[zaloguj się]
[pdf]

POBITY (178) part praet pass pf

pobity (177), pobit a. pobity (1).

o jasne.

Fleksja
sg
mNpobity fNpobitå, pobit(a) nNpobit(e)
G G Gpobit(e)go
A Apobitą A
pl
N m pers pobici
m an pobici
subst pobité
G pobitych
A m pers pobit(e), pobitych
subst pobité
I m pobitémi, pobitymi
L pobitych

sg m N pobity (2). ◊ f N pobitå (1), pobit(a) (1). ◊ A pobitą (1). ◊ n N pobit(e) (3). ◊ G pobit(e)go (1). ◊ pl N m pers pobici (74). m an pobici (cum sb wołowie) (2). subst pobité (12); -é (1), -(e) (11). ◊ G pobitych (50). ◊ A m pers pobit(e) (15), pobitych (2); -(e) : -ych LibLeg (1:2). subst pobité (7); -é (1), -(e) (6). ◊ I m pobitémi (3) Leop (2), KochJez, pobitymi (3) BibRadz (2), BielKron; ~ -émi (1), -(e)mi (2). ◊ L pobitych (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: pobity od kogo (10), przez kogo (1); od kogo : przez kogo StryjKron (3:1).

Sł stp s.v. pobić, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. pobić.

1. Zabity (o wielu); occisus Miech, HistAl, PolAnt, Modrz, Vulg; interfectus HistAl, Vulg, PolAnt, Modrz; caesus Mącz, Modrz; prostratus Vulg; perfossus PolAnt; necatus Mącz; interemptus Modrz (173):
a. O ludziach (162): OpecŻyw 121v; Iezu ienżes młodzionki dla ciebie pobite męcżenniki ſwemi poſwięcił. TarDuch Bv; á inſzych ſwieczkich tak ſlachthy iako y proſtych niezliczona wielkoſć pobita MiechGlab 16; ktorzy [kupcy] iż ſkarby byli w ziemię pokryli ktorych Tatarzy żądali, dla tego wſzytczy z dziecmi y z niewiaſthami bez żadney lutoſci byli pobici [Tartari ... omnes necaverunt, nulli sexui nullique aetati parcentes]. MiechGlab 17, *7, **4v, 16; LibLeg 11/161; niektorzy też przychodąc do oney rzeki á nie mogąc vciekáć przez nię/ od przypádáiących nieprzyacioł ſą pobići. HistAl F4v, D; KromRozm I D2; RejWiz 82v, 172; Leop Iudic 20/13, 1.Reg 31/1, Esth 9/12, 16/13, Ez 26/15 (8); BibRadz 2.Reg 13/33, Ier 25/34, Ez 21/29; OrzRozm G4v marg; Tárquinius ſtáry bacżąc látá ſwoie zeſzłe/ zyęciá ſtrapionego walkámi/ ſyny pobite/ y nieprzyiaźń ſwoię/ wezbrał ſie do Kámpániey BielKron 107; Sebáliás ſtroił tryumff z onego zwyćięſtwá/ [...] cżyniąc nád pobitymi ludźmi krześćiańſkiemi okrućieńſtwo/ bo im głowy łupili/ głowámi tacżáli iáko kulámi. BielKron 35, 59v, 83v, [842], 86v, 147 (25); Mącz 362a; RejAp CC2, 60, 60v, 93v, 110, 112, 153v; á tákowych było wiele ktorzy iego naukę kazáli/ á dla prawdy á imieniá Kryſtowego ſą pobići. HistRzym 110, 59v; RejPos 241; GrzegŚm 60 [2 r.]; BielSpr 43, 44; WujJud 134; BudBib 2.Reg 13/33; O iáko wiele ieſt ludźi pobitych zá náſzey pámięći/ w domu y ná vlicách/ w mieśćie y ná polu/ ná świętych y nie świętych mieyſcách? ModrzBaz 79v, 23v, 49, 81, 142v; SkarŻyw 62; Znáczni Krzyżacy od Litwy pod Zamkiem Sisditem pobici. StryjKron 315 marg; [Krzyżacy] náleźli 30 mężow ſwoich przez Dawidá ſtároſtę Gartinſkiego pobitych StryjKron 316, 370, 532 [2 r.], 717, 777; Więc przed Hetmáńſki namiót więźnie przywodzono/ Y korzyść z nieprzyiaćiół pobitych kłádźiono. KochJez A2v; OrzJan 97; WujNT Apoc 6/11, 13/15; SarnStat 439; A Máchábeuſz gdy zá ſwe żołnierze pobite modły czynić [...] każe: ná wiátr to puſzcza/ czyli błądźi? SkarKaz 382a.

