[zaloguj się]
[pdf]

GOTOWY (973) ai

gotowy (695), gotow (273), gotowy a. gotow (5); gotowy ZapWar (3), MetrKor (2), TarDuch, GlabGad, MiechGlab (3), BierRozm, KłosAlg (13), GonPiotr, RejJóz (5), LibMal, Diar (10), DiarDop, GliczKsiąż (3), KrowObr, OrzList, LeszczRzecz, OrzRozm (10), KwiatKsiąż (3), OrzQuin (9), Prot, SarnUzn (3), BiałKat (2), BielSat (2), HistLan (2), KuczbKat (6), KochMon, WujJudConf (2), Strum (2), BudNT (2), StryjWjaz (2), SkarJedn, Calag, NiemObr, KochFr (2), KlonŻal, KochSz, ReszPrz (2), BielSjem (5), KochPieś (3), BielRozm, KmitaPsal, KochWr, PaprUp (3), ZawJeft (6), Calep (3), GostGosp (8), GostGospSieb, OrzJan (12), OstrEpit (1), WyprPl (2), KołakCath, WysKaz, JanNKar, PowodPr (3), VotSzl (3), CzachTr (5), GosłCast (5), SkarKazSej (6), KlonFlis (4), ZbylPrzyg, SzarzRyt (3); gotow ComCrac, SeklWyzn, KromRozm II, RejPosWiecz2, ReszList, KochTarn, GrochKal, KlonKr, KmitaSpit; gotowy : gotow BierEz (7 : 5), OpecŻyw (3 : 9), FalZioł (2 : 1), LibLeg (16 : 4), WróbŻołt (1 : 3), RejPs (5 : 1), RejRozpr (5 : 1), RejKup (5 : 17), HistAl (2 : 2), MurzHist (2 : 4), MurzNT (1 : 1), KromRozm III (1 : 1), BielKom (4 : 3), LubPs (11 : 7), GroicPorz (7 : 14), RejWiz (1 : 1), Leop (18 : 6), UstPraw (2 : 1), RejFig (2 : 1), RejZwierz (11 : 2), BibRadz (17 : 7), BielKron (54 : 15), Mącz (36 : 8), SienLek (6 : 1), RejAp (7 : 3), GórnDworz (10 : 2), HistRzym (4 : 9), RejPos (32 : 20), RejZwierc (14 : 8), BielSpr (21 : 1), WujJud (6 : 3), BudBib (4 : 2), HistHel (1 : 1), CzechRozm (6 : 7), PaprPan (21 : 1), KarnNap (1 : 1), ModrzBaz (13 : 3), Oczko (2 : 1), KochPs (7 : 5), SkarŻyw (19 : 11), ZapKościer (1 : 3), MWilkHist (3 : 3), StryjKron (11 : 1), CzechEp (13 : 2), ArtKanc (7 : 5), GórnRozm (1 : 1), ActReg (6 : 16), Phil (1 : 1), GórnTroas (3 : 1), GrabowSet (5 : 1), LatHar (3 : 4), RybGęśli (2 : 1), WujNT (14 : 11), SarnStat (29 : 5), GrabPospR (7 : 2), SkarKaz (4 : 4), CiekPotr (3 : 2), PaxLiz (4 : 4), SapEpit (1 : 2), KlonWor (3 : 1).

Pierwsze o jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie Mącz 72c). ◊ -ow-. ◊ -ow (16), -ów (13); -ow OpecŻyw (7), MurzHist (2), MurzNT, Oczko; -ów KochTarn, SarnStat (5); -ow : -ów Mącz (2 : 6), KochPs (3 : 1).

comp i sup (28 + 2) (nå)gotowszy (30).

Fleksja
sg
mNgotow, gotowy, gotowszy fNgotowå, gotowszå, någotowszå, gotowa, gotow(a) nNgotowé, gotowszé, någotowszé, gotowo
Ggotowégo Ggotowéj Ggotowégo
Dgotowému Dgotow(e)j Dgotowému
Agotowy, gotowégo Agotową Agotowé, gotowszé, gotowo
Igotowym, gotow(e)m Igotową Igotowym
L Lgotowéj L
pl
N m pers gotowi, gotowszy
subst gotowé, gotowy, gotowé, gotowszé, gotowy, gotowé, gotowszé
G gotowych
D gotowym, gotow(e)m
A m pers gotowé, gotowych
subst gotowé
I m gotowémi, gotowszémi, gotowymi
f gotow(e)mi, gotowymi
L gotowych
inne formy
sg m N a. A - gotowy; sg m G a. A - gotow(e)go, gotowsz(e)go; sg f G a. D - gotowsz(e)j; sg f A a. I - gotową, gotowszą; sg n a. pl subst A - gotow(e); dubium - gotowych

sg m N gotow (228), gotowy, gotowszy (87); ~ (attrib) gotowy (27); ~ (praed) gotow (228), gotowy (39); gotowy TarDuch, KwiatKsiąż, OrzQuin, SienLek, ZawJeft, OrzJan, OstrEpit (2), GosłCast (2), ZbylPrzyg, SzarzRyt; gotow : gotowy BierEz (3 : 1), OpecŻyw (7 : 1), RejPs (1 : 1), LubPs (5 : 3), Leop (4 : 1), RejZwierz (1 : 1), BielKron (13 : 4), Mącz (8 : 1), RejZwierc (5 : 1), BielSpr (1 : 2), CzechRozm (7 : 1), PaprPan (1 : 2), ModrzBaz (3 : 1), KochPs (4 : 2), StryjKron (1 : 2), RybGęśli (1 : 2), WujNT (8 : 1). ◊ G gotowégo (11); -égo (4), -(e)go (7). ◊ D gotowému (7); -ému SarnStat (4), -emu (1) MurzHist, -(e)mu (2). ◊ A gotowy (28), gotowégo (25); -égo (1), -(e)go (24). ◊ N (attrib) a. A gotowy (1). ◊ G a. A gotow(e)go, gotowsz(e)go (2). ◊ I gotowym (24), gotow(e)m (1); -ym : -(e)m OrzRozm (3 : 1). ◊ f N gotowå, gotowszå, någotowszå (37), gotowa (19), gotow(a) (5); ~ (attrib) -å (17), -a (2); -a Leop; -å : -a KlonWor (1 : 1); ~ (praed) -å (20), -a (17); -å RejPs, GroicPorz, OrzRozm, GórnDworz (2), RejZwierc (2), BielSpr, PaprPan, KarnNap, ModrzBaz, ArtKanc, GostGospSieb, OstrEpit, WujNT (2), GosłCast; -a OpecŻyw (2), MurzHist (2), KromRozm III, LubPs, RejFig, BibRadz, BielKron, SienLek, MWilkHist, GórnTroas, KmitaSpit, PaxLiz (2); -å : -a Leop (1 : 1), SkarŻyw (2 : 1). ◊ G gotowéj (3); -éj (2), -(e)j (1). ◊ D gotow(e)j (2). ◊ G a. D gotowsz(e)j (1). ◊ A gotową (27). ◊ I gotową (15). ◊ A a. I gotową, gotowszą (4). ◊ L gotowéj (6); -éj (1), -(e)j (5). n N gotowé, gotowszé, någotowszé (29), gotowo (15) [w tym BierEz K4, FalZioł V 107v, RejRozpr D2v, RejWiz 54v, RejZwierz 38, RejZwierc 159v, 226v, WujNT Matth 22/4, 14/17, 2.Cor 10/16 może av]; -é (1), -(e) (28); ~ (attrib) -é (6); ~ (praed) -é (22), -o (15); -é RejPs (2), LubPs (5), Leop (2), BibRadz (4), Mącz, KuczbKat, GostGosp, PaxLiz; -o BierEz, FalZioł, RejRozpr, RejKup, RejWiz, RejZwierz, HistHel, WujNT (3); -é : -o BielKron (1 : 1), RejZwierc (3 : 2), SkarŻyw (1 : 2). ◊ G gotowégo (17); -égo (3), -(e)go (14). ◊ D gotowému (2); -ému (1), -(e)mu (1). ◊ A gotowé, gotowszé (16), gotowo (5) [BibRadz II 59d marg, BielKron 260, RejAp 193v, KochPs 123, SkarKaz 7b może av]; -é (1), -(e) (15). ◊ I gotowym (9). ◊ pl N m pers gotowi, gotowszy (183). subst m gotowé (9), gotowy (1); -é (4), -(e) (5);~ (attrib) -é (5);~ (praed) -é (4), -y (1) LibLeg. f gotowé, gotowszé (12), gotowy (5); -é (4), -(e) (8); ~ (praed) -é (11), -y (5); -é BibRadz, BielSat, BielSjem, GórnTroas, OrzJan, WujNT, SarnStat (2); -y RejZwierc, MWilkHist; -é : -y BierEz (1 : 1), LubPs (1 : 1), RejPos (1 : 1). n gotowé, gotowszé (3); -é (1), -(e) (2). ◊ G gotowych (41). ◊ D gotowym (2) BibRadz, RejAp, gotow(e)m (1) CzahTr. ◊ A m pers gotowé (11), gotowych (2) StryjKron, SkarKazSej; -é (1), -(e) (10). subst gotowé (37); -é (8), -(e) (29). ◊ I m gotowémi, gotowszémi (18), gotowymi (11); -émi MetrKor (2), RejRozpr, RejJóz (2), Leop, SarnUzn, ModrzBaz, SarnStat (6), SzarzRyt; -ymi GroicPorz, UstPraw, KuczbKat, CzechEp (2), ReszPrz; -émi :-ymi BielKron (2 : 1), WujNT (1 : 4);. ~ -émi (6), -(e)mi (12). f gotow(e)mi (1) GórnRozm, gotowymi (1) Strum. ◊ L gotowych (4). ◊ sg n a. pl subst A gotow(e) (5). ◊ Dubium gotowych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Znaczenia
1. Chętny, chcący, skłonny; zdecydowany; przyzwalający; życzliwy, gorliwy; w funkcji orzecznika: chętnie coś czynić, nie wahać się, godzić się, deklarować się z chęcią; paratus Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Cn; instructus Mącz, Cn; accinctus, praesens Mącz; promptus, succinctus Cn (319): Otociem zawżdy gotow tzo iedno káżeſs vdzialatz/ to ieſſcże vdzialám. OpecŻyw 150, 100v; BielKom E5; LubPs Y6; Leop 2.Regr 15/26, Ps 107/2 [2 r.]; [ociec mój] zoſtáwił mię po tobie gotowym ſługą tobie OrzRozm R4v, N3; Mącz 54a; GórnDworz C2; Niemnie Bibliją y piſmo zakonne/ áłe kſiężey y ſtárſzym moim od Bogá wręce dano. [...] im ięzyk á mnie vcho kazano gotowe mieć SkarŻyw A5, 36; Orſzak ludźi z pilnośćią ſłucha ćię gotowy. SapEpit B.

