwá/ á ćmáwy wzrok będą mieć/ pátrząc z okná/ y zámkną ſie wrotá ná vlicy/ z máłym głoſem mielącego BielKron 82. ~
2. Opinia, zdanie, uwaga; rada, przestroga, upomnienie; zalecenie; vox Vulg, PolAnt, Modrz (379): Ludzki głos żgadza ſie z Boską wolą RejJóz Q4 marg; oczekiwáią ná przyſzłym Seymie Piothrkowſkim/ zdrowego y poćieſznego głoſu OrzRozm A3v; Przyſtoyny głos wielkiemu Krolowi ten ieſth /y przykłádny/ ták Krolom/ iáko y Biſkupom: áby oni tákże we dnie y w nocy byli tym czym ſą OrzRozm I4, A4, N3v; RejZwierc 102; Krolowie/ y Kſiążętá/ Kſiężny/ y Krolowe/ Do Koſciołá ſie zeſzli/ ná drugą vmowę. Gdzie im náſzy Dekretá Senatu wſzytkiego/ Y głos poſpolſtwá dáli/ páńſtwá Sármáckiego. StryjWjaz A4v; ModrzBaz 58v, 89; KochOdpr C2 [2 r.]; djabelſki to głos ieſt; gdy co Bog mowi/ pytáć ſię/ cżemu to? SkarŻyw 261; ReszPrz 23; ActReg 32; PowodPr 6, 40.

głos przeciw czemu (1): A ktory kiedy nie tylko Heretyk/ ále y Dyabeł z piekłá śmiał tákie głoſy wywieráć przećiw ſámemu Boſkiemu Máieſtatowi? PowodPr 33.

W charakterystycznych połączeniach: głos człowieczy, diabelski, jeden (3), ludzki (2), nienakażony, pocieszny, przykładny, przyrodzony, przystojny (3), zdrowy; głos Jehowy (2), pospolstwa; głosem chwalić (być (po)chwalon) (6), prosić (3), radzić, wyznawać (2).

Zwroty: »jednostajnym itp. głosem (od)powiedzieć, mowić« [szyk zmienny] (6 : 2): OpecŻyw 181v; A oni odpowiedzieli iednoſtaynym głoſem/ áby im wybrał Perdikę bormiſtrzá ich. HistAl N3, B5; Leop Iudic 20/8; BielKron 32v, 55v; RejPos 213; OrzJan 97.

»jednym i jednakim głosem mowić« = nie robić różnic, jednakowo traktować (1): Bo iednym y iednákim głoſem práwo ma do wſzytkich mowić [Una enim atque eadem voce lex omnibus loqui debet] ModrzBaz 72v.

»(u-, po)słuchać głosu; być posłusznym głosowi, głosu (G)« = audire a. obedire a. obtemperare a. parere voci, audire vocem PolAnt [szyk zmienny] (11; 1 : 1): Iżeś był posłuſznym głoſowi żony twoiey/ á iadłeś z drzewá o ktorememći zákażał BibRadz Gen 3/17, Gen 16/2, Ios 10/14; BielKron 63v; Y vsłuchał Saul głoſu Ionáthánowego/ y przyſiągł Saul/ żyw Bog iż nie vmrze. BudBib 1.Reg 19/6, 1.Reg 2/25, 15/24, 3.Reg 20/37, Ps 57/5[6], Bar 2/20[22], 21[24]; SkarŻyw 503; SkarKazSej 689a.

»jednostajnym (a. jednym) głosem (za)wołać« [szyk zmienny] (7): A przeto przyſtąpiwſſy k niemu bliżéy wſſytcy iednym gloſem zawolali rzekątz: Iezuſa nazarańſkiégo ſſukámy. OpecŻyw 105, 103v, 124; BielKron 178, 318, RejPos 42v, 213.

Wyrażenia: »jednostajnym, jednym, jednakim, jednego człowieka głosem« = zgodnie; assensu, consensione, consonante clamore, uno ore Mącz; unius hominis sermone Vulg (16 : 7 : 1 : 1): OpecŻyw 185; HistAl F3v; LubPs E3; oſtátnia nádźieiá náſzá w Pánie Bodze/ á w mądrośći Krolewſkiey/ á w tey Exekucyey ieſt: o ktorą iednym głoſem Polſká Krolá ſwego dźiśia prośi OrzRozm A3; BielKron 353v, 365; Assensu omnium approbare, Iednoſtáynemi głoſy v wſzech być pochwalón. Mącz 323d, 270c, 383b, 402b; HistRzym 44v; RejPos 213. Cf »jednostajnym głosem (od)powiedzieć«, »jednostajnym głosem (za)wołać«.

