[zaloguj się]
[pdf]

ODRAZIĆ (18) vb pf

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf odrazić
praet
sg pl
2 m odraziłeś m pers
3 m odraził m pers odrazili
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście odrazili
3 m by odraził m pers

inf odrazić (8). ◊ fut [1 sg odrażę.] ◊ 2 sg odrazisz (1). ◊ 3 sg odrazi (2). ◊ 3 pl odrażą (1). ◊ praet 2 sg m odraziłeś (1). ◊ 3 sg m odraził (3). ◊ [3 pl m pers odrazili.] ◊ con 3 sg m by odraził (1). ◊ 2 pl m pers byście odrazili (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Uderzając oddzielić część od większej całości; odciąć, odrąbać [co od czego] (1):
Zwrot: »precz odrazić« (1): Oſtry kámiéń od rámión precz ſzyię odráźił GórnTroas 72.
2. Spowodować brak kontaktu: odpędzić, odepchnąć lub nie dopuścić do zbliżenia (17):

odrazić co czym (1): Od lewey ſtrony thwoyey tyſiąc ich odpádnye/ Práwicą twą odráziſz dzyeſięć tyſiąc ſnádnye/ Ták iż ſie k tobye bliſko żaden nye przykrádnye. LubPs V.

[odrazić kogo od czego: Slácheckie Stany od bron Krolá odráźiły SolikLukr Bv.]

Przen (16):
a) Oddalić od Boga [kogo od kogo, od czego] (7): BibRadz *2v; A iáko mol ſzátę/ ták one żal káźi/ Ktore więc/ zła wola/ od Páná odráźi. GrabowSet B2v; Tákżeć też máło ná tym miał Dyabeł/ iż we dni Bogu oddáne/ odráźił ludźi od chwały Bożey y pobożnośći PowodPr 52.

odrazić czym (2): WujJudConf 12; iſz vprzeymie Pánu Bogu wierzyli/ á od prawdy y mocy iego/ żadną ſię trudnością odrazić niedáli. SkarŻyw 500.

Szeregi: »odwieść abo odrazić« (1): od ktorey woli Bożey/ ieſliby nas namileyſzy przyiaćiel/ odwieść ábo odráźić chćiał: [...] ma nam być [...] w nienawiści. NiemObr 11.

»wyłączyć i odrazić« (1): ſzátan nie inſzego nie cżynił/ iedno iż wſzytkich ktorzy plotek iego náſládowáli/ wyłącżył y odráźił od Kryſtuſá GrzegRóżn E2v.

b) Uchronić przed czymś [co od kogo] (6): Puſſcżon ieſth miedzy was miecż/ á ktho ieſt coby go miał odráźić od was [avertat illum]? Leop 4.Esdr 16/3; OrzJan 20.

odrazić czym (3): którąbyś [dzielnością] od korony ſwoiéy mógł odráźić tę popędliwość tyránná tego OrzJan 90, 105, 107.

Zwrot: »od siebie odrazić« = uchronić się (3): [ja was] vpominam/ ábyśćie przyſzłą niewolą od śiebie odráźili OrzJan 15, 105, 107.
Szereg: »ustrzec się i odrazić« (1): czemubyś wáſzá kró: M. [...] wſzyſtkich iego niecnotliwych fortélów [...] wſzelákim ſtáraniem ſwoim/ co prędzéy/ y pilnie vſtrzédz ſie/ y od śiebie odráźić niemiał? OrzJan 105.
c) Zrazić, zniechęcić [kogo od kogo, od czego] (2): Odráźiłeś odemnie przyiaćioły wſzytki/ Ieſtem w ich oczu ná podźiw brzytki. KochPs 131.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Ani mię ſłowa twoie odráżą od tego, Zebym niemiał zábiegáć oſławie. CiekPotr 48.

d) Usunąć, zlikwidować [co] (1): dobre ſą [minogi] z każdym korzeniem, wſzakoſz lepſze będą gdy przycżyni oczthu w nie: iż odrazi gich ſlodkoſć FalZioł IV 44a.
3. [Odbić od brzegu: A ták oboie z wielką ochotą do łodźi wſtąpiwſzy/ co narychley odráźić kazáli/ [...] prędko v drugiego ſie brzegu vźrzeli. HistOtton 97.
Zwrot:»odrazić od brzegu« [szyk zmienny]: zátym ią [...] áż do portu prowádzili [...]. A gdy od brzegu odráźili/ ięto bić z dział HistFort O4, A6.]

Synonimy: 1. odciąć, oderznąć, odkroić, odrzazać; 2. odbić, odegnać, odeprzeć, odpędzić, odrzucić, odstraszyć.

Formacje współrdzenne cf PRZYRAZIĆ.

Cf ODRAŻENIE

MP, RS