[zaloguj się]
[pdf]

ROZRAZIĆ (8) vb pf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf rozrazić
praet
sg
3 m rozraził
conditionalis
sg
3 m by rozraził

[inf rozrazić.] ◊ fut 3 sg rozrazi (1). ◊ praet 3 sg m rozraził (6). ◊ con 3 sg m by rozraził (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (dwa z niżej notowanych przykładów).

1. Rozbić na kawałki uderzeniami [co] (2): Bo oto Iehowá roſkázuie/ że rozrázi [percutere faciet] dom wielki dziurami/ á dom máły poryſowániem. BudBib Am 6/11.
Przen (1): A iże raz po raz powtarza/ to cżyni przez pochyby/ áby tym młotem raz w raz bijęcy tę twárdą ſkáłę ſercá náſzego rozráźił. SarnUzn D4.
2. Spowodować uraz cielesny, poranić, czasem może śmiertelnie [kogo, co] (5): OpecŻyw 138; Idąc popchnął iednego/ ten zá nim kámieniem/ Y rozráźił mu głowę/ práwie nád ciemieniem. RejZwierz 15v.
Zwrot: »koniem rozrazić« = stratować (2): TEn Ceſarz [tj. Trajan] gdy iego ſyn vbogyey niewieſcie/ Koniem ſyná rozráźił/ biegáiąc po mieſcie. Wydał go iey zá gárdło RejZwierz 1v; RejZwierc 55v; [PamJancz 63; WerReguła 34 (Linde)].
Szeregi: [»porazić albo rozrazić«: Widząc to [pozorowaną ucieczkę janczarów i cesarza tureckiego] Jankuł, namowił Krola, aby nań (z) swym hufem ciągnął, boć są ludzie porażeni, [...] prędko k niem cwałali chcąc je chutnie końmi porazić [porazić albo rozrazić K] a potrzeć widząc, iż wszytko są pieszy. PamJancz 63.]

»rozrazić i roztargać« (1): A Ieſus odpowiedźiawſzy/ rzekł: [...] Przywiedź tu ſyná twego. A gdy on przychodźił/ rozráźił go czárt y roſtárgał [elisit ... et dissipavit]. WujNT Luc 9/42.

3. Rozproszyć; przen [kogo] (1):

W porównaniu (1): GrabowSet Bv cf Zwrot.

Zwrot: »po ziemi rozrazić« (1): Ten [Bóg] mnie/ iák proch wichrem/ po źiemi rozráźił/ Ten zrániwſzy duſzę/ ſmyſły ná wſzem ſkáził GrabowSet Bv.

Synonimy: 1. rozbić, roztłuc, roztrącić, roztrzaskać, roztrzasnąć.

Formacje współrdzenne cf DORAZIĆ.

Cf ROZRAŻENIE, ROZRAŻONY

SBu