»głos pospolity« = vox publica Modrz [szyk 3 : 2] (5): GórnDworz Cc5; ModrzBaz 58v; do ſpólnégo ſkárbu/ gdźie życzliwa Ludzka pochwałá/ y głos poſpolity wzywa KochPieś 2; KochWr 19; CzahTr F2.

»zgodliwym (a. zgodnym) głosem« = zgodnie [szyk 3 : 1] (4): BielKron 55v; Záprawdę gorſzemy Ieſteſmy niż Zydowie/ bo głoſy zgodnemi Oni Oycá ſwego być Bogiem wyznawáli GrzegRóżn N4; á żebyſmy ćię [...]Bogá/ iednym ſercem/ y zgodliwym głoſem/ ku lepſzéy nádźiei łáſką twoią przywróceni/ w Polſzce wiecznie chwalili OrzQuin Y; RejAp 54v.

a. O prawach, nakazach i znakach boskich i religijnych (niekiedy pejoratywnie o poglądach przeciwników religijnych) (314): RejPs 141; LubPs hh4; Leop Gen 26/5; Ci záſię ſprzećiwnicy wzburzáią głoſy fáłeſzne rozlicżnych Heretikow/ rozlicżnych fáłſzerzow á wymyſlácżow nád wolą Páńſką RejAp 102v, 27v, 102v, 155v; áleć zoſtáwił ná piſmie ten pewny głos ſwoy/ ábyś odmieniał złe ſpráwy ſwoie á zátwárdzyáłośći złego przyrodzenia thwoiego RejPos 296v, A5v [2 r.], 121v, 122v [4 r.], 124, 124v [3 r.] (39); RejZwierc 8v, 173, 256v, 258v [2 r.]; WujJudConf 18v, 130v; Bo iedny owce ná ſámymby głośie Páſterzá Chriſtuſá przeſtáwáły CzechRozm 78, 81v; SkarJedn 118; porzuć dom gotowy/ budowánie/ przeday role/ ſtátki/ y to cżego wieść y nieść z ſobą niemożeſz/ á podz obnáżony zá głoſem moim. SkarŻyw [282]; CzechEp 66; NiemObr 180; ReszList 153.

głos czego (4): SeklWyzn ov; WujJudConf 49; á głoſu Bożego/ głoſu pokoiu y Euángeliey/ y miłośći Chryſtuſowey vſłuchayćie. SkarJedn 366; ArtKanc L3v.

W charakterystycznych połączeniach: głos anjelski, Antychrystowy, apostolski, Chrystusowy, fałeszny (fałszywy) (2), jawny, kościelny, łaskawy (4), marny, miłościwy, najemniczy (6), (nie)omylny (5), obcy (2), papieski, pewny, postronny (2), prawdziwy (7), prawy, prorocki, srogi (4), straszliwy (5), szczyry, święty (35), wierny (6), własny (3), zwierzchni, żałobliwy (żałosny) (2); głos ewanjelijej (2), miłości, nauki, Pisma świętego, pokoju; głos Jehowy (9); głosu fałsz; głosu być pilen (2), dzierżeć się; głosu (D) powolnym być; głos (po)znać (znający) (14), przyjmować, rozeznawać; głosem kołatać do uszu.

Frazy: »głos brzmi« (3): RejAp 5v; RejPos 276; á głos Boży záwżdy brzmi: Ieſliże nie będźiećie zá nie [grzechy] żáłowáć/ á nie odwróćićie śię od nich/ wſzyſcy rázem poginiećie. BiałKat 23v.

»głos krzyczy« (1): ſłyſzyſzże on głos wołáiący vſtháwicżnie brzmi á krzycży w vſzoch náſzych RejPos 276.

»głos mowi« (1): Lecz głos Oycá niebieſkiego mowi: tego ſłuchayćie/ nie mowi/ piſmá iego ſłuchayćie. SkarKaz 118a.