pobici czym (8): Leop Ez 32/21, 31; BielKron 466v; A o drugich grzeſznikoch á proſthakoch Apoſtoł powieda/ iż tylko miecżem widzyał ie pobite onego ſiedzącego ná koniu RejAp 164, 162v; Z témi ſye potkáć maćie/ álbo áni z temi: Bo ci mieczem pobići dawno leżą w źiemi KochJez B2; bárdzo ich [chrześcijan] wiele v ſturmow było pobitych y poránionych/ ſtrzáłámi Pogáńſkimi. StryjKron 290; WujNT Apoc 19/21.

W połączeniu szeregowym (1): Miserandum in modum milites populi Romani capti, necati, deserti, dissipati sunt, Bárzo mizernie służebny lud ludu Rzimskiego poymány/ pobity/ opuſzczony y roſproſzony yeſt. Mącz 224d.

W przeciwstawieniu: »pobici ... zmarli« (1): A stych ktorzi pobiczi a druczy smarli. Czy ktorzy ich [...] na meyſcza swe poslaly albo oyczowye zony dzeczy ych [...] przi wolnoſczach niſzi opiſzanych soſtali ZapKościer 1582/32v.

W porównaniach (2): iż lud leżał pobity po ślaku iáko ſnopie BielKron 399v; Rádin też Zamek náſzy mocny vbieżeli/ Gdzie Niemcy iáko bydło pobići leżeli StryjKron 537.

W charakterystycznych połączeniach: pobici mękami, mieczem (6), strzałami; pobici barzo mizernie, bez lutości, marnie, niesłusznie, surowie; pobici dla imienia bożego (Krystowego) (2), dla prawdy, dla stałości, dla wiary; pobici u szturmow; pobici od nieprzyjacioł, od rycerzow; pobici w domu, po drogach, na [jakich] miejscach, w mieście, na polu, na ulicach.

Wyrażenia: »ciała, trupy pobite; ciała pobitych« [szyk 5:3] (4:1;3): poráźili náoſtáſtek Troiani Greki/ áż muſiał Agámenon prośić przedłużenia do trzydzyeśći dni/ w ktorych pobite ciáłá chowáli. BielKron 58v, 256v, 361v, 428; WierKróc A3v; SkarŻyw 542; Y iuż było Moſkiewſkié woyſko rozgromioné/ Y polá pobitémi trupy nápełnióné. KochJez A2v; Smętna pámiątká: Niobe ſkámiáła/ Widząc pobitych dziatek ſwoich ćiáłá WisznTr 25.

»pobite głowy« = zabici (4): Kto kleſkę może/ kto pobite głowy/ Tey cięſzkiey walki wypowiedzieć ſłowy? KochSz B3v; KochPieś 15; poniewaſz tyle nie miał máiętnośći/ żeby wſzyſtkie one zápłáćił pobite głowy. GórnRozm Cv; KmitaSpit Cv.

»do śmierci pobici« (1): Ad internecionem caesi. Aż do śmiercy pobićy. Mącz 243d.

Szeregi: »(częścią) pobici, (i) (częścią) poimani« [szyk 1:1] (2): Ták iż przez ty lat pułtorá dwádzieściá tyſiąc Niemcow/ Mázurow/ y Polakow od Litwy niewierney było poimánych/ y pobitych StryjKron 320, 647. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pobici a pomordowani« (2): [Prorocy święci jego] pobići á pomordowáni ſą dla they wiáry á ſtałośći ſwoiey RejPos 240v, 240v.

