[zaloguj się]
[pdf]

OBRZEZOWAĆ (52) vb impf

obrzezować (48), obrzazować (4); obrzezować BielKron (3); obrzezować : obrzazować Calep (5:1).

Wszystkie samogłoski jasne (w tym: w końcowym a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf obrzezować
indicativus
praes
sg pl
1 obrzezuję
2 obrzezujesz obrzezujecie
3 obrzezują
praet
pl
3 subst obrzezowały
imperativus
sg pl
2 obrzezuj
3 niechåj obrzezują
conditionalis
pl
3 m pers by obrzezowali
impersonalis
praet obrzezowåno
participia
part praes act obrzezując
inne formy
fut pl 2 - będziecie obrzezować

inf obrzezować (18). ◊ praes 1 sg obrzezuję (11). ◊ 2 sg obrzezujesz (1). ◊ 2 pl obrzezujecie (1). ◊ 3 pl obrzezują (9). ◊ praet 3 pl subst obrzezowały (2). ◊ fut 2 pl będziecie obrzezować (1). ◊ imp 2 sg obrzezuj (1). ◊ 3 pl niechåj obrzezują (1). ◊ con 3 pl m pers by obrzezowali (3). ◊ impers praet obrzezowåno (2). ◊ part praes act obrzezując (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Tnąc, oddzielać część od całości; deputare, mutilare, putare Mącz, Cn; averruncare Mącz; accidere, computare, praecidere Calep; admutilare, amputare, castrare, dedolare, defrondare, desecare, detruncare, opputare, obtruncare, rescindere, resecare, surculare, stringere, tondere, truncare Cn (26): Mutilo, mutilare, Obćinam/ Ochramiam/ Obrzezuyę. Mącz 239a, 333b; Computo ‒ Odczinąm, obrzezuię. Calep 229b, 13a, 829b.

obrzezować co [= co jest obcinane] (3): Przy iey [Libusy] grobie vdziáłáli Cżechowie iednę modłę z ſzcżerego żłotá [!] (chłopá ná koniu) á zwano ią Zelu/ przed ktorym ogień palili, a ná on ogień włoſy ſwoie á páznogćie obrzázuiąc miotáli BielKron 319; Mącz 7c; CzechEp 419.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Puto, Obrzezuyę/ chędożę/ odćinam przecz to co ſie nie godźi. Mącz 332d.

Przen (7):

obrzezować co [= z czego jest obcinane] (6): ręce obrzezowáć mamy/ áby nic cudzego nie trzymáiąc/ ná hoyne iáłmużny z ſwego zárobienia/ otworzone były SkarŻyw 4. Cf Zwrot.

obrzezować co [= co jest obcinane] (1): SkarŻyw 4 cf »obrzezować i odcinać«

Zwrot: »obrzezować serca« [w tym: od czego (1)] = oddalać zło [szyk zmienny] (5): RejPos 32v, 33; Bog [...] obiecał ná potym inſze [obrzezowanie] vcżynić/ iuż nie zakonne/ bo nie ćieleſne/ [...] ále wnętrzne/ bezręcżne/ ktorym ſam ſercá ludzkie obrzezowáć chćiał CzechRozm 88, 80; SkarŻyw 3.
Szeregi: »obrzezować a chędożyć« [szyk 1:1] (2): iákoż tu nie chędożyć á nie obrzezowáć tych myſli á ſercá ſwoiego temu Pánu ſwemu RejPos 33, 32v.

»obrzezować i odcinać« (1): Obrzezuy y odćinay zbytki y kochániá twoie/ ktore do grzechu przywodzą SkarŻyw 4.

a. O zabiegach pielęgnacyjnych przy roślinach; abnodare, enodare, pampinare Cn [w tym: co (8)] (9): Vites castrare, Macice winne obrzezowáć. Mącz 40c; Sirpicula, Rzezak/ przynoská/ ſtrug/ któremi rokićiny oſtruguyą y winnice obrzezuyą. Mącz 396b, 20a, 117b, 332d, 333d, 353d, 498a; Calep 6b; [W Ciepłych kráinach wino obrzázuią Kśiężycá Páźdźierniká iteż Liſtopádá/ Lutego też y Márcá [...]/ ále w miernych ſtronach oboiego cżáſu może być obrzázowánie. Cresc 1571 314, 315 (Linde)].
b. O zabiegu higienicznym [co = co jest obcinane] (1): niepotrzebne włoſy z głowy y z bordy oſtrzygaſz/ páznogcie obrzezuieſz/ y coć ciáło ſzkárádzi wſzytko odmietuieſz od ſiebie RejZwierc 147v; [GlosyKórn II 212].
2. Obrzynać dookoła; circumcidere PolAnt, Vulg, Mącz, Calep, Cn; circumsecare Mącz, Cn; circumscindere Calep; amputare Cn (26): Circumseco, Wkoło obſiekuyę/ Obrzezuyę/ obćinam. Mącz 377b, 30a; Circuncido – Obrzezuię, wkoło obczinąm. Calep 197a, 199a.
a. Dokonywać obowiązującego w religii żydowskiej i mahometańskiej rytualnego zabiegu obcięcia napletka; circumcidere PolAnt, Vulg, Cn (22): od żydow ſię náucżyli [luteranie]/ obrzezowáć ReszPrz 42.

obrzezować kogo (16), co [ciało czyje] (1): OpecŻyw 66v; Niewiáſty záſię ktore obrzezowáły ſyny ſwe mordowáli wedle dekrethu krolewſkiego. BibRadz 1.Mach 1/63, 1.Mach 1/51, Act 15/24, Ioann 7/22; BielKron 463v; SarnUzn C3; BudBib Ios 5/7, 8, 1.Mach 1/51; Przeto Moiżeſz dał wam obrzezanie/ nie iżeby z Moiżeſza było/ ále z oycow/ á wſobotę obrzezuiećie cżłowieká BudNT Ioann 7/22 [przekład tego samego tekstu OpecŻyw, BibRadz, WujNT]; A cżemuż ie [dziatki] v ſynow Izráelſkich obrzezowano? CzechRozm 258v, 77 [2 r.]; OBrzezuią twe święte/ Pánie/ ćiáło/ By ſtąd/ ludzkiemu poddáne ſię sſtáło GrabowSet Kv; A gdy było dniá oſmego/ przyſzli obrzezowáć dźiećiątko/ y dáwáli mu imię oycá iego Zácháriaſz. WujNT Luc 1/59, Ioann 7/22.

Zwroty: »obrzezować ciało nieobrzeski, napłetek« (1:1): Y obrzezowáć będźiećie ćiáło nieobrzeſki wáſzey [circuncidetis carnem praeputii vestri] BibRadz Gen 17/11; BudBib b4.

»na [czyją] wiarę obrzezować« (1): Na kthori czaſz y szyny na swą vyarą obrzeſzowacz, y czorką swą w malzenyſthwo poſlubycz V.C.M. vmyſlycz raczil LibLeg 7/31v.

α. W odniesieniu do kobiet (1): Potym też tá Krolowa Sabá vſtáwiłá y dźiewcy rodzay obrzázowáć/ ná tym cżłonku ktory Doktorowie zową Nimfá. BielKron 462.

Synonimy 1. obcinać, odcinać, odrzynać, przycinać, ścinać, ucinać, urzynać.

Formacje współrdzenne cf RZEZAĆ.

Cf OBRZEZOWANIE, OBRZEZOWANY, OBRZEZYWAĆ

AS