»głos woła, wołający« [szyk zmienny] (2 : 3): A nie omylny cie w thym poſeł przeſtrzega/ bo ſłyſzyſz iż ná cię głos z niebá woła/ to ieſt głos Páńſki/ á wola ſwięta iego. RejAp 149, 12v, 62; RejPos 276, 296v.

Zwrot: »słuchać itp., być posłuszny itp. głosu; (u)słyszeć głos; być posłuszny(m), przysłucha(wa)ć się głosowi; słuchan bywać w głosie; jest słychany itp. głos« audire vocem Vulg, PolAnt; audire a. obedire a. obtemperare a. parere voci PolAnt; obaudire voci Vulg [szyk zmienny] (135 : 7; 34; 7 : 2; 1; 3): OpecŻyw 65v, 120; WróbŻołt 94/8, gg; RejPs 109v; SeklWyzn ov; SeklKat Q2v; MurzNT Ioann 10/27; LubPs S4v, V4v, Y3, gg2; ktorzy [mniszy] ſie od owiec Páná Kryſtuſowych odłątzyli/ ktore ſlucháią głoſu Kryſthuſá páſterzá nawyſſſzego/ á nátzynili ſobie inſzych páſterzow/ Dominikow/ Fránćiſſkow/ Bárnádynow ktorych głoſu ſlucháią. KrowObr 186, 109 [2 r.], 198v, 240v [2 r.]; iżeſmy zgrzeſſyli Pánu Bogu náſſemu nie będąc poſluſzny głoſu iego. Leop Bar 2/5, Deut 30/8, 10, Ier 3/13, 25, 9/13 (15); BibRadz Gen 22/18, Ex 23/21, 22, Deut 9/23, 13/4 (16); BielKron 13, 40v, 43v, 45, 85v; RejAp 12v, 26v, 35v, 36, 44 (17); Gdyż on iedno tákim obiecał błogoſłáwić/ ktorzy ſłucháią głoſu iego/ á zoſtawáią przy ſwiętey rádzye iego. RejPos 230, 7, 7v, 53v, 75v, 81v (49); Nicći inſzego iedno ony ſpráwiedliwe ſądy Páńſkie/ kthore záwżdy nieomylnie obiecał nád kożdym kroleſtwem wypełnić zá złośći iego y zá niepoſłuſzeńſtwo głoſu iego ſwiętego/ á zá wzgárdzenie wołánia y vpominánia iego. RejZwierc 255v, 130v [2 r.], 173, 195v, 196, 259v; WujJudConf 130v, 157; RejPosRozpr cv; BudBib Ex 15/26, Num 14/22, Deut 4/30, 8/20, 21/20 (19); BudNT Ioann 18/37; CzechRozm 53v, 56, 81v, 250v; SkarJedn 300, 327, 366 [2 r.], 372; KochPs 4; SkarŻyw 286; CzechEp 360, [416]; ReszList 186; ArtKanc K12, L3v, N18, P5, P7; A ták ieſli dźiś głos iego [Boga] vſłyſzyćie/ nie zátwárdzayćieſz ſerc wáſzych LatHar 15, 732; KołakSzczęśl B3, B3v; WujNT Ioann 10/16, 27, 18/37, Hebr 3/7, 15 (8); y ábyś miłował Páná Bogá twego/ y był poſłuſznym głoſowi iego/ y przy nim ſtátecżnie trwał PowodPr 85; SkarKaz )(3v, 347b; SkarKazSej 657a, 677a, 707a; SzarzRyt A3.
Wyrażenia: »głos boży, boski, Boga« = vox Domini Dei PolAnt; vox divina Modrz [szyk 20 : 2] (15 : 1 : 6): Ták wſzyſtki vſtáwy Apoſtolſkiey ſtholice máią być przyimowáne/ iákoby theż Boſkim głoſem od Piotrá ſwiętego były vtwierdzone. KrowObr 25v; BielKron 85v; Prot D3v; SarnUzn G5; RejPos 239v; BiałKat 23v; WujJudConf 231; BudBib Ex 15/26, Deut 8/20, 27/10, 30/10; Záiſte głos Boży poſtánowił/ áby káżdy w pracy á w poćie chlebá pożywał ModrzBaz 83, 87; SkarJedn 300, 327, 366; SkarŻyw 14, 297, 332 [2 r.]; SkarKaz )(3v, 118a.