»pobici, (i, a) poranieni (a. ranni)« [szyk 3:2] (5): yſch wydzyely thich volochow poranyonich y pobythich LibLeg 11/157; Y wiele ich było ránnych/ á drugich też y pobitych [multi quidem vulnerati, quidam autem et prostrati]/ á wſſyſſcy ini tył podawſſy vćiekli Leop 2.Mach 4/42; BibRadz 2.Mach 4/42; StryjKron 290, 315.

»porażeni a pobici« (1): Ciż wnet podawſſy tył vćiekáli/ y poráżeni á pobići ſą [percussi sunt ... et corruerunt] od mężow miáſtá Hay Leop Ios 7/5.

»pobici i potraceni« (1): W ſiodmym [gmachu w raju byli ci]/ kthorzy ſą pobići y potráceni mękámi BielKron 466v.

»utrapieni i pobici« (1): wſzędy bywáią vtrapieni y cżáſem pobići wierni Pánſcy/ y leżą bez pogrzebu po vlicach RejAp 93.

αα. W funkcji rzeczownika (28): ze bi bilo tho znych poddanem naſchem zaplaczono ya ko pobythich thak theſz y wnjewolyam pobranich LibLeg 11/141v, 11/93v, 157; A co poźrzy pod gorę to mu bárzo ſmutnie. Widząc ony pobite RejWiz 108v; Leop 1.Reg 31/8, Is 10/4, Ier 9/1, Ez 26/15; á dobędą miecżow ſwych przećiw Egiptowi/ y nápełnią źiemię pobitymi. BibRadz Ez 30/11; BielKron 243, 313, 345v; RejAp 61; SkarŻyw 195; Liczbá zobu ſtron pobitych 180000. StryjKron 51, 300, 497, 782; Wámi świádczę bogowie/ [...] Wámi pobitych duſze/ trzódo moich dźieći/ Któré porwał nie ſyty czás/ który wſkok leći GórnTroas 9; OrzJan 41; WujNT Apoc 6/9, 18/24; SkarKazSej 706a.

pobici czym (1): Tám kxiążętá z pułnocy wſſyſcy/ y wſſyſcy myſliwcy/ [...] ktorzy ſpáli nie obrzezáni z pobitemi miecżem Leop Ez 32/30.

W przeciwstawieniu. »pobici... żywi« (1): wyſkocżyli Turcy zá mury łupić pobite á dobijáć żywych BielKron 315.

W charakterystycznych połączeniach: pobici mieczem; pobici dla imienia bożego, dla słowa bożego; pobici na placu; pobitych(-e) łupić, (p)płakać (3); pobitych dusze (2), groby, jękanie, krew.

Wyrażenie: »ciała pobitych« (1): ále z murow ſtrzeláiąc/ wiele Hiſzpanow pobili/ muſieli názad vſtępić/ pobrawſzy ćiáłá pobitych BielKron 233v.
Szeregi: »pobici i poimani« (1): Potym wyrozumiawſzy iáko ſwiádomy z liczby pobitych y poimánych/ iż nie wiele Niemcow ná Metemburgu/ y Neuwerderze Zamkach zoſtáło/ wroćił ſię dobywáć onych Zamkow StryjKron 492.

»umarli i pobici« (1): Będą żywymy vmárly twoy y pobići twoi/ powſtáną BiałKaz D4v.

α. O śmierci spowodowanej działaniem sił fizycznych, też głodem (7): Lepiey ſię tym ſtáło co zginęłi [!] od miecżá/ niż tym co poginęli od głodu/ ábowiem ći wywiedli iáko pobići dlá niedoſtátku płodnoſći źiemie. BibRadz Thren 4/9; y pobite ſą w onym trzęśieniu źiemie śiedm tyśięcy imion ludźi WujNT Apoc 11/13.

pobici od czego (1): A od tych trzech plag pobita ieſt trzećia część ludźi WujNT Apoc 9/18.

pobici przez co (1): ſynowie [Hioba] przez vpad domu pobići BielKron 27v.

pobici czym (3): Y pobići ſą [krolowie amorejscy] grádem wielkiem. BibRadz Ios 10 arg; WujNT Apoc 9/20; PIorunem ſtráſznym obrzymy pobite/ [...] Niech kto chce śpiewa SzarzRyt D2v.

