[zaloguj się]
[pdf]

ODSTRASZYĆ (45) vb pf

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf odstraszyć
praet
sg
1 m odstraszyłem
3 m odstraszył
f odstraszyła
conditionalis
sg pl
3 m by odstraszył m pers by odstraszyli
f by odstraszyła m an
n subst by odstraszyły
con praet
pl
3 m pers by byli odstraszyli

inf odstraszyć (22). ◊ fut 2 sg odstraszysz (1). ◊ 3 sg odstraszy (6). ◊ 3 pl odstraszą (1). ◊ praet 1 sg m odstraszyłem (1). ◊ 3 sg m odstraszył (2). f odstraszyła (1). ◊ con 3 sg m by odstraszył (5). f by odstraszyła (1). ◊ 3 pl m pers by odstraszyli (3). subst by odstraszyły (1). ◊ con praet 3 pl m pers by byli odstraszyli (1).

Sł stp brak, Cn s.v. wystraszyć kogo skąd, Linde XVIII w.

Skłonić do poniechania, rezygnacji z czegoś lub kogoś wzbudzając strach, niechęć, wstręt itp., zniechęcić, odstręczyć, wystraszyć; deterrere Vulg, Mącz, Modrz, Calag, Cn; terrere Vulg, Modrz [w tym: przy podmiocie osobowym lub w strukturze dać się odstraszyć komu (23), przy podmiocie nieosobowym lub w strukturze dać się odstraszyć czemu (16); kogo (29), co (żywotne) (2)] (45): Leop 2.Esdr 6/19, Zach 1/21; Ná oſtatek/ tego ſię trzebá pilnie vcżyć/ iáko to vcżynić/ żeby wielkie woyſko máłem ſię zdáło: á záſię máłe woyſko/ áby ſię ná weyrzeniu wielkie zdáło. Bo tym ſpoſobem cżáſem nieprzyiaćielá ku bitwie wywabi/ cżáſem go odſtráſzy. ModrzBaz 111v; Calag 5b; Gdy ią vyrzał/ á oná go niepoznáłá: wielką ná ſercu zięty boleśćią/ chcąc łzy hámowáć/ áby iey nieodſtráſzył/ niemogł żadną miárą SkarŻyw [237], 373; ArtKanc K19.

odstraszyć czego (7): Chcąc tedy Apoſtoł ludzie grzechu odſtráſzyć/ kłádzie im przed oczy niepewność pokuty. WujNT 780.

odstraszyć od kogo (6), od czego (17): ROzmágići mocarze przeſládowáli mnie wiele kroć/ áby mię byli od ſtráſſyli od poſluſſeńſtwá twego moy pánie RejPs 187v, 27; LibMal 1544/91; MurzHist M2; GliczKsiąż D8; BibRadz I 3b marg; Gdy ią [Proteus] vchwyćił zá włoſy/ przemieniáła ſie mu w rozmáite źwierzętá drapieżne/ chcąc go odſtráſzyć od ſiebie BielKron 21v, 57; RejAp 17; RejPos 263; To przykazánie ieſli ſię głęboko w korzeni w ſercá náſze/ może nas odſtráſzyć od cżynienia krzywd. ModrzBaz 77v, 86v; SkarJedn 394; Day nam Boże tákie męſtwo/ ábyſmy Herodom/ náſzym świeckim boiázniom/ od dobrego y drogi ktora do Chryſtuſa wiedzie/ odſtraſzyć ſię nie dáli. SkarŻyw 27, A4v, 27, 82, 152, 487, 599; SkarKaz 520a; SarnStat 1159; CiekPotr 43.

odstraszyć z czego (1): Aliquem de statu suo deterrere, Z yego przedſię wzięcia odſtráſzyć. Mącz 417d.

odstraszyć czym (8): RejPs 27; MurzHist M2; A trwamy w niey [wierze] [...] á nie damy ſie odſtráſzyć żadnemi groźbámi RejPosWstaw [1434]; SkarŻyw 152, 487; CzechEp 342; OrzJan 41; A gdy potym po przedmieśćiach chćieli przedawáć/ y lud Boży od nabożeńſtwá odrywáć/ Ezdrás odſtráſzył ich ſtrzelbą PowodPr 52.