»jeden a jednostajny głos« (1): Abowim tho nic inego nye będźye/ yedno yákoby yeden á yednoſtáyny głos koſcyołá bożego KromRozm III N5v.

»głos Pana (Boga), pański« = vox Domini (Dei) Vulg, PolAnt (29 : 23): LubPs Y3; KrowObr 109; Leop Deut 30/8, 10, Ier 3/25, 38/20, 44/23, Bar 2/22; BibRadz Deut 13/18, 28/15, Ps 105/25, Agg 1/12, Zach 6/15; Acż ten cżás żadnemu ſtworzeniu nie ieſt oznáymiony/ á to przeto/ ábychmy byli vſtáwicżnie pilni głoſu Páńſkiego/ ktorym nas miłośćiwie vpomináć racży/ ábychmy byli záwżdy gotowi RejAp 96v, 12v [3 r.], 26v, 35v, 36, 46 (11); RejPos 122, 123v, 145, 189, 197 (15); RejZwierc 102, 258v [3 r.], 260 [2 r.]; WujJudConf 157; ArtKanc K12; Ty tedy nawroć ſię á słuchay głoſu Páná Bogá twego y pełni przykazánia iego KołakSzczęśl B3v, B3; WujNT 390; SkarKazSej 657a, 707a.

»wdzięczny głos« [szyk 4 : 2] (6): A zwłaſzcżá kto ſie nie wda z wiernym á z vniżonym ſercem pod ſwiętą náukę iego/ á nie ſzuka wdzyęcżnego głoſu iego. RejPos 209v, 7, 7v, 125, 223, Ooo4v.

»głos żywy« (1): A iż poſpolićie mowią Rzymſcy Theologowie/ obrázy ſą kśięgámi proſtych ludźi/ ſámi ſie w tym wydawáią/ że głoſu żywego Kriſtuſowey náuki zániecháli WujJudConf 49.

Szeregi: »głos, (i, a) dekret(ał)« [szyk 6 : 1] (7): SarnUzn G5; RejAp 114v; RejPos 239v, 332v; RejZwierc 44; Ktorzy Papieſkie głoſy y Dekretały wſzyſtkiemu wobec Kośćiołowi Powſzechnemu bez rozſądku y proby wſzelákiey prziymowáć roſkázuią. WujJudConf 33v; NiemObr 66.

»głos, (i, abo, a) nauka« [szyk 12 : 1] (13): OpecŻyw 120; ćiſń ſie przedſię zá tym Pánem ſwoim/ a zá ſwiętym głoſem iego/ á nic ſie nie dáy vwodzić głoſowi inemu poſtronnemu y náuce iego RejPos 169, 121v, 122, 186, 197v, 198v (9); RejPosRozpr cv; SkarJedn 301; CzechEp 360. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 2 r., przy innym szeregu 1 r.].

»przykazanie, głos« (1); Iż ieſliże też przykazánie moie/ głos moy á vpominánie moie wzgárdzicie/ tedy iuż też ná wſzem będą przeklęthe wſzytki ſpráwy wáſze RejZwierc 256. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 2 r.].

»głos, rada« (1): á inácżey go poznáć nie możemy/ vni [!] ſie on też do nas przyznáć nie może/ áż gdy będzyemy ſłucháć głoſu ſwiętego iego/ rády á náuki iego. RejPos 173. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 3 r.].

»głos i rozkazanie« (1): Gdyż to dobrze wiemy/ że głoſu y roſkazánia Páńſkiego powinniſmy ſłucháć/ nie tylko od cnotliwych á bogoboynych Páſterzow/ ále też y z vſt niepobożnych. WujJudConf 157. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 4 r.].

»głos a (i) słowo« = vox et verbum PolAnt [szyk 3 : 1] (4): SeklKat Q2v; BibRadz Agg 1/12; Cżemuż walcżyſz iáwnie s Pánem twoim? cżemuż ſie iáwnie przećiwiſz głoſowi á prawdziwym ſłowom iego? RejZwierc 259v, 259.

»głos, (a) upominanie« (7): A coż po tym kiedychmy zátwárdzili vſzy ſwoie/ á niechcemy ſłucháć głoſu twego á vpominánia twego ſwiętego RejAp 45v; RejPos 263, 345; RejZwierc 256 [2 r.], 258v, 260. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 3 r., przy innym szeregu 1 r.].

