[zaloguj się]
[pdf]

KRAM (69) sb m

a pochylone.

Fleksja
sg pl
N kråm kråmy
G kråmu kråm(o)w
A kråm kråmy
I kråm(e)m kråmy
L kråmie kråmiéch

sg N kråm (11). ◊ G kråmu (2). ◊ A kråm (4). ◊ I kråm(e)m (4). ◊ L kråmie (10). ◊ pl N kråmy (9) ◊ G kråm(o)w (2). ◊ A kråmy (18). ◊ I kråmy (4). ◊ L kråmiéch (5); -éch (1), -(e)ch (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

1. Budka z towarami, stragan; sklepik; catasta, taberna, tabernula Cn (37): kto nie ma tego korzenia ktore kupuią w kramie: dobri ieſt chrzan/ gorcżycza/ cżoſnek FalZioł IV 42a; RejRozpr H3v; thu Wpoznanyv czapky noze waczky myeſchky wkramyech kradal czaſſu Jarmarkowego. LibMal 1546/121, 1545/98v, 1547/125, 1550/154v, 1551/159, 159v; Pyrwſem ze na Iarmark byway A czo na raniey wykladay. Do noczy czaſem doſyaday Na oſtatku kramy ſkladai. RejKup e3v, e2, e4; Więc potym przynieſiono Cukry Márcepany/ Z rozlicżnymi przyſmáki ktorych my nie znamy. Więc Cytryny Cybeby więc Mirábolany/ By też ſiedzyał w Aptece álbo miedzy kramy. RejWiz 27; Mącz 252d, 418a; Wieſz co/ iesli tu nie naydźies [!] Goſpody [...] Wżdy ſię na Trąbki zyidźieſz w iákim Kramie Prot E2; GórnDworz O3v, O4; BielSat B4 marg; Kupił też kilká workow tcżych ſzedſzy do kramow HistLan C2; s ſloſárzem ſie o mocną kłotkę tárguie/ wſzitko miáſto zbiegał/ wſzytki kramy y rzemięśniki ſkryſlał RejZwierc 103v, 190v, 235v; BielRozm 14 marg; Calep 479b; WyprPl A2v; SarnStat 273; PowodPr 16; KlonWor 36.
Wyrażenia: »bogate kramy« (2): Speciarius vicus. Wurtzkremer gaſz. Bogáte kramy gdzye korzenye przedáyą. Murm 29; BartBydg 147b.

»tanie kramy« (1): [książki mówią do mistrza:] nie wiemy gdzye iść pirwey mamy/ Wſtyd nas będzye zá ſwe tanie kramy. BielKom A2v.

»jak (a. by) w weneckim kramie« (3): (nagł) Lukaſz z Gorki Woiewo. Lęcżycki. (‒) Y Tu ſie przyrodzenie długo rozmyſláło/ Gdy tę głowę w ſwych ſpráwach/ poſtánowić miáło. Bo ná co ią obroćiſz/ by w Weneckim kramie/ O cżym iedno pomyſliſz wnet ſtárguieſz tanie. RejZwierz 51v; PaprPan 13, N4v.

W przen (2): A kthorzyſz to kupcy? á o ktorychże to rozumieć mamy? Podobnoć to ći co ſzáfuią práwy iego/ vſtáwámi iego/ á ſzyroko rozbili ty kramy iego [= papieża]. RejAp 152.
Zwrot: »pobratać się z kramem« = kupić w kramie, nabyć przyprawy korzenne (1): Nie opráwiſz tám nic z chrzanem Muſiſz ſie pobrátáć z kramem RejRozpr H2v.
Przen: metonimicznie: Kramarz, kupiec (1): A bogácą cudze kramy Pozłocone Márcepany RejRozpr G3.
2. Warsztat rzemieślniczy; tu w przen (1): Iuż cnotá/ ſławá/ pomierność/ poććiwość/ pobożność dawno záziębła leży/ y kram dawno záwárto gdzie ią polerowáć miano RejZwierc 71.
3. Towary, zwłaszcza drobiazgi zbytkowne lub przyprawy zamorskie; mercimonium, merx, res promercales, species Cn (31): Kramarz z kramem ná targ iádąc Bieżał nic nie oppocżywáiąc [!] BierEz R2v; RejKup Rv; Nuż torty trudnonoſze tákież inſze kramy/ Co od nich ſcijátyki pedogry miewamy. RejWiz 14v, 11v, 15; Mącz 54d; BielSat C3v, D3; Tákże też y oracż ktory ma zboża wiele/ y kupiec ktory ma kramy bogáte/ muśi ludziom káżdy z nich dobrze cżynić/ bo muſzą przedáć/ boby obiemá pogniło RejZwierc 95; BielRozm 20, 28.
Przysłowia: Yáko poſpolicye mowyą/ yáki pan táki kram/ yáki ocyec táki ſyn/ nie dáleko záwſſe od yábłoni pádnie yábłko. GliczKsiąż Ev; RejWiz 99, 181v, Cc6; RejZwierz 137v; GórnDworz L3; RejPos 245v; CzechEp 417; Phil P2. [Ogółem 9 r.].

Więcz y ſwiadki czo ſlyſzę po ſwey myſli macie Bo iaki kupiecz bywa takie miewa kramy RejJóz H3, II3 marg.

Izali Pan cnotliwy/ święty/ może iáki nierząd miłowáć/ álbo ſtánowić? Záiſte nie; ále iáki/ powiádáią/ kram/ taki pan/ poſpolita to WerKaz 283.

W przen (8): Tárguy rozłożonoć kramy Pozwy/ minuty/ membrany A niż odpráwiſz doktorá Tedyć vbędzie poł worá RejRozpr Fv; RejWiz 16; [Luter] gdy widzyał lud poſpolity iż ſie k tym odpuſtom obroćił [...] vpominał ie ná kazániu áby ſobie lepiey pocżynáli/ á ná ty kramy nie nákłádáli/ mogąc to ná co potrzebnieyſzego obroćić. BielKron 193; RejAp 152v; Gdy zgodá zacne rołoży ſwe kramy/ Niecnotá by Szot guzy blizny ſzramy. RejZwierc 228; CzechEp 166; NiemObr 153.
Wyrażenie: »żelazne kramy« = pieniądze (1): Bo ten nie bárzo waży ná piorká ná bramy/ Woli ſie záwżdy zbieráć ná żelázne kramy. Bárzo mu to ſmácżny głos co ná ſtole brząka RejWiz 68v.

Synonimy: 1. buda, budka, jatka, smatruz, tasz; 3. kupia, towar.

Cf KRAMARNIA, KRAMNICA

MB