gotowy do czego [= aby coś zrobić] (13): RejZwierz 65v; bo ich [białychgłów] wola/ záwdy do roſkoſzy gotowa. GórnDworz Z8v; ktorą on twarzą/ mową/ klęknieniem/ y wſzytką poſtáwą dawał znáć/ iákoby do przyśięgi gotow ModrzBaz 86; záwżdy ſię Biſkupſtwá niegodnym być znał y mienił: y gotowym ſię záwżdy do złożenia iego z śiebie pokázował, SkarŻyw 290, 36 [2 r.]; StryjKron 532; ActReg 140, 167; B3; CiekPotr 22; PaxLiz D4v. Cf »gotowy do wszytkiego«.

gotowy do czego [= zgodnie z czymś] (1): á Pán Bog ácż záwżdy gotow ieſt do woley náſzey gdy my chcemj SkarŻyw 369.

gotowy komu [w tym: komu z czym (9), komu ku czemu (2), komu czym (1), komu w czym (1)] (19): RejPs 213v; RejKup d3, o4, dd6v; dla tego ieſlić ſie podoba bądz iemu gotowa/ bowiem go w nocy oglądáſz á przez ſen od niego pocżnieſz. HistAl A3v; BielKom F3; On káżdemu ku rátunku záwżdy ták ieſt gotowy LubPs ff2, O3, Y6, bb5; RejZwierz 123v; á wżdy im ieſt gothow z miłoſierdzyem twoim RejPos 263v, 9, 235v, 262; RejZwierz 190; StryjKron 667; Boć on ſwoią łáſkáwośćią ieſt gotow káżdemu ArtKanc T9, P3v.

gotowy ku czemu [= aby coś zrobić lub poddać się czemuś] (33): OpecŻyw 105; Iezu ktorys przed ſtaroſtą ſkłoniwſzy głowę oblicżem łaſkawem gotowy ku nagrawaniu był. TarDuch C3v; GlabGad O8; RejPs 167; RejKup k3v, m4; MurzNT 93v; KromRozm III Bv; Bądźcye gory y pagorki k chwale Páná ſwego/ W wyſokoſcyách ſwych gotowe tu cżáſu káżdego LubPs ff3v, M2, Y6 marg, Z6v, ff2; Leop Ps 16/12, 37/18; RejZwierz 123v; BibRadz 1.Mach 4/35, II 138b marg; OrzRozm N3 [2 r.]; ten był łákomy/ okrutny/ y odſzcżepieniec/ y ku wfzytkim złym rzecżam gotowy. BielKron 166; Gladiatorius animus, Szermierskie ſerce to yeſt/ gotowe ku bitwie y zátráceniu. Mącz 146b, 431a, 508a; OrzQuin Tv; RejPos 42v; KuczbKat 310; CzechRozm 70v; ModrzBaz 27; WujNT 1.Petr 3/15. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, »gotowy ku wszytkiemu«.

gotowy ku czemu [= zgodnie z czymś] (3): Boby wnet drudzy byli theż gotowi/ K yego przykłádowi. LubPs ee2v; BielKron 108; A ták mnie iuż gotowym/ znaydźieſz k myſli ſwoiey PaxLiz E3.

gotowy na co (23): OpecŻyw 46; WróbŻołt 16/12; RejPs 161v; MurzHist Dv; áby był dofkonáły człowyek boży/ ná káżdy vcżynek dobry gotow. KromRozm II i4v; LubPs gg6; RejZwierz 74; BibRadz 2.Tim 2/21; RejAp 117v; RejPos 49v, 213v marg, Ooo3; Otom ia záwżdy gotow ná wſzelkié karánié KochPs 56, 111; SkarŻyw 341; Widząc was też białłe głowy Cośćie ná kradźieſz gotowi. MWilkHist B4v; LatHar 163; WujNT 170, Tit 3/1; SkarKaz 39b. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, »gotowy na wszytko«.

gotowy czym (2): ArtKanc T9; Więc ferce tákowé y myśl táką naydźieſz wáfzá kro: M. nie ieno w tym ták mężnym Rycérftwie twoim/ ále tąſz ochotą gotowy ieſt ſtan Duchowny wſzyſtek OrzJan 111.

gotowy z czym (12): RejPs 168v, 213v; RejKup d3, dd6v; LubPs bb5; RejPos 9, 262, 263v; RejZwierc 190; ArtKanc P3v; Nie pomniy niepráwośći náſzych wiecżny Pánie/ Ktorego miłoſierdźie nigdy nie vſtánie. W ktorym my nádźieie ſwe wſzyſcy pokładamy/ Ze ćię z nim gotowego naydźiemy vfamy. CzahTr G3v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

gotowy w czym (3): Gotowy yeſt záprawdę w miłoſierdzyu ten Pan LubPs ee6v; Abowiem on ieſt [...] ták w praczach gotowy/ y w nieprzeſpiecżnośćiach śmiáły/ yż cięſzkość ciała ſwego iakmiarz mało cżuie KwiatKsiąż M4; StryjKron 667.