»głos a wola« (5): RejAp 149; RejPos 189, 262v, 345; Nie vſłyſzyſz żadney inſzey odpowiedzi/ iedno iż wzgárdzili głos prawdziwy á wolą Páná ſwego/ á miotáli ſie do wymyſłow ſwiátá tego. RejZwierc 260. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 2 r., przy innym szeregu 1 r.].

»głos a wołanie« (1): A ſzukaſz y kopaſz tobie cyſterny á wody ſmrodliwe obłędliwych wymvſłow ſwych á fáłſzywych náuk ſwiátá thego/ nic nie dbáiąc ná ſwięty głos á ná ono łáſkáwe á miłośćiwe wołánie á vpominánie Páná ſwego. RejPos 197. [Ponadto w innym połączeniu strukturalnym 1 r.].

3. Wiadomość, wieść; pogłoska; przepowiednia; vox Modrz, Vulg; sonus Vulg; resonantia PolAnt (82): BielŻyw 109; Ano ten głos po ſwiátu iáko mgłá ſie wlecże. RejWiz 41v; Mamy ſie my z łáſki Bożey cżym cieſzyć/ máiąc po ſobie głos Prorocki y Apoſtolſki/ ſwiádectwo Koſciołow thák ſtárożytnych iáko y teráznieyſzych. SarnUzn Cv; RejAp 14, 46; RejZwierc 8v; HistHel C4; WujNT Act 13/27, 2.Petr 1 arg.

głos czego (9): A ſtego ſie też mnoży rozliczny głos ſlawy iego RejPs 173v, 71v; iednák w tych dwu rzecżách wſzyſtko ſie zámyka/ áby głos Ewángeliey Kriſtuſowey prawdźiwie do ludźi przynośili WujJudConf 156, 220 [2 r.]; KochPs 30; SapEpit A3. Cf »głos podawać«, »głos wieści«.

głos miedzy kim (6): Głos też miedzy ludem/ Zeſię w tych hoynych gosćiách niektorzy kocháią/ Przeto że z nich obronę y pieniąſzki máią. Prot C4v; RejZwierc 249v; KochPs 120; StryjKron 390; Teć więc miedzy poſpolſtwem z dawná były głoſy, Ze ſię w żołći rad nośił Iudaſz złotowłoſy. KlonWor **2, 13.

głos o kim, o czym (24): RejPs 71v; RejJóz I5; HistAl N2v; Iáko ieſzcże y teraz o nim głoſy ſłyną/ Zeby gi mogł właſnie zwáć łotrowſką iáſkinią. RejWiz 99v, 431; Leop Ps 27 arg; RejZwierz 4, 114; BielKron 147; RejPos 25v, 81, 192v [2 r.], 242v, 299; RejZwierc 102; KochMon 20; BudNT Luc 4/37; PaprPan Ee; KochDryas A2; KochFr 80; Barzo mie tijm zafraſowal/ gdim to vſliſzal o tak zacnei lawie oktorey iako ziwo takiego gloſu niebelo. PaprUp H2; LatHar 463. Cf »głos Pana Chrysta«.

W charakterystycznych połączeniach: głos apostolski, niemały, ojcowski, pocieszny, poćciwy, prorocki (5), rozliczny (4), rozny (3), święty, zły; głos chwały, ewanjelijej (2), sławy (4); głos słynie (2), wlecze się; głos mieć.

Frazy: »brzmi głos« [szyk zmienny] (3): Abowiem iáko brzmi głos ſlawy powſſey ziemi oſwiętym imieniu twoiem RejPs 71v; RejAp 6v; KochPs 30.

»głos dochodzi (a. doszedł)« [szyk zmienny] (4): BielKron 212v; RejPos 192v [2 r.]; Y nas o twym przyiezdzie głoſy dochodziły KochDryas A2.

»głos mowi« (1): A co záſię poſtronne głoſy cżynią álbo mowią o tobie/ toby iuż o tym y końcá nie było. RejPos 346.