β. O śmierci zadanej lub zesłanej przez Boga (6): LubPs Yv marg; Y będą dnia onego od Páná pobići od iednego końcá źiemie áz do drugiego BibRadz Ier 25/33; RejAp 129v; Ludźie co na przednieyſzy/ ludźie znákomići We wſzytkim Izráhelu nagle ſą pobići. KochPs 116; Iednák cżternaśćie tyśięcy ludzi y śiedm ſet w gniewie Boſkim pobići ſą. SkarŻyw 493.

pobici czym (1): Ale y procż tego/ iednym duchem mogli być pobići [poterant occidi]/ przeſládowánie ćierpiąc od ſámych vcżynkow ſwoich/ y mogli być rozmiotáni przez duchá mocy twoiey. Leop Sap 11/21.

b. O zwierzętach (11): WróbŻołt I7; Dawamy wam mocno ná przykazánie/ áby wſzelki z was nam zgotował skor/ zwierząt pobitych [animalium mortuorum] dobrze opráwnych tyſiąc HistAl E7, G8; BibRadz Matth 22/4; Mącz 282c; RejPos 238, 240v marg; Otom obiad moy nágotował: woły moie y karmne rzeczy ſą pobite/ y wſzytko gotowo WujNT Matth 22/4.
Wyrażenie: »pobite na ofiarę« [szyk 1:1] (2): Mącz 494c; To ſpráwiwſzy onego bydłá ná ofiarę pobitego mięſá/ y ptaki wárzą/ pieką y ſmáżą/ á ſiadſzy zá ſtoł iedzą StryjKron 160.
Szereg: »pobite a pomordowane« (1): iż ná to powołánie iego wołowie iego/ y ptactwo domowe iego/ pobithe á pomordowáne ieſt. RejPos 240v.
2. Zwyciężony, pokonany (5): Drudzy záś [Turcy] ktorzy do Wołoch vciekli od Stephaná Woiewody Wołoſkiego/ [...] pobici ſą Roku 1499. StryjKron 677.
Szeregi: »pogromiony i pobity« (1): A ták ty dwie woyſká Moſkiewſkie wielkie [...] dziwną mocą Bożą y dzielnością Litewſką były roſpruſzone/ á drugie ná głowę pogromione y pobite StryjKron 772.

»porażony i pobity« (1): ále y tę [ziemię węgierską] téż ná głowę poráżoną y pobitą przed oczymá ſwémi ná pował widźiſz. OrzJan 85.

»przemożony i pobity« (1): Sláchtá Mázowiecka zebráli ſię z chłopſtwem we wśi Długoſiedli/ y tám ſmiele ná Litwę y Ruſſaki vderzyli/ ále gdy ſię mężnie potykáli [...]/ od wielkości ſą przemożeni y pobići. StryjKron 335.

Przen [czym] (1): Turcy śmiele, Nie mnieyſze ſzkody w Polſcze poczynili: Morzem pobići wnetze ſzyk zmylili. KlonKr F.
3. [Którego dach pokryty jest gontami, dachówką: Item, kościoły pobite, cmentarze ogrodzone, ławki porządzone aby były AktaSynod III 198.
Wyrażenie: »guntami pobity«: Dach guntami pobity LustrPłoc 166.]
4. [Obity, wyłożony czymś: [w inwentarzu siodlarza:] 3 siodła pobite, gotowe; 15 siodeł niepobitych, gotowych InwMieszcz 1568 nr 144.]

Synonimy: 1. pogromiony, pomordowany; 2. poborzony, pokonany, porażony, zwyciężony.

Cf [NIEPOBITY], POBIĆ

KW