cum inf (183): ácż ſą tu gotowi/ Niektorzy dáć hołd Krolowi: Aleć ią tego nie rádzę BierEz F, D4v, S2; OpecŻyw 97v [2 r.], 105v, 109, 116, 173v; BielŻyw 60; LibLeg 7/33v, 8/133v, 10/71, 11/28, 75 (8); WróbŻołt 37/18, oo3v, pp; HistAl E7v, L8v; MurzHist I2, I2v, V2v; MurzNT Luc 22/33; Diar 31, 40, 41; DiarDop 118; GliczKsiąż H5v; Wino ich y káżda ſpráwá iáko żołć Smokowá/ Ták ieſt záwżdy iádowita wſzem ſzkodzić gotowá. LubPs gg5v, K3v, Z5v [2 r.]; GroicPorz zv, z2; Co iedno roſkażeſz iam gotowá vcżynić [Quidquid pmeceperis faciam]. Leop Ruth 3/5, 2.Reg 19/31, Iudith 12/14, Dan 3/15, 1. Mach 13/37, 2.Mach 8/21; LeszczRzecz A6v; RejZwierz 87; BibRadz 1.Reg 25/41, Is 41 arg, I 458c marg, 1.Mach 4/35, 2.Mach 8/21, Act 23/15; káżdy do puł miecżá dobył/ będąc gotow vmrzeć o wiárę Krześćiańſką. BielKron 344v, 40v, 306, 307v, 324v, 351v; Cupio omnia tua caussa, Gótówem wſziſtko dla ciebie vczinić. Mącz 72c, 56b, 279d, 370d, 423a, 429d; RejAp 61; GórnDworz Hh7v; HistRzym 55, 94v, 102, 104v, 109v (8); ilekroć ſie śmie vznáć á záwołáć do ciebie/ á vmyſli polepſzenie żywotá ſwego/ tylekroć gotoweś mu wſzytki winnośći iego odpuśćić. RejPos 247v, 46, 68, 130; RejPosWiecz2 94; WujJud 86v, 158v, 210; WujJudConf 157v; BudBib 2.Mach 7/2; BudNT Act 23/15; CzechRozm 13, 19v, 91v, 227, 245, 251; PaprPan P4v; KarnNap C4v; á niema być ten vcżynek pocżytan zá vmyślnie vcżyniony/ litery iego powiedácż pochwiłce odwołáć gotow [cuius palinodiam paulo post canere author non dubitat]. ModrzBaz 98v; SkarJedn 217; W. M. ſwemu Miło: Pánu záwżdy ſłużyć gotow/ WOyćiech Ocko Oczko B; KochPs 56, 59, 188, 192; SkarŻyw 30, 32, 81, 82, 83 [2 r.] (11); ZapKościer 1586/66, 66v; MWilkHist Cv; Ták że ledwo y męſtwem Kázimirz y słowy Záhámował rog lewy vciekáć gotowy StryjKron 230; gdyż Pánu Chriſtuſowi ſą tákimi nieprzyiaćioły/ iż [...] gotowi ſą wſzeláki gwałt y wykręt piſmu ś. vcżynić/ żeby iedno o tym co prawdá ieſt nie przyznawáli. CzechEp 342, 21 [2 r.], 27, 29, 47, 321, 343, 360; ReszList 174; KochTarn 76; ArtKanc F10v, L12; GórnRozm G3v; ZawJeft 36; ActReg 14, 15 [3 r.], 31, 32, 45 (15); GrochKal 23; Phil C2, F2; GórnTroas 61; GrabowSet O2v; OrzJan 78; LatHar 674, 718; RybGęśli A3v [2 r.]; WujNT Luc 22/33, s. 483, Act 21/13, 23/15, Rom 1/15 (9); WysKaz 6; SarnStat 63, 267, 349, 882; KlonKr C; KmitaSpit C; PowodPr 3, 80; Y przeto dobry Chrźeśćijánin [!] ma być gotow ráczey krzywdę ćierpieć/ niżli ſię o nię mśćić SkarKaz 311b, 311b, 348b; CiekPotr 19; PaxLiz B4v; SkarKazSej 671a; SapEpit A2, B; ná obraz śmierći. COrá to grzechowa/ Swiát ſkáźić gotowa SzarzRyt A, C.

Z elipsą inf (2): Wdowy zá mąż gotowy. BierEz R4v; my s krolem Polſkim y do Piekłá y do Niebá gotowi będziem záwżdy BielKron 429v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: k temu (1), na to (1), z tym (1); aby (7), by (1)] (8): WróbŻołt 118/60; LubPs M4; Leop Ps 118/60; Oto my ſłudzy Nabuchodonozorá Krolá wielkiego gotowichmy przed tobą ábyś známi poczynał coć ſię zda. BibRadz Iudith 3/3, *4; KuczbKat 435; ktorzy gotowſzy ná to być muſzą/ áby krew ich dla ſpráwiedliwośći przelano/ niżby ią oni z kogo wylewáć mieli. CzechRozm 254v; ArtKanc E20.

W charakterystycznych połączeniach: gotowy(-e) obrońca, serce (8), słuchacz, sługa (służebnik) (2), ucho (2), uczeń; gotowy ku biczowaniu, do biesiady, bitwie, do boju, do brania, k chwale, do dania, na dobrą sprawę, na dobry uczynek (2), ku dosyć uczynieniu, na karanie, na kradzież, na łup (ku łupu) (2), wu męki, ku nagrawaniu, ku obronie, na odniesienie kaźni, na pełnienie wolej, ku pobożności, na polepszenie, ku pomocy, ku posłudze (do posługi, na posługi) (5), do pozwolenia, do przysięgi, ku ratunku (na ratunk) (2), do rozkoszy, na rozlanie krwie, ku słuchaniu, ku służbie (do służby) (3), do śmierci (ku śmierci) (2), ku wołaniu (2), na wspomożenie (ku wspomożeniu) (4), do wszytkiego dobrego (ku wszytkiemu dobremu) (2), ku wszytkim złym rzeczam, ku wysławianiu, ku wysłuchaniu (3), na wymawanie, ku zabiciu, ku zaszkodzeniu, ku zatraceniu (2), do zgody, ku zlutowaniu; gotowy z błogosławieństwem, z dobrocią, z dobrodziejstwem, łaskawością, z łaską (3), z miłosierdziem (w miłosierdziu) (5), ochotą, z opieką.

Wyrażenia: »na rozkazanie gotowy« [szyk 2 : 1] (3): OrzList f4; Niewymawiał ſie on ſtego y owſzem ſie ná wſzytkie roſkazánie krolewſkie gotowym być ofiárował BielKron 306v; WujNT 170.

»gotowy ku wszytkiemu, na wszytko, do wszytkiego« [szyk 3 : 2] (2 : 2 : 1): RejJóz H6v; Iam gotow ku wſzytkiemu ná co mię obroći/ Ieſli ieſzcże przedłuży/ álbo zdrowia ſkroći. BielKom C8v, D5; RejPos 213v; SkarŻyw 532.

»gotow na zawołanie« (2): Pocieſzliwa náuká/ iáko Pan ieſt gothow ná namnieyſze záwołánie każdego wyernego ſwego RejPos [254] marg, 235v.

Szeregi: »chcieć i gotow być« (1): iż y może/ y chce/ y gotow ieſt wyſłucháć go WujNT 787.

»chciwy a (i) gotowy« (2): nic więcey Krolowi náſzemu nieprzyſtoi/ iedno [...] ten lud ſwoy chćiwem á gotowem/ ku poſłudze ſwey Krolewſkiey záwſze mieć. OrzRozm N3; RejZwierc 143. [Ponadto przy innym szeregu 1 r.].

»gotowy, (i) chętliwy (a. chętny)« [szyk 2 : 1] (3): Mącz 508a; ábyśćie W. M. co naprędzéy/ y mimo wſzyſtko z Niemcy ſie porozumieli/ y z nimi ſie złożyli: którzy ácz gotowi y chętliwi ſámi przez śię/ niewadźi ie przećię poſły twemi obeſłáć OrzJan 70; VotSzl B3.

»czuły i gotowy« (1): Ktory ieſt obrońcá twóy czuły y gotowy. GosłCast 20.

»gotowy i (a) ochotny« [szyk 1 : 1] (2): LubPs Y6 marg; Niewieſz iſz vżywánie iedno tey przedziwney świątośći/ gotowſzymćię y ochotnieyſzym do drugiego cżyni. SkarŻyw 36.

»skłonny i gotowy« (1): Iáko ći ludzie ſkłonni y gotowi byli ná wſzytkie poſługi y roſkazánie Ceſárſkie WujNT 170.

a. Wyrażający życzliwość, chęć, gorliwość; paratus Vulg (14): RejKup n7v; BiałKat 193v [2 r.]; Bronić wſzytkiego mężnie ieſt tu chęć gotowa. PaprPan G3v; Posłuſzeńſtwo świętych iáko gotowe. SkarŻyw 212 marg; Ani łuki nam ſurowé/ Mogą ſzkodźić gdy gotowé/ Oko Páńſkié tuż czuiemy ZawJeft 15; OrzJan 126; LatHar 358; WujNT 2.Cor 9/5.

gotowy komu (3): RejPs 35v; MurzHist Fv; Káżdemuć ieſt iego drogá miłość gotowa ArtKanc E15v.

gotowy ku czemu (1): áby człowiek łáſkę Bożą ku rátowániu śiebie/ w vpadku záwżdy gotową znał y widźiał? Oczko 1v.