»rozszedł się (a. wyszedł, a. rozchodził się), rozniesie (a. roznaszał, a. roznosił) się, rozleci się, rozległ się, rozpłynął się głos; roznosić głos; był rozniesion głos« = exivit sonus Vulg; exiit resonantia PolAnt [szyk zmienny] (10 : 4 : 1 : 1 : 1; 1; 1): Abowiem po wſſytkiem ſwiećie roſſerzyłá ſie wiádomoſć otem/ y wyſſedł ten głos áż ná oſtáteczne gránice ziemie RejPs 27v; RejJóz L5; HistAl N2v; KromRozm II hv; RejWiz 188; Leop Rom 10/18, AAA2; RejPos 25v, 81, 242v, 299; RejZwierc 102; WujJud 4; BudNT Luc 4/37; ReszPrz 105; LatHar 435; WujNT 515, Rom 10/18; Sławy głos ſię roſpłynął wáſzey o Kśiążętá Możni Rádźiwiłowie SapEpit A3.

Zwroty: »[czego] głos podawać« (1): Ktorzy ſwiátem od morzá do morzá władáli/ Aż pod niebo ſławy ſwey głoſy podawáli. RejWiz 86v.

»głos przepowiadać; głos ma być opowiadan« (1; 1): WróbŻołt 67/34; Przetoż máią być zgromádzenia vcżćiwe/ iáwne/ w ktorych głos Ewángeliey świętey ma być opowiádan WujJudConf 220.

»puścić (a. puszczać) głos« [szyk zmienny] (15): pátrz co Krol w mocy ma/ Iż iákie chce o ſobie/ tákie głoſy puſzcża. RejZwierz 4; odſzcżepieńcy puśćili głos/ iż kto zábije Auguſtyná/ będzye prożen grzechu á odpuſt oſięże. BielKron 160v, 75v, 103, 147, 201v [2 r.], 222 (14).

»głos rozwołać; przez głos obwołać; woła głos« (1; 1; 1): RejPos 301v; A nie dármo iſcie Prorok ten głos ná ſwiát rozwołał RejZwierc 40, 186.

»(u)słyszeć, słychać było głos; ma być słyszany głos; osłyszeć się przez głos« [szyk zmienny] (2 : 1; 1; 1): CHociaż to ten ná głowie miał ták krzywe włoſy/ O męſtwie dobrey ſławie zewſząd ſłyſzę głoſy. PaprPan Ee; KochPs 120; StryjKron 390; OrzJan 129; y od niego poćieſzny głos o rzeczách pewnego zbáwienia ſwego/ nie raz vſłyſzáłá. LatHar 463.

Wyrażenia: »głos ludzki« [szyk 2 : 1] (3): KochPhaen 4; czego y głoſy ludzkie/ iż ieden tákowy cżáſów ſwoich poetá był w Polſcze/ łácno podeprzeć mogą. KochCzJan A2v; OrzJan 129.

»głos Pana Chrysta [o czym]« (1): wtym pſálmie ieſt głos Páná Chryſtá o iego vmęcżeniu y o zmartwy wſtániu. Leop Ps 27 arg.

»pospolity głos« (2): a thack pospolithy glos ysz tho przed wpathkyem ych LibLeg 9/54; KochSat A4.

»postronny głos« [szyk 2 : 1] (3): RejPos 346; A co inſzych głoſow poſtronnych około inych rzecży/ tho iuż podobno w pocżet nie idzie. RejZwierc 132, 186.

»głos wieści« (1): Głos wieśći oto idzie [Vox auditionis ecce venit]/ y ruſzenie wielkie ziemie połnocney/ áby położyło miáſtá Iehudſkie puſtynią BudBib Ier 10/22.

Szeregi: »głos i (a) słowa« = onus et verba Vulg (8): A to ſlowo przez Apoſtoły: ktorych głos wyſſedł ná wſſyſtkę źyemyę/ á ſłowá ich ná kray śwyátá. KromRozm II hv; Leop Rom 10/18, AAA2; WujJud 4; ReszPrz 105; LatHar 435; WujNT 515, Rom 10/18.

»wieść i głos« (1): wſzyſcy ći ſtáwią ſie wáſzéy kró: M. iáko ſkoro ſie oſłyſzą/ bądź przez poſelſtwá/ przez liſty/ przez poſły/ náoſtátek przez ſámé wieśći/ y głoſy ludzkié OrzJan 129.

