[zaloguj się]
[pdf]

BUDA (48) sb f

Fleksja
sg pl
N buda budy
G budy bud
A budę budy
I budą budami
L budzie budåch

sg N buda (11). ◊ G budy (4). ◊ A budę (4). ◊ I budą (1). ◊ L budzie (10). ◊ pl N budy (1). ◊ G bud (5). ◊ A budy (5). ◊ I budami (4). ◊ L budåch (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Szopa z desek lub gałęzi, szałas; altana; tugurium Murm, BartBydg (29): Tugurium. Buda álbo kuczká. Murm 137; BartBydg 110b, 163b; Ino dopyero poddany naschi Bialahrodzkii owcze swoye chczą tham pothim poliam pvſczacz y Bvdi sobie miecz yako przed thim bilo LibLeg 10/61, 11/63v, 89; RejWiz 103v; Ciągnąc ná woynę żadny niema ſtać w domu áni ná wśi/ iedno polem: [...] Niemáią też ſobie czynić bud z żadnego drzewá do budowánia. UstPraw D2; RejFig Dd3; ANtioch gdy zá źwirzem ſam po leſie chodził/ Zbłądziwſzy do páſtyrzow do budy vgodził. RejZwierz 7; Ná dzdzu mokł/ á w chroſciáney budzie záwżdy ſiadał. RejZwierz 9v, 7; Cżeremiſze pod Nowogrodem niſzſzym/ w budach po leſie mieſzkáią BielKron 434, 92, 417v, 441v [2 r.], 447v; HistRzym 133 [2 r.]; RejZwierc 110; BielSpr 64v; Scena ‒ Lietuik [!], buda z gałezią, chłodnik. Calep 952b, 952b; W mieśćie záśię ácż rowne kámienice wſtáią/ Rzekłbyś że tám iáſkołki/ lub kreći mieſzkáią. Kſztałtem Americkich bud rowno ſię złącżyli Kmita C3v.
Wyrażenie »buda leśna« (2): Anim ia tego ſobie zá niewcżás pocżytał/ W budzie leśney ſię przeſpáć/ y nád ſtády chodzić. KochOdpr B3v; StryjKron 250.

»owczarska buda«: y obrał [Pan] ſobie ſlugę wiernego Dawidá/ ktorego przełożył ludowi ſwemu/ á nálazł go miedzi owczarſzkiemi budami RejPs 117v.

Szereg: »buda, szopa, namiot«: [Obegnańcy zeszli z zamku i zapalili wszystek oboz Krola Władysława] ták budy/ ſzopy/ iáko namioty BielKron 355.
2. Kram, stragan, budynek, w ktorym się coś sprzedaje; penesticalia (pl) BartBydg; taberna Mymer1, Cn; bibliopoleum Mącz; pergula Calep (14): Taberna. Buda. Mymer1 31; Iſch zbudy yakuba korba rzeczy nyzey opiſſane theſz pokradl LibMal 1551/159v, 1546/112v, 113, 1551/158v, 159v; Bibliopoleum. Budá w którey xięgi przedáyą. Mącz 24d, 171c; Pergula ‒ Salia item podſionek gąnek. Buda do prżedawanią, krammarnia. Calep 781a; A złodźieiek nowotny/ [...] Gdy po iármárku bywa/ gdy kramnice znoſzą: Vmiáta pod budámi; choćia go nie proſzą. KlonWor 36.
Wyrażenie: »buda kramna«: Item zeznal dobrowolnye yſch Budą kramna Jaduigi Cerwowey theſz na Rynku wyarmark poſthny theraſz bąda dwye lyeczye wyerzschem wilupill wnoczi LibMal 1551/159.

»buda kupiecka« (2): Item powyada yſch on ſſam dziſzyeyſchey Noczi budą kupieczką Chczial wilupicz LibMal 1547/128v, 1551/158v;

W przen (1): [Epikurowie] Ktorzy choć otych ſwych Fáłſzywych á nieśmierthelnych duſzach twirdzą/ á wżdy żywot nie pobożny wiodą/ y kupiectwo vſtáwicżne w budach ſwych prowádzą tymi to duſzámi. GrzegŚm A2v.
3. Nadbudówka na pokładzie łodzi (1): Stega – Buda albo komora na łodzi. Calep 1004a.
4. n-loc (4): ZapWar 1507 nr 1986; Item powyada yſch Michalek zbud wepnyewach myąſchkayaczi ieſth mv dluzen za syedm kop liczakow LibMal 1547/132; [gdyby kto chciał obejrzeć Polskie rzeki] Ropá/ Nida/ San/ Wieprz/ Drzewicá/ Pilicá/ Wolborá/ Náreẃ/ Bug/ Bzura/ Budá/ Oſſá/ Motłáwá/ Dźwiny/ Wiliéy/ Niémnu/ y rzek inſzych pogránicznych zániechawáiąc Oczko 7v; SarnStat 917.

Synonimy: 1. chać, chałupa, chłodnik, chromina, dom, komora, kuczka, letnik, namiot, szalasz, szopa; 2. kramarnia, kramnica.

KN