W charakterystycznych połączeniach: gotowa(-e) chęć (chuć) (3), dobrotliwość, łaska (2), miłosierdzie, miłość, nadzieja, pomoc, posłuszeństwo, szczodrobliwość, ufanie.

Szereg: »chutliwy, gotowy« (1): Arrectus animus ad bellum, Náſtorzona chcuć [!] ná bitwę/ To yeſt chutliwa/ Gotowa. Mącz 350b.
2. Który każdej chwili może coś zrobić (334):
a. Ponieważ poczynił uprzednio odpowiednie przygotowania, nauczył się, jest zaopatrzony w potrzebne rzeczy lub argurnenty lub znajduje się w odpowiednim miejscu, pobliżu; w funkcji orzecznika: móc, potrafić; paratus Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Cn; expeditus Vulg, PolAnt, Cn; insiructus Mącz, Modrz, Cn; accinctus, praeparatus Vulg; apparatus, compositus, munitus Mącz; succinctus Cn [w tym: o gotowości i sprawności bojowej (121), o przygotowaniu na śmierć i sąd boży (55)] (300): Wſtańćie mieyćie ſie ku zbroi/ Nieprzyiaćiel gotow ſtoi. BierEz K2; MiechGlab kt, 60; kyedi prziyada Commiſſarze waſchey Krolyewſkyey mczi thedi naſchi zawſze benda gothowy. LibLeg 11/153v, 10/155, 11/154 [2 r.]; ConPiotr 31v; RejJóz P6v [2 r.]; Ten iuż żemna gotow wdrogę RejKup c4, b5v, b6v, Cv, c3, c6 (11); bo byli niektorzy, biorąc przed się formam iudiciorum inych postronnych państw, w ktorych są iudices ordinarii zawżdy na pewnem miejscu gotowi, do ktorych wszyćki sprawy sądowe idą Diar 30, 55; GroicPorz f3, nn2; KrowObr 186; niechay ochędożą odzienie ſwoie/ áby byli gotowi ná trzeći dźień Leop Ex 19/11, Ex 19/15, Num 32/17, 27; RejZwierz 46, 141v; A przetoż bądz teraz gotow [surge]/ á przeydź przezten Iordan BibRadz Ios 1/2, 1.Par 12/33, Ps 58/5, Ier 46/14, 2.Cor 12 arg; OrzRozm M3v; káżde woyſko z nich było ná ſwoy mieſiąc gotowo/ gdy ná nie koleią przyſzłá potrzebá BielKron 74v; Przemyſław przypadſzy z gothowym ludem do obozu nieprzyiaćielſkiego/ poráźił ie BielKron 341; cáłą noc byli gotowi we zbroiach BielKron 406, 31v, 32, 39v, 46v, 59v (24); Mącz 279d [2 r.], 310b, 423a [3 r.], 425c, 468c; OrzQuin D4; RejAp 82v, 90v, 96v, 116v, 137v; Bądźcie záwżdy gotowi/ bo nie wiecie cżáſu áni godziny twoiey, (marg) Záwżdy trzebá być gotowemu. ( —) RejPos 6v, 4v, 6, 6v, 7v [2 r.], 40 (19); RejZwierc 46, 170, 170v [2 r.], 178v, 196, 207v; BielSpr b2, 17, 25v, 32; A wolno káżdemu gotowemu do ſtołu Páńſkiego záwſze przyſtąpić WujJud 180; BudBib Esth 3/14; BudNT 2.Cor 9/3; CzechRozm 11; Zá toć ręcżę gotowſzy ná káżdy cżás náſzy/ Zadna ſrogość pogáńſka też ich nie vſtráſzy PaprPan S4v, Y2v, Hh; ModrzBaz 104, 116v; SkarŻyw 88; StryjKron 130, 752; KochSz A4v; BielSjem 32; ZawJeft 13; ActReg 147; OrzJan 12, 109, 112; A ią też z Vpominki tuſz będę gotowy. OstrEpit A3v; LatHar 197; KołakCath C; WujNT przedm 39, Matth 24/44, 25/10, Luc 12/40, 2.Cor 9/2, 3; áby tám iuż obie ſtronie były cum ſcrutiniis gotowé dla prędkiégo odpráwowánia ſpraw. SarnStat 149 [idem 856], 148, 856; GrabPospR K3, Nv; VotSzl E4; CzahTr E, F; Ieſli Doktorowi Każeſz tu przyśdź/ ten záraz czeka tuſz gotowy. GosłCast 28; PaxLiz D3v.

gotowy do czego (15): iákoby nas záwżdy záſtał gotowe do záwołánia ſwego ſwiętego RejPos 343v, 5v; ModrzBaz 22v, 104, 118, 141; Chcą nas mieć do potrzeby żołniérſkiéy gotowé. WyprPl A2; SarnStat 140; GrabPospR K4v; CzahTr Fv; Zwłaſzcżá rzecż bárzo wielką/ iedna z Sákrámentow/ Do ktorey przyięćia cżłek/ ma bydź rządnie gotow. PaxLiz D4; Wſzák do ſlubu Kápłaná/ znaydźiem gotowego PaxLiz E3v; SkarKazSej 660a.Cf »do wszytkiego gotowy«.

gotowy k komu, ku czemu (45): Przetoż kto chce w pokoiu żyć/ Ma ku odporu gotow być BierEz O3v; LibLeg 10/69v, 11/25v; HistAl G8v; Diar 28, 77; Sędźia káżdego dniá ku Sądodowi [!] powinien być gotow GroicPorz m2v; przepráwią ſie ſwámi przez Iordan/ wſſyſtcy zbroyni á gotowi ku bitwie [armati ad bellum] przed Pánem Leop Num 32/29, Iudic 20/17; BibRadz 1.Par 12/24, 1.Mach 4/20; OrzRozm M3v; BielKron 268v, 307, 307v, 369; Compositum ad omnem casum agmen, Woysko ku wſzelákiey podcze á przigodzie gotowe. Mącz 310b, 54a, 428d; RejAp 79v; HistRzym 80v; ábychmy ſie iuż wſzyſcy ſchodzili/ á gotowi byli ku tákiemu dobrodzieyſtwu Páńſkiemu RejPos 157, 149, 245v, [340]; KuczbKat 185, 265; RejZwierc 166; áby [...] prędcy byli á gotowi ku wſiádániu ná koń bes omieſzkánia. BielSpr 5, 10v, 70v; KochMon 31; BudBib 2.Par 25/5, Ier 6/23; KochPs 125; Bądźcie záwżdy gotowymi/ ku odpowiedániu/ káżdemu domagáiącemu ſię odpowiedźi CzechEp kt [idem] [1]; ReszPrz kt; á gdyż znáſz pokiś zdrowym/ chćiey być k KRyſtu gotowym ArtKanc R20; káżdy w Oktawę świętégo Iákubá ku zbiérániu ſwéy dźieśięćiny/ álbo przez ſię/ álbo przez poſłá ſwego ku temu godnégo był gotow. SarnStat 187, 126, 148, 826; GosłCast 63. Cf »ku wszemu gotowy«.

gotowy (na)przeciw komu (7): Ale náprzećiw wilkowi/ Mądrzy ſą záwżdy gotowi BierEz P3v; HistAl G6; żądáiąc s krolem wiecżnego bráterſtwá/ y przećiw káżdemu nieprzyiaćielowi iego być gothow s ſwoią ſzablą. BielKron 408v, 398v, 417; BielSat N4; StryjKron 682.

gotowy na co (19): SeklWyzn a4v; RejKup v3v, v6v; GroicPorz m2, o4, nn3v; nádſſedł młodzieńcá pięknego/ á on ſthoi przepáſány/ á iákoby gotowego ná chodzenie. Leop Tob 5/5, Prov 7/10; BielKron 271; Vir instructissimus, Człowiek ná wſzem rządny/ y gotowy ná káżdą rzecz. Mącz 423a, 279d; Przez mądre rozumiał być ty ludzi/ kthorzy záwżdy gotowi ſą [...] ná ony wdzyęcżne gody kroleſtwá niebyeſkiego RejPos 6v, 340; RejZwierc 188; PaprPan Ov; ModrzBaz 103; SkarŻyw 20.Cf »na wszystko gotowy«.