4. Przyzwolenie, wyrażenie zgody na coś; kreska, gałka wyborcza w głosowaniu; calculus, punctum, sententia, suffragium Mącz, Cn; votum Mącz (52): A też gdy ieſt Electia To ieden drugiego mija Vbiegáiąc ſie o głoſy RejRozpr C3; licżą potym głoſy z onych kártek/ ktory ich będzie więcey miał/ tego wybiorą Papieżem BielKron 234v, 194v, 341, 398; SkarJedn 120; Do electiey káżdy tu należy/ á waży głos nayubozſzego Szláchćicá ták/ iáko naywiętſzego Páná. GórnRozm A; BielSjem 12; ActReg 126; SarnStat 869.

głos na kogo, na co (6): á tym obycżáiem potwierdźił biſkupá ná ktoregoby więcey głoſow było. BielKron 378v, 179v, 234v; Corrogare sententias et vota, Głoſy ſobie zbieráć ná yáką rzecz. Mącz 357d, 135c, 386a.

głos za kim (1): Suffragor, Pomagam/ Głos ſwóy álbo wotum dáyę zá kim. Mącz 135c.

W charakterystycznych połączeniach: głosy policzone, rozmaite, rozne; głos(y) liczyć, mieć, przyłożyć, zbierać; głosem obrać (obieranie, obran, wybrać, wybran(y)) (10), obwołać, podpierać, pomazan, potwierdzony, zezwolić się (2), zgodzić się (2); przez głosy wybran.

Zwroty: »powiedzieć głos« (1): Cżaſu doſyć do tego mamy dáwáć wotá/ Co ſie lepiey podoba wam/ text cżyli notá. Powiedzćie iednoſtáynie wſzyſtki ſwoie głoſy BielSjem 29.

»głos (przy)da(wa)ć; głosu danie; głos był dawan« = adicere calculum, prosequi voto, suffragari Mącz [szyk zmienny] (7; 1; 1): KromRozm III I8v; y przyſięgáć będą/ áby ná tákiego głoſy ſwe dawáli/ coby był godny/ rzecży poſpolitey pożytecżny/ práwá y vſtawy trzymał/ ieſli ſie mu trafi być Papieżem. BielKron 234v, 179v, 234v; Punctum item significat, Przitknienie/ to yeſt przizwolenie/ wotum á głoſu ſwego dánie. Mącz 331c, 61b, 135c, 162a, 386a.

»głosem wotować« [szyk zmienny] (2): A gdy iuż Vliſes poſelſtwo odpráwił od Grekow/ wotowáli Troiani ná nie rozmáitemi głoſy BielKron 57, 171v.

Wyrażenia: »jednostajny, jeden głos« [w tym: jednostajnym, jednym głosem (12)] [szyk 12 : 2] (12 : 2): RVdolfus Grábiá Alſácyey y Hábiſpurgińſki/ wybran ieſt od wſzech Elektorow iednoſtáynym głoſem ná Ceſárſtwo/ ná ktorym był lat XIX. BielKron 184, 171v, 189, 196v, 330v, 340v (9); Centuriata, Ná których pány rádne obierano/ á z kázdey Centuriey głos yeden był dawan. Mącz 61b, 413b; Przeto po śmierci Biſkupiey/ wſzyſcy go iednym głoſem/ ták kápłáńſtwo/ iáko y lud poſpolity/ zá Biſkupá obráli SkarŻyw 171; StryjKron 360; SarnStat 18.

»spolnymi głosy« = suffragiis multitudinis Modrz (8) : ModrzBaz 3v; StryjKron 285, 666, 707; I Co moze bydź znacznieyszego wzwiązku vniey naszey nad wolno spolnemi głosy od Polakow y od Litwy obieranie apotym y Koronowanie Pana ActReg 40, 40; SarnStat 1011, 1020.

»zgodliwy głos« [w tym: zgodliwemi głosy (2)] (3): LEſtko cżarny Kſiążę Sirádzkie [...] ná Monárchią Polſką wybran/ przez zgodliwe głoſy pánow máłey Polſki BielKron 364v, 213, 330v.

