[zaloguj się]
[pdf]

OTWORZYŚCIE (37) av

Oba o oraz e jasne (w Calep 1 r. -ę – może błędnie?).

comp otworzyściéj (5); -éj (1), -(e)j (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Otwarcie, wyraźnie, jasno, niedwuznacznie, w sposób oczywisty; palam Vulg, Cn; germane, simpliciter Calep; aperte, manifeste, patentier, publice, vulgo Cn (36): Powiedaią otworzyſczie Iż maż vmrzeċ pewnie yſczie. RejKup h6; A ieſliż ty iedne kśięgi/ choćiaż pod dźiwnymi podobieńſtwy nápiſáne/ ták ſą obwárowáne/ á coż o inſzych otworzyśćie wydánych rzecżemy? CzechEp 126; A to koniecżnie co by było/ otworzyśćiey wyłożę/ áby kto nie mnimał że ia ták mowię/ iáko zwykli mowić Poetowie CzechEp 258, 204 [2 r.], 244, 352; Germane – Braterskie, otworziſczie. Calep 453a, 981b; SkarKaz 486a.

W charakterystycznych połączeniach: otworzyście czynić (2), dowodzić, grozić, nauczać (2), pisać (opisawać) (2), pokazować, powiedać (powiedzieć) (2), wyłożyć, wyznawać, zwać się.

Zwrot: »otworzyście mowić« = libertate loqui PolAnt [szyk zmienny] (9): MurzNT Mar 8/32; A gdyż ia tu teraz z wámi przyiaćiołmi ſwymi otworzyśćie mowię/ tedy téż nic przed wámi táić nie będę OrzQuin G4; KuczbKat 70; CzechEp 4, 257, 318, 350; A mowił otworzyśćie ty ſłowá [Ez palam verbum loquebatur]. WujNT Mar 8/32, s. 361.
Szeregi: »dostatecznie a otworzyście« (1): A ták ieſliſcie w poſelſtwie przyiecháli/ cżemu doſtátecżnie á otworzyſcie poſelſtwá nie powiecie BielKron 108.

»jaśnie i (a) otworzyście« [szyk 6:1] (7): Abowiem kto czego dowodźi/ ma iáſnie á otworzyſćie bes żadney wątpliwoſći dowodźić GroicPorz x4v; CzechEp 6, 204, 205 [2 r.], 383, 423.

»jawnie, (i) otworzyście« (4): Prorocy iáwniey y otworzyśćiey o Kośćiele/ niż o Panu Chriſtuśie mowili KuczbKat 70; CzechEp 150, 350; Aperte – Iawnie, othworziſzcie. Calep 80a.

»otworzyście i łacno« (1): á co nadziwniey/ [papież Leon] rzecży trudne y głębokie otworzyśćie y łácno dáie zrozumieć. SkarŻyw 317.

»potajemnie albo otworzyście« (2): áby poſtronnéy ſoli ku ſzkodźie Rzeczypoſpol. y Króleſtwá náſzégo v śiebie nie mieli/ áni iéy przedawáli/ álbo chowáli potáiemnie/ álbo otworzyśćie [propinetur vel conservetur, dam vel aperte JanStat 51]. SarnStat 385 [idem] 926.

»otworzyście a prosto« (1): Z cżego przeſtrzeżony záwżdy się potym ſtárał/ áby iáśnie á ku poięćiu poſpolitemu/ otworzyśćie á proſto náucżał. SkarŻyw 86.

»otworzyście i skutecznie« (1): iż [Bóg] świát y wſzytko ſtworzył/ z Adámem w Ráiu y z inſzym mowił: y wſzytko cżynił. Boć by ty tám mowy w Bogu nie były/ iáko zátáionego y zákrytego/ ále iáko otworzyśćie wſzytko y ſkutecżnie cżyniącego. CzechEp 257.

»szczerze, (i) otworzyście« (2): Ktory o tymći też/ ále od tych wſzytkich rożnie (wſzákże ſzcżyrzey y otworzyśćiey/ iáko w ſercu wierzył) mowi CzechEp 257; Candide – Sczerze, otworziſzczię [!]. Calep 157b.

»śmiele i otworzyście« (1): Ale on tym ſię nie cżyniąc cżym nie był/ oto śmiele cżym był y otworzyśćie wyznawa/ iż ieſt poświęconym/ y poſłánym ſynem Bożym CzechEp 283.

2. Swobodnie, śmiele (1):
Szereg: »swobodnie a otworzyście« (1): Pozwaláią tu [choremu] ſwobodniéy á otworzyśćiéy/ niż w inſzych Lékárſtwách/ wiátru záżywáć/ przeto podobali ſye chodźić/ [...] bylé tho przez prace wielkiéy/ á w pogodę było/ może. Oczko 28.

Synonimy: 1. dokładnie, dostatecznie, dowodnie, jaśnie, jawnie, nieomylnie, oczywiście, pewnie, porządnie, prawdziwie, prosto, przeźroczysto, słusznie, widomo, właśnie, wyraźliwie, wyraźnie, znacznie, źrzetelnie; 2. świebodnie.

Cf NIEOTWORZYŚCIE, OTWORZNIE, OTWORZYSTO

MŚ