gotowy z czym (7): A tamivz na Vieczach ma bycz gotow ſwemi dovody ComCrac 17; RejKup ſ2v; GroicPorz f3, ſ3v; á bądź záwżdy gotow z zupełną wiárą przed ſwięthym miłoſierdzyem iego. RejPos 245v; iż żaden cżłowiek nieieft náleźion/ ktory będąc ze wſzeláką náuką gotowy/ [...] miałby śię ták ſpráwowáć/ áby wżdy cżęſtokroć niemiał vftąpić z drogi do cnoty wiodącey ModrzBaz 9. Cf gotowy na kogo z czym.

gotowy na kogo z czym (1): gdzie iuż káżdy z dobythym miecżem był gotow ná nieprzyiacielá GórnDworz Z2v.

gotowy w czym (1): Bo ktoby w káżdey tákowey rzecży niebył gotow [imparatus sit]/ ták z ſtrony rozumu/ iáko z ſtrony náuki/ [...] niewiem coby potym zacnego ná vrzędźie będąc ſpráwić mógł. ModrzBaz [41].

cum inf (40): LibLeg 10/70, 11/25v, 153v; Diar 40; y będźie ſye opowiádał/ iż thu iáwnie przed Sądem gotow ſye vſpráwiedliwić/ y niewinnoſć ſwoię vkázáć GroicPorz o, ov [3 r.], o2; Leop 1.Mach 5/39; UstPraw A4; BibRadz *5; Turcy na Wielbłądy wkłádli ſwoie rzecży/ byli gothowi viecháć BielKron 398, 88, 106, 210, [3322]v, 386v (9); SarnUzn G6; NApierwey młodźi ludźie máią ſie cżwicżyć [...] ſthać w rządney ſpráwie/ iakoby byli gotowi záwżdy potykáć ſie z nieprzyiaćielem BielSpr 6v, 12v; WujJudConf 243v; BudBib 1.Mach 5/39; CzechRozm 11, 141, 232v; ModrzBaz 130; CzechEp 12, 215; w tey wierzem się nieraz wm opowiadał zem gotow lidzbę czynic, kiedyykędy wm raczyſz ActReg 163, 163; Ia iednák mą niewinność/ gotowám pokázáć/ Ták/ iż y nieprzyiaćiél muśi zá mną ſkázáć. GórnTroas 60; OrzJan 110; weź do ręku złotą Cytrę/ á bądź gotowa wygráwáć z ochotą OstrEpit A2, A2; RybGęśli D2; Wſzák ſie z tym niekriię, gotówem ieſt rationem reddere mégo prześięwźięćia SarnStat *7 v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby (1), że (1)] (2): BielKron 35; A bądz gotow ráno/ że wſtąpiſz ráno ná gorę Synáyſką BudBib Ex 34/2.

W przeciwstawieniach: »gotowy ... niegotowy« (5): BielSpr 59v; StryjKron 270; WujNT przedm 39; áby niegotowy gotowego brátá nieſtwornośćią ſwą ná mięśne iátki niewydawał. GrabPospR K4v, K3.

W charakterystycznych połączeniach: gotowy(-i, -e) lud (4), ludzie (5), uf, wojsko (5); gotowy ku bitwie (7), ku bojowi (bojowaniu, do boju) (6), na chodzenie, ku dobrodziejstwu, ku dosyć uczynieniu, na (w) drogę (4), na gody, na każdą rzecz, ku obracaniu, ku odporu, na pokoj, ku pomocy, posłudze, do pospolitego rusznia, ku potrzebie (do potrzeby, na potrzebę) (5), ku pot(y)kaniu (3), ku przygodzie (na przygodę) (2), na ratunk, na sąd (ku sądowi) (5), ku służbie, do spraw, sprawie rycerskiej, ku walce (na walkę) (2), do wojny (ku wojnie, na wojnę) (4), na zwodzenie; gotowy czekać (2), stać (12); gotowy rychło (2), ustawicznie (4), zawżdy (zawsze) (55); gotowy na każdy czas (każdego czasu) (5), każdego dnia, do [którego] dnia, na [który] dzień (3); gotowego [kogo] mieć (3), naleźć (2), zostać (2).

Wyrażenie: »na wszy(s)tko, do wszytkiego, ku wszemu gotowy« [szyk 4 : 1] (2 : 2 : 1): á nieprzyiaciele widząc ich tę ſmiáłość/ iż y ſpráwą dobrą/y opátrzeniem cział ſwych/ ná wſzytko gothowi byli: nie vpomináli ſie ſłowá GórnDworz Z5, Ev; BielSpr 13v; CzechRozm 40; OrzJan 134.
Szeregi: »czuć a być gotow« (2): A thák cżuycie á bądźcie záwżdy gothowi/ gdyż niewiecie pewnie áni dniá áni godziny. RejPos [340]v; ArtKanc S16v.

»czujny a (i) gotowy« = vigilans et paratus Modrz [szyk 4 : 1] (5): Diar 77; ábychmy záwżdy byli cżuyni á gotowi ná ſwięte przyście á ná zákołátánie iego. RejPos [340]; BielSpr 12v; ModrzBaz 22v; SkarŻyw 20.

»ćwiczony i gotowy« (2): ktorzy w rycerſkiey dźielnośći ćwicżeni y gotowi ſą GrabPospR K2v, K2v.

»opatrzny i gotowy« (1): Azaż by Bog przedſię nád tobą woley ſwey wykonáć nie mogł [...] choćiaż byś ty niewiem iáko opátrzny y gotowy był bronić ſie ſámego? CzechRozm 232v.

»gotowy i (a) potężny« = potens et instructus Modrz [szyk 1 : 1] (2): Bo cżem kto bogátſzy/ á do odpieránia y cżynienia krzywdy potężnieyſzy á gotowſzy [ad iniuriam tum repellendam, tum inferendam instructior]/ tem ieſt tą wolnośćią bezpiecżnieyſzy. ModrzBaz 141, 103.

»snadny i gotowy« (1): Bo trzy dni przed tym niż był dan/ roſkazano było wſzyſtkim od Bogá/ áby ſzáty ochędożyli/ żon ſwoich áni śię dotykáli/ żeby ták ſnádnieyſzy y gotowſzy być mogli ku Práwá tego przyięćiu KuczbKat 265.

»sprawny i gotowy« (1): kiedy maſz ludźi ſpráwne y gotowe przyidzieć to zá iednę krotophilę BielSpr 20.

»umieć i być gotow« (1): przetho/ vmieć/ y być gothow ná każdy cżás/ do wſzytkiego/ [...] ieſt to rzecż nie przepłáczona. GórnDworz Ev.

»wyprawny a gotowy« (1): idzćieſz wypráwni á gotowi przed Pánem ná walkę [expediti pergite coram Domino ad pugnam] Leop Num 32/20.

α. Który tylko czeka na odpowiedni moment, rozkaz (9): y záwſze gotowy Obraz przedemną ſtoi ſnu ſmętnégo/ Który ieſt ſtráchem wielkim ſercá mégo. ZawJeft 7; GostGosp 2; Gdźie groſz/ tám dźiśia przyiaćiel gotowy GrabowSet Yv; owo ma Rzeczpoſp: gotowego zdraycę/ bylo kto miał gotowe pieniądze SkarKazSej 670b.

gotowy ku czemu (1): Calathores [...] Tragárze/ albo ynſzi mieyſcy słudzy/ ktorzi záwſzdy ſą gotowi ku posłudze. Mącz 31a.

gotowy na co [= aby coś zrobić] (1): Co łez moich prágną/ iuż ná śmiech gotowi GrabowSet G2v.

gotowy na co [= aby posłuchać czyjegoś rozkazu] (1): Y wy páná chwalić maćie [...] prędkié duchy wichrowé/ Ná páńſkié ſłowá gotowé. KochPs 214.

cum inf (2): HistRzym 94v; Skoro ieden przeſtánie/ bądź drugi gotowy Wźiąć ią w taniec ZbylPrzyg A4v.