Szereg: »głos, (albo, a) wotum (a. wotowanie)« [szyk 5 : 3] (8): BielKron 234v; Cadiscus vasculum quo suffragia colliguntur, [...] Miednica albo miſá/ álbo ktorekolwiek naczinie/ ná które zbieráyą głoſy a wotowánia od radnych Pánów. Mącz 28d; Ornare suffragio, Swoym głoſem álbo votum komu pomoc. Mącz 269b, 135c [2 r.], 162a, 271b, 331c.
W przen (1): Bowiem ich myśli Páńſkiey á Krolewſkiey práwie/ Kochánie było wſzyſtkim ſtáwić ſię łáſkáwie. Sławę wiecżną á pamięć po ſobie miłuiąc/ Y wiele głoſow w Niebo zá ſobą wotuiąc. KołakCath A3v.
5. Prawo wypowiadania się, możność mówienia; sententia Mącz (10): Ten vcżynił Synod/ ná ktorym vſtáwił/ áby żadny láik ták Ceſarz iáko ini ſwieccy nie mieli żadnego głoſu podawáć Papieżá. BielKron 177, 172v; Nam honores petituri assistebant curiae foribus, et consilii publici spectatores antequam consortes erant, Naprzod tylko prziglądáli yáko co ſpráwowano w rádzie niżli ye do rády brano/ niżli mieli głos w radźie. Mącz 403c.

W charakterystycznym połączeniu: głos mieć (7).

Wyrażenia: »pi(e)rwszy głos« = przewodnictwo, pierwszeństwo; principatus Mącz (5): BielKron 151; Praerogativus, ut praerogativa tribus, Przednie bráctwo/ przednieyſza rotá/ burſá/ álbo przednieyſzy przedłożeńſki powiat/ to yeſt/ którego naprzód pytáyą/ yákoſz to tego który pierwſzy głos y mieyſce ma/ miedzy ynemi vrzędy doſtoynośćiámi y powiáty. Mącz 358b, 322c; [dam tobie moc] zgromádzánia ſynodow/ y pirwſzy głos ná nich WujNT 68, 461.

»wolny głos« (2): Tyberius też ſkromnym y ćirpliwym aduerſus conuicia maloſque rumores okázował ſie/ cżęſto ty ſłowá máiąc w przypowieśći/ że w wolney R. P. wolny theż vmyſł y głos być ma. Phil Q3; OrzJan 55.

6. Język, mowa (2): ále bogowie wiátry puśćili á wieżę przewroćili/ y głos káżdemu inákſzy rozdzielili/ przeto Babel rzecżoná. BielKron 7v; Iáko ná przykład/ ták wiele ieſt głoſow ná tym świećie: á żaden z nich nie ieſt niemy [Tam multa, ut puta, genera linguarum sunt in hoc mundo, et nihil sine voce est] WujNT 1.Cor 14/10.
7. Głoska (4):
Wyrażenie: »głos słowa« (1): y nie literas, ále tonos, ſiue tenores vocum, dźwięki álbo głos ſłowá właſnégo [Grekowie i Łacinnicy] przezywáli. JanNKar C3.
Szeregi: »dźwięk, (albo, i) głos« [szyk 2 : 1] (3): Diphtongus, Dwoyáki dzwięk/ ſowiti głos. Mącz 298d; y iáko żadnégo ięzyká w krześćiáńſtwie niémáſz, któryby w ſobie nie miał dźiwnych głoſów y dźwięków od Láćińſkich ábo Gréckich róznych JanNKar C3, C3.

»punkt i głos« (1): wynálázłá im piſmo náſze Láćińſkie [...] według Greckich liter/ y cżytáć náucżyłá według punktow y głoſow zgodliwych/ ktorych napirwey było XVII. to ieſt/ A B C D E F G I L M N O P R S T V BielKron 51v.

*** Dubium (1): PO vdręcżeniu Zydowſkim od Antyochá/ wſzcżęły ſie ſekty troiákie v Żydow/ to ieſt/ byli Fáryzei/ Sáducei/ y Eſſei Fáryzei rzecżeni od Fares/ iż byli od tego głoſu oddzyeleni BielKron 118v.

Synonimy: 1. a. mowa, mowienie, słowo; c. brzęk, brzmienie, chrzęst, chrzęszczenie, dzwonienie, dźwięk, szmer, szum, trzask; 2. napominanie, rada, upomnienie; 3. powieść, wiadomość, wieść; 4. wotum; 6. język.

Cf GĘGOGŁOSY, GŁOSOTWORNY, GŁOŚNOŚĆ, ROZNOGŁOSY

ZZa