« Poprzednie hasło: BEZPOTRZEBNIE | Następne hasło: 2. BEZPRAWIE » |
1. BEZPRAWIE (28) sb n
bez- (25), beſ- (3).
Pierwsze e oraz a jasne; końcowe e z tekstów nie oznaczających é.
sg | pl | |
---|---|---|
N | bezprawi(e) | |
G | bezprawiå | |
A | bezprawi(e) | bezprawiå |
I | bezprawi(e)m |
sg N bezprawi(e) (6). ◊ G bezprawiå (9). ◊ A bezprawi(e) (8). ◊ I bezprawi(e)m (1). ◊ pl A bezprawiå (4).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
W połączeniach szeregowych (2): Beſpráwie/ Vćiſk/ Zdrády/ Máiętnośći/ to wſſyſtko márność Leop Eccle 4 arg; SarnStat 435.
»bezprawie (od)nieść, odnosić« (4): Błogosłáwieni ći ſą ktorzy tą to chwilą/ bezpráwie tu nioſą, á łkáią y kwilą ArtKanc K2v; WIelkié bezpráwia/ y gwałty rózné odnoſzą do nas częſtémi ſkárgámi Krákowſkiégo miáſtá obywátele SarnStat 504, 961; Lecż y owi co máią ſzpitale w ſwey mocy [...] Choć ſię zdádzą nabożni/ y ná twarzy ſrodzy: Przećie od nich bezpráwie odnoſzą vbodzy. KlonWor 50.
»ucisnąć bezprawiem«: Kxiążę potrzebuiące mądrośći/ mnogie vćiſnie bez práwiem Leop Prov 28/16.
»(u)czynić bezprawie« (9): ComCrac 13; Leop Lev 25/17, Eccle 5 arg; Calag 531b; [Cesarzowa] Nieśmiáłá cżynić bez práwia kośćiołowi: ále wołáiąc/ y przed wſzytkim ſię ludem oświadcżáiąc/ muśiáłá ſię z ſromotą wroćić. SkarŻyw 88, 318; SarnStat 645; Ktorych [królów] moc práwy okreſzona/ żadnego wam bezpráwia nie cżyni/ żadnego y od poſtronnych pánow y od ſwoich vćiśnienia nie ćierpićie. SkarKazSej 666a; KlonWor 59. Cf »ubliżenie i bezprawie«.
»bezprawie a wielka krzywda«: w czym nie tylko oney oſobie co poniewoli iednáć ſię muśiáłá/ ále wſzyſtkiey Rzeczypoſpolitey bez práwie/ á wielka krżywda ſię dźieie. GórnRozm K2.
»potwarz a bezprawie« (2): OBroćiłem ſie ku rzecżam innym/ y vźrzałem pothwarzy á bezpráwia ktore ſie pod słońcem dzieią Leop Eccle 4/1, Ier 50/33. Cf »bezprawie cierpieć«.
»nie prawo ale bezprawie«: Nieſłycháne v wſzytkiego Chrześćijáńſtwá/ niezbożne/ nieludzkie/ y tyráńſkie/ nie práwo ále bezpráwie. SkarKazSej 700a.
»sprawiedliwość a bezprawie«: Nie bądźćież ſprzężeni/ w drugie iárzmo z niewiernymi/ ábowiem/ co zá towárzyſtwo ſpráwiedliwośći/ á bezpráwia? NiemObr 12.
»ubliżenie i bezprawie«: A wſſakozmy niechczącz wtym nikomv spoddanych naſſych vblizenia y bezpravia vczynicz takeſmy na tem Szeymie zoſtavieli y zoſtaviąmy ComCrac 13.
Synonimy: krzywda, niesłuszność.
KN