b. Wskutek własnych cech, predyspozycji; zdolny, zdatny, sprawny; zręczny (34): RejZwierz 38, 73, 92v; RejZwierc 183; Bo y rádą y męſtwem pomoże nam wſzego/ Do cżego go obroćim mamy gotowego. PaprPan K4v, D2v, O2v, X, Z2v; rozſądek miał zdrowy/ mądrość dozſtáłą/ [...] ięzyk bárzo gotowy/ y iáſną wymowę SkarŻyw 317; dał im dziwnego mężá Aoda/ ſyná Gery/ ktory ták ná práwą/ iáko ná lewą rękę/ gotow był. SkarŻyw 558, 560; GrabowSet Q3.

gotowy do czego (7): pan Lupá Podlodowſki [...] cżłowiek byſtrego rozumu/ á do ſpraw/ do práwá/ do biegłośći w rycerſkim rzemięſle: do wiádomośći rzecży/ Koronie Polſkiey należytych ták gotowy/ iż w tym mógł nie dáć nikomu przodku. GórnDworz Dd8; Iuż ći niwiem do rády gotowi do boiu/ Nie rádzęć ich zácżepiáć chceſzli być w pokoiu. PaprPan Aa2v, I2v, P4, X3v.Cf »gotowy do wszytkiego«.

gotowy ku czemu (4): BielKron 31v; tedy mu trochą śliny otwiera/ obie vſzy y nozdrzá/ áby iuż ná potym záwżdy były otwárte iego vſzy/ ku ſłowá Bożego ſłuchániu: á iżby też wonia byłá ku rzecży niebieſkich poięćiu gotowa. KarnNap B4v; Ták też cnotę ſpominác/ niewádźi łotrowi/ Owa ku poięćiu iéy wżdy będźie gotowy. GosłCast 47. Cf »gotowy ku wszystkiemu«.

gotowy w czym (3): A ktorzy mowę prętſzą niż dowcip maią/ to ieſt/ ktorzi ſą gotowi w mowie/ á dowcipu nierychłego: takowi ſię ku obudwom rodzaiom oracyiey niegodzą. KwiatKsiąż Kv, B2; PaprPan Z3v.

cum inf (2): Ták to wiek ſękowáty by drewno głogowe/ A kędy ie obroćiſz tu zákłoć gotowe. RejZwierc 28v; PaprPan D3.

Wyrażenia: »na skinienie gotowy« (1): Tym dárom/ przydan ieſt y cżwarty/ ktory SVBtylnością zową: kthorey mocą/ ciáło roſkazániu duſznemu zupełnie poddáne/ y ktemu iey ſłużyc/ y ná iey ſkinienie gotowe záwżdy będźie. KuczbKat 95.

»gotowy do wszytkiego (a. wszego), ku wszystkiemu, na wszytko« [szyk 2 : 2] (2 : 1 : 1): RejZwierz 52v, 72v; o ktore trzebá pilne ſtáránie mieć/ áby myśl wolnieyſza byłá/ á do wſzytkiego gotowſza y oſtrzeyſza [ut animus bene habeat sitque magis perspicax]. ModrzBaz 10; PaprPan X4.

Iron (1): Boć náſzá ſtárożytna náuka doſyć iuż ieſt vtwirdzoná y podźiś dźień cudámi rozmáitemi [...]. Lecż oni z tey ſtrony ták gotowi ſą/ że áni chromego ſzkápy do tych cżáſow żaden z nich vzdrowic niemogł WujJud 134.

α. Żywy, rączy (o koniu) (2): Koń z oſtrymi vſzymá/ gotowſzy ieſt niżli z długimi á wiſzącemi. SienLek 186v, 187v.
3. Którego można każdej chwili użyć, przeznaczony na odpowiednią chwilę, znajdujący się pod ręką, łatwy do osiągnięcia; paratus PolAnt, JanStat; expromptus Mącz (98): ale teras Thelembasſy pelny ſpyze y ſą gotowy na kazdi czas LibLeg 11/46; RejRozpr H3; Diar 30; wthymże theż mieyśćie było ſthrzelby bárzo wiele/ y horęża gotowego doſtátek [telorum erat apparatus] Leop 2.Mach 12/27; RejFig Aa4v; áby káżdy ſnich miał gotowy koń y ſtrzelcá zawżdy ku potrzebie wſzelkiey BielKron 387v, 353v, 403v, 414v; Exprompta memoria, Gotowa pámięć. Mącz 325c; Tribunus plebis, Woyski poſpólſtwá/ [...] którego dóm w nocy y we dnie otworem ſtał/ áby káżdy prętki á gotowy prziſtęp miał do niego. Mącz 463d, 269c; OrzQuin O; RejAp 193v; GórnDworz P8; RejZwierc 35v; ktemu prędkie nábićie może być/ gdy maſz gotowe nábićie w pápierze záwinione BielSpr 69v, 8, 64 [2 r.]; ponieważ dla choryeh záwſze ma być gotow Sákráment / áby chowáiąc nieſkwáśniáło. WujJud 179, 88v, 224v; PaprPan D2v; SkarŻyw 244; MWilkHist G4v; máiąc Armatę náwoli wodną gotową/ vmykał dáley z ſwymi StryjKron 41, 66, 602; Vrzędnik ma to opátrzyć/ áby miał w dworze inſtrumentá gotowe/ w ktoreby ná prętce więźniá albo winnego wſádźić mógł. GostGosp 12, 84, 136 [2 r.]; tákem te liſty/ álbo Inwentarz/ wyſtáwić kazał/ áby/ komuby ſie nie doſyć w tych náukách dźiało/ kártá do przypiſánia byłá gotowa. GostGospSieb +4v; GórnTroas 39; OrzJan 67; áby Pan náſz Iezus Chryſtus/ nálazł tobie gotowe mieſzkánie w nas/ kiedy do nas przyidźie. LatHar 392; SarnStat 499, 973; áżby pierwey potrzeby do poſpolitego ruſzenia potrzebne pokupił/ y gotowe miał GrabPospR K3; SkarKaz 7b; PaxLiz D3v; SzarzRyt C2.

gotowy do czego (1): áby ten ktory rycerzem będąc/ [... ] do boiu nie gotowego nie ma/ [...] w przed pożytecżny ſobie/ Pánu ſwemu y oycżyznie ſwey powinny koſzt vcżynił GrabPospR K4v.

gotowy ku czemu (6): abowiem cżęſte naparzanie macicze/ cżini ią gotowſzą ku pocżęciu FalZioł I 57d; tak iż niebywaią mieſtca puſte, ludu poſtronnemu ku poſiedzeniu gotowe. MiechGlab 51; BibRadz Apoc 9/7; Mącz 484d; RejAp 79; HistRzym 94v.

gotowy na kogo (1): álbo kto ták zły y przewrotny/ coby widząc v Turká rzeczy wſzyſtkié ná ćię gotowé/ mógłby Wáſzę Królew: M. vbeſpieczáć tym práwem przymiérza iego OrzJan 116.

cum inf (2): przeto poſtáwiłem głowę iego [konia] ná wſchod słońcá/ áby był gotow nośić brzemioná. HistRzym 111, 94v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Ktorzy ieſtheſmy záchowáni mocą Bożą przez wiárę ku zbáwieniu/ ktore gotowe ieſt áby było obiáwione cżáſu oſtátniego. BibRadz 1.Petr 1/5.

W charakterystycznych połączeniach: gotowa(-y, -e)armata (2), broń, dobytek, dziura, horęże, instrumenta, kamień, karta, koń (koniczek) (5), łuk, miecz, mieszkanie, nabicie, ogień (2), okręt, przystęp (2), sakrament (2), sprawiedliwość, strzelba, szabla, śpiża (2), wzorek, zboże; gotowy ku bitwie, do boju, ku mknieniu, ku poczęciu, ku walce, ku zabiciu; gotowy na każdy czas, zawsze (zawżdy) (5); gotowe [coś] mieć (16), naleźć (2).