W charakterystycznych połączeniach: miecz odstraszy, snopek; odstraszyć od Chrystusa, od czynienia krzywd, od dobrego, od pijaństwa, od posłuszeństwa, od prawa, od prędkiego patrzania, od przysięgi, od szukania Pana, od świadectwa, od Piotra św. urzędu, od wiary, od wioski, od wyznania, od zabijania, od zakonu bożego; odstraszyć z przedsięwzięcia; odstraszyć dziatki, nieprzyjaciela, niewiasty, starca, świadka; odstraszyć groźbami (przegrożkami) (2), męką, mnostwem praw, przestrachem, srogością, strzelbą, wojski.

Szeregi: »[nie] odbić ani odstraszyć« (1): RejPos 263 cf Wprzen.

»odstraszyć i oddzielić« (1): A co mię iuſz od ćiebie/ odkupićielu moy odſtráſzyć y oddzielić może SkarŻyw 82.

»odstraszyć abo odgrozić« (1): A gdźieby ſie tráfiło/ iżby ſtroná przećiwna drugiéy ſtronie [...] świádká od świádectwá y od przyśięgi odſtráſzyłá/ ábo odgroźiłá: tedy [...] SarnStat 1159.

»odstraszyć a omierzięnić« (1): Lákonowye chcąc dzyatki ſwoye od piyańſtwá odſtraſſyć/ á ono im omyerzyęnić/ ſlugi á nyewolniki vpiłe y vłokáne zwykli byli im przywodzić przed ocży GliczKsiąż D8.

»odstraszyć i zapędzić« (1): tho dzyalal vrządnik abi go od rzączi thich odſtraſchil y zapądzil LibMal 1544/91.

W przen (3): A iż ſie nie dáli od niego odbić áni odſthráſzyć żadnym wiátrom áni żadnym burzliwoſciam thego morzá ſrogiego á obłędliwego ſwiátá tego RejPos 263; CzechEp 342; iednák oku ſię odſtráſzyć y rozumowi świeckiemu od ták wielkiey wiáry y pokłonu BOzkiego nie dáli. SkarKaz 520a.
a. Wzbudzając strach nie pozwolić zbliżyć się do jakiegoś miejsca lub wygonić, wystraszyć z jakiegoś miejsca [w tym: kogo (7), co (żywotne) (2)] (9): RejZwierc 83v; MWilkHist B4; Nie odſtráſzą zbytecznym ogniem záráżoné Kupcá kráie chćiwégo KochPieś 2.

odstraszyć od czego [= skąd] (1): Od Rzymu ich on oſtry miecż nie odſtráſzył SkarŻyw 63.

odstraszyć z czego [= skąd] (1): A widamy to y we źwirzętoch/ iż ſtrách ieſt coś przyrodzonego/ bo y koń ledá przed wiechciem z drogi ſkocży/ y ptaki s konopi ledá cżym odſtráſzy RejZwierc 78v.

odstraszyć czym (2): tákie ryby okręty wywracáią ieſli ich dźwiękiem iákim nie odſtráſzy BielKron 295; RejZwierc 78v.

Przen (3): Vćieſzna Mátko/ wzgárdziłáś iuż námi/ Odſtráſzyłá ćię nieużyta Páni. Nikomych ćieni WisznTr 16.

odstraszyć od czego (2): Nie ważże ſobie nic [...] onego wycia márnych wilkow ſwiátá tego/ ktorzy by cie chcieli odſtráſzyć od tych wiernych owiecżek Páná twego RejPos 123, 122v.

Szereg: »odłudzić albo odstraszyć« (1): o kthorym [wieku] piſmo powieda/ iż krąży záwżdy iáko Lew/ łowiąc á ſzukáiąc/ áby ktorą [owieczkę] odłudził álbo odſtráſzył od ſtádá RejPos 122v.

Synonimy: a. odbić, odegnać, odpędzić, odpłoszyć, odrazić, odsadzić.

Formacje współrdzenne cf STRASZYĆ.

Cf ODSTRASZONY

LWil