Przysłowie: v wdowy chleb gotowy GliczKsiąż P5.
Wyrażenie: »z gotową sprawą, w gotowej sprawie, gotową sprawą« [szyk 9 : 1] (5 : 4 : 1): W oboźie náſzy w ſpráwie gotowey ſtali długą chwilę niż ſie potykáli. BielKron 422, 248, 320, 320v, 424; BielSpr 8v, 31v, 40v, 42; StryjKron 181.
W przen (3): Atho wnet maſz gothowa [!] zbroię á pewną obronę/ iáko ſie maſz vbráć á kogo ſobie ná pomoc maſz ſzukáć RejPos 78v; miey záwżdy ſwádziebne odzienie gothowe s cnoty RejZwierc 170v, 46.
a. Odpowiedni w danej sytuacji, nadający się; skuteczny (16): Diar 32; OrzRozm V3; Będźieli Króleſtwu od Królá ſwégo gwałt/ ma gotową vćieczkę do Kápłaná tego OrzQuin S2, O marg; táko też y ze Krwie wiele niemocy przychodźi: ktorym nagotowſze lekárſtwo ieſt Krwie puſzczánie SienLek 35; Krol ſzedł ku ołtarzowi z ofiárą gotową. StryjWjaz C3, Av; Oczko 15, SkarŻyw 208; ArtKanc D19; Spiewayćie Pánny iuż pieśni gotowe/ Ktoremi ćieſzyć mamy przyiazd tego Krolá wielkiego.KmitaPsal A2v; ZawJeft 20; OstrEpit A2v; LatHar 509; SkarKaz 457b.

gotowy na co (1): Pánie nie nie máſz gotowego y ochędożnego w mym domu/ ná táki máieſtat y wſpániáłość twoię. SkarKaz 457b.

W charakterystycznych połączeniach: gotowe(-y, -a) lekarstwo (4), ofiara, opatrzenie, pieśń, pomoc (3), pomsta, ratunek, służba, ucieczka.

b. Trafny, właściwy, rzeczowy, posiadający wartość dowodową (14): RejKup Dd; wſzyſcy iednoſtáynemi głoſy ná nię wotowáli áby byłá Papieżem/ bo miáłá rzecż gotową ná káżdą ſpráwę. BielKron 171v; Expeditam excusationem haberemus, Mielibyſmy gotową wymowkę. Mącz 294c; OrzQuin Tv; SarnUzn [G]2; GórnDworz F8, N3v, N7v; BielSpr 28v; WujJud 124; Záſtánie thu ná wſzytko odpowiedź gotową PaprPan R2v; CzechEp 31, 57; W tychże to kſięgách odpor gotowy naydźiećie máło nie ná wſzyſtkié Artykuły Confeſſyey Auſzpurſkiey ReszPrz 69.

W charakterystycznych połączeniach: gotowy(-a) dowod, nauka, odpor, odpowiedź (5), rozmowa, rzecz (3), sprawa, wykład, wymowka.

4. Zrobiony, skończony, wykończony, przyrządzony, spreparowany, w ostatecznej postaci; uprzednio opracowany; paratus Vulg, JanStat; instructus et paratus rebus omnibus Cn (99): Y nálazł drzewo figowe/ Miáło iuż iábłká gotowe BierEz Q; Wypis prochu krolewskiego/ czynią gotowy w aptecze. FalZioł V 73, V 107v; LibLeg 11/102; RejKup bb3v; LubPs V3v; A ołtarz ten miedziány niech będzie gotowy ná wolą moię. Leop 4.Reg 16/15; ochłodźiłeś lud twoy pokármem Anielſkim/ zeſławſzy im z niebá bez pracey chleb gotowy BibRadz Sap 16/20; OrzRozm G; iż Pan Kryſtus nie wzyął nie ciáłá s pánny Már: iedno wſzedł w iey żywot iáko ſłońce przez śkło gotowy zupełny. BielKron 150; Kardynał Biſkup Gurcżeńſki wyiechał s Preſzporku od Krolow proſto do Ceſárzá z gotowym poſthánowienim ſpiſanym y vtwierdzonym. BielKron 413v, 312v, 413v; Mącz 279d; OrzQuin H2; może tedy kádźidło y żywicę ſtłucz/ á gothowé prochy wſypáć SienLek 128, 163v, Y; práwie cie poſádzić chce v gotowego ſtołu ſwego RejPos 327v, 192, 249 [3 r.], 325v; RejZwierc 247v; BielSpr 73v; HistHel C3; KochPs 123; Ten równie iáko pſczołá plaſtry w vl vkłada/ A drugi/ nic nie robiąc/ miód gotowy iada. KochFr 20; BielSjem 5; Kto ma być Królem: iuż dekrét gotowy Przed Bogiem leży KochPieś 40 [idem KochWr 16]; GórnRozm F4v; KochWr 16; PaprUp G4v, I4; ábyś mógł mieć w rychle nie tylko Pſáłterz Dawidow/ ktory iuż ieſt máło nie gotowy/ ále y wſzytkie kśięgi zakonu ſtárego WujNT przedm 27; áby Gárbárze [...] Skór wypráwionych/ to ieſt/ Rzemieniá gotowégo precz z króleſtwá náſzégo do poſtronnych źiem nie wyſyłáli SarnStat 1238, 190; PaxLiz D2; Potym idźie do gumná/ bierze gołe żyto/ Y gotowe co ie iuż cepámi wybito. KlonWor 34, 45.

W charakterystycznych połączeniach: gotowe(-y, -a) artykuły, chleb, dekret (4), doł, jabłka, kauza, konopie, miod (3), podpłomyk, postanowienie, proch, prokuracyja, rzecz (4), rzemień, stoł (2), szaniec (2), żyto.

a. Przyrządzony do zjedzenia (24): Idź kup cżtery nogi wieprzowe/ Niechay będą hnet gotowe BierEz C2, D, K4; OpecŻyw 38; RejRozpr D2v; Potym przydzye do domu áno iuż gotowo/ Zye ſobie ſmácżny kąſek RejWiz 54v; RejFig Aa3; Otom nágothował obiad moy/ woły moię y karmne rzeczy ſą pobite/ y wſzytki rzeczy gotowe [omnia expedita]/ Podzćie ná weſele. BibRadz Matth 22/4, Matth 22/8; nietrzebá zſobą bráć żywnośći ná woynę/ naydzie gotowo wſzytko zá pieniądze w Ceſárſkiey kuchniey BielKron 260; Thermopolium, Mieysce targ álbo rynek gdźie gotowe ciepłe vwárzone rzeczy przedáyą Mącz 454d; M. kſięże wiecżerza iuż gothowa GórnDworz H4v; RejPos 237v; RejZwierc 110, 159v, 226v; HistHel C4v; A maćieſz co takowego? Zieść ná prętce gotowego? MWilkHist K2v, K4v; Ale mam y gotowé ſmáżoné kiełbáſy WyprPl B2v; WujNT Matth 22/4, 8, Luc 14/17.
α. W funkcji rzeczownika: »gotowe« (sg) (1):
Przysłowie: Bo wſſak to ſtará przepowieſcz Snądnieij kugotowemu ſieſcz RejKup t5v.
b. W dobrym stanie, nie zniszczony; ładny (6): Máiąc płoty gotowe/ od złego ſąſiádá/ Wolą áby tám Wilcy/ Kozy drapyąc wyli RejZwierz 110; SkarŻyw 504; Niech ma dom ſwoy/ á gotowy/ rządnie rozmierzony/ ná moc zbudowány/ á ochędożny GostGosp 170, 40; gdyby dáléy do Niemiec poſtąpił/ gdźie iuż miáſtá gotowſzé y dáleko obronnieyſzé? OrzJan 80; A gdźie ieſcze ſzpetulſka/ iáko niewdźięcznému Słupowi/ gotowy vbiór wſzytkim/ omierzłému. Nuż vbiory/ noſzenia/ łáncuchy GosłCast 46.
c. Który już jest, był uprzednio, zastany; praeparatus Vulg (28) : BierEz H3; Y ktemu dał iem poſieſć roſkoſſne kroleſtwá rozlicznych narodow á gotowe prace ich dał opánowáć iem RejPs 156; BielKom B8, D7v; IEden też poiął żonę/ [...] Poki był nie záorał/ z záſianiem gotowym. Y nie wyſzedł cżás długi/ ſyná mu powiłá RejFig Ee3v; RejZwierz 27v; BibRadz II 59d marg; wſzákże ieſzcże dziś náyduią ſie nád Ptolomeuſá być doſkonálſzy w tych rzecżách/ ácż nie w náukách/ ktore z dawná gotowe máią/ ále w doświadcżeniu BielKron 263, 476; RejPos 46; A ieſliby w tym Stáwie byłá Rzéká: tedy iuż w Rzéce gotowé łowiſko. Strum F4v, K3v; Morze wyſchło : á oni gośćińcem gotowym Miedzy dwa wodné mury ſłony bród przebyli KochPs 160; ná záchowanie gotowych Chrześćian/ y ná napráwę zepſowánych/ nowych zániechawſzy iego obroćić chćiał. SkarŻyw 543, [282]; BielSjem 17; ActReg 9; WujNT 2.Cor 10/16; JanNKar B2; [Opilstwo] Ieſt ſzkodliwe máiętnośći: Bo y gotową ſnádnie przełknie: y ná inſzą do zárádnośći/ dowćip y pracą odeymuie. PowodPr 71; Iáko ſię zálećił Moyzeſz gdy gotowe bogáctwá/ ktore w ręku miał y páńſtwo Egiptu porzućił SkarKaz 160a; CiekPotr 4.
α. W funkcji rzeczownika: »gotowe« (sg) (6): KochFr 131; Wino/ Ieśień/ y iábłká rozmáité dawa/ Potym do gotowego gnuśna Zima wſtawa. KochPieś 72 [idem] ArtKanc P14v, V2; bo to iuż więtſza ſzkodá/ niż nieśiać/ gotowe ſtráćić GostGosp 102.
Zwrot: »patrzyć gotowego« (1): Iedno pátrzyſz gotowego RejZwierc 235v.
5. Który na pewno (i zwykle wkrótce) nastąpi, nieuchronny, pewny; praesens, praesentaneus Mącz; praesentarius Cn (31): Wiele á cżęſte iadanie iabłek [...] gotowa przycżyna ku przyſciu łamania FalZioł III 23c; MurzHist R4v; Ná tym ſwyećye iż Ią dobrzy y źli wkoſcyele/ gotowa nyezgodá myędzy nimi KromRozm III E8; GliczKsiąż P7v; RejWiz 93v; OrzRozm H, N3; Praesens malum, Gotowe nieſzczęście. Mącz 431a, 431a [2 r.]; OrzQuin R3v; SienLek 176; Záwżdy ten tobie iedna żebráctwo gotowe/ Ktory da zá żywotá dzieciom máiętnośći/ Mogąc iáko pan vżyć z nich ſwoich wcżeſnośći. HistLan C, C3; KuczbKat 265; Oddal od nich śmierć gotową/ Którą widzą tuż nád głową. KochPs 120, 201; Kniáź Roman [...] Pośila ſwych triumph im ſlubuiąc gotowy StryjKron 240; NiemObr 19; KlonŻal C2v; BielSjem 9; ArtKanc R18v; ZawJeft 22; GórnTroas 38; ćiężar moiey głowy/ Co/ żywot ſkracáiąc/ kres dawa gotowy GrabowSet R3; SkarKazSej 676a, b; KlonWor 11, 25.

W charakterystycznych połączeniach: gotowa(-y, -e) chromota, grob, groza, kłopoty, kres, męki, nadzieja, nieprzyjaźń, nieszczęście, niezgoda (2), pomsta, przyczyna, rany, ratunki, szczęście, śmierć (3), triumf, trucizna, trwoga, upadek, zarażenie, zguba, zwada, żebractwo.

а. Który na pewno czymś zostanie, nie uniknie swego losu (2): RejRozpr C4; Nie rátuieſzli/ iam więźień gotowy. GrabowSet N4.
6. W gotówce (71): loc. lib. miedźi płaći 7. zło. gotowych KłosAlg G4, G3v [5 r.]; nalyezyono przinyey 7 wyardunkow gothowich LibMal 1552/171v; licżąc zá pożytki y cżyńſze gotowe [censibus pecuniariis]/ y co ſię z gumná przychodźi. ModrzBaz 121 v; ActReg 113; Ten co rzeczy potrzebuiąc onę naymuie zá gotową álbo obiecáną zapłátę do czáſu. SarnStat 1271; CzahTr C; Maſz pewne ludźi z gotowym odbytem/ Maſz drugie co ćię zgubią ſwym kredytem KlonFlis H2.
Wyrażenie: »gotowy grosz« [szyk 2 : 1] (3): KłosAlg G3v; BielSjem 20; bo niemaſz tu teraz Ták bárzo pieniężnego nikogo iáko on, Coby mi ią gotowym groſzem mógł zápłácic. CiekPotr 40.
Zestawienie: »gotowe pieniądze« = praesens pecunia Mącz, Modrz, Cn; praesentarium argentum Mącz, Cn; praesens argentum Mącz; parata pecunia JanStat; numeratum Cn [szyk 43 : 11] (54): ZapWar 1524 nr 2227, 1527 nr 2383 [2 r.]; gdi zgothovemy pyenyądzmy po ſſol ydą polowiczą placzą MetrKor 57/119 [idem] 59/280v; KłosAlg G3v [2 r.], G4 [4 r.]; LibLeg 10/124; przyſyęgę cżyni iż niema złotá/ śrebrá/ gotowych pieniędzy. GroicPorz cc4v, q4v, cc4, cc4v, ee3v, gg3; UstPraw B3v, D2v; Mercari Graeca fide, Zá gotowe pieniądze kupić. Mącz 217b, 253c, 431a, b [3 r.]; BielSat D4; ModrzBaz 137v; ZapKościer 1583/39v; BielRozm 30; PaprUp F3; ktorégoby długu pieniądzmi gotowémi álbo z prowentów zápłáćić niemogli SarnStat 582, 302, 374, 375, 435, 514 (9); VotSzl E2v; CiekPotr 81; SkarKazSej 670b. Cf Szereg.
Szereg: »gotowe pieniądze ábo bargielt« (1): Praeſens pecunia, Gotowe pieniądze ábo bargielt. KlonFlis H2 marg.
a. W funkcji rzeczownika: »gotowe« [w tym: sg (3), pl (5), sg a. pl (4)] (12): Poſſárgáią ſtáre bramy A niemaſz zacz kupić nowych Bo Więc trudno bez gotowych RejRozpr H3v, C4v, G4v; MWilkHist C4; Száfuy gotowym bácznie KochPieś 10; Mali gotowe naprzod o to pytay KlonFlis H2, D4.
W przen (5):
Zwroty: »gotowemi oddać« (3): RejJóz D, D2v; Ieſli też tu podchwacą to ſłowo Solum Deum, tedy wnet im oddamy gotowemi SarnUzn F3.

»gotowym płacić« (2): OrzQuin V4; A to wiem że gotowym Bog płáćił drugiemu/ Ktory drogą Pſzenicę ſkáźił niewinnemu. Prot B4v.

7. Termin prawniczy (7):
Zestawienia: »gotowy pozew« = parata citatio JanStat (5): Pozew do gotowégo pozwu po śmierći oycá álbo którégokolwiek przodká, którému ieſcze nie przypadł był rok. SarnStat 1245, 828, 1245 [2 r.], 1246.

»gotowy rok« = paratus terminus JanStat (2): KTóry ćię przypozywa [...] ku gotowému Rokowi. SarnStat 828 [idem] 1245.

8. Bez określonego znaczenia własnego, uzupełnia orzekanie o istnieniu czegoś (5): Cżas móy ieſſcże nieprzyſſedl/ ale cżas waſs zawżdy gotow ieſt OpecŻyw 66; Nieſprawiedliwy zginie/ iáko obłok dzdzowy/ Ale ſpráwiedliwego/ grunt mocny gotowy. BielKom B7; Pod kolnierzem zwirz gotowy. RejZwierc [233]; SLucháć było Troiánie rády Pántuſowey/ Snadźbyſcie byli mieli wnet pokoy gotowy. PaprPan Ff3v, N2v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (8): BierRozm 9; Explicatus, Prętki/ Gotowy/ Poſpieſzny Mącz 305b; Promptus, Wydány/ Też gotowy/ Poſpieſzny/ Chutki/ Prętki Mącz 325b, 294c; Bereit. Gotowy/ et nárządzony. Paratus ad rem. et fortis. Calag 71b; Expeditus – Gotowy, darsky Calep 392a, 779a, 859a.
*** Dubium (1): A 12 marc. ktore ieſcze ieſt dać powinięn gotow dać ma gdy do niego przydzie. ZapKościer 1581/18v.

Synonimy: 1. barzy, chciwy, chętliwy, chętny, chutliwy, dobrowolny, ochotny, pilny, skłonny, skwapliwy, skwapny; 2. a. opatrzny; b. godny, sposobny; 5. niepochybny, pewny.

Cf GOTOWIZNA, GOTOWNY, NIEGOTOWY, POGOTOW, POGOTOWU

KW