[zaloguj się]
[pdf]

BĘDĄCY (634) part praes act impf

będący (627), będąc (7); będąc PatKaz II; będący: będąc BielKron (15:2), HistRzym (3:1), ZapKościer (24:3).

Fleksja
sg
mNbędący fNbędącå nNbędąc(e)
Gbędącégo Gbędącéj Gbędąc (e)go
Dbędącému, będąc Dbędąc(e)j D
Abędącégo, będący Abędącą Abędąc(e)
Ibędącym, będąc Ibędącą I
Lbędącym Lbędąc(e)j L
Vbędący V V
pl
N m pers będący
m an będący
subst będącé, będący
G będących
D będącym, będąc(e)m, będących
A m pers będącé, będących, będąc
m an będąc(e)
subst będącé
I m będącymi, będącémi
f będącémi
L będących
V m pers będący

sg m N będący (89). ◊ G będącégo (70); -égo (19), -(e)go (51). ◊ D będącému (29), będąc (4); -ému (10), -(e)mu (19). ◊ A będącégo (30), będący (7); -égo (5), -(e)go (25). ◊ I będącym (15), będąc (1). ◊ L będącym (9). ◊ V będący (1). ◊ f N będącå (29); -å (19), -(a) (10). ◊ G będącéj (9); -éj (1), -(e)j (8). ◊ D będąc(e)j (4), będąc (1). ◊ A będącą (18). ◊ I będącą (6). ◊ L będąc(e)j (4). ◊ n N będąc(e) (8). ◊ G będąc (e)go (5). ◊ A będąc(e) (3). ◊ pl N m pers będący (50). m an będący (1). subst będącé (12) FalZioł, GlabGad, GrzepGeom, BiałKat, ModrzBaz, SarnStat (7); będący (1) Mącz; -é (9), -(e) (3). ◊ G będących (82). ◊ D będącym (78), będąc(e)m (1), będących [!] (1); -ym : -(e)m RejPs (1:1). ◊ A m pers będącé (20), będących (3), będąc (1); -é PatKaz II (2), FalZioł, MetrKor, BielKron, BiałKat, ModrzBaz, SkarŻyw, NiemObr; -é : -ych WujNT (1:1), SarnStat (10 :2); -é (11), -(e) (9). m an będąc(e) (1). subst będącé (23); -é (9), -(e) (14). ◊ I m będącymi (2) PatKaz III, CzechEp, będącémi (4) ZapWar, RejAp, ModrzBaz, SarnStat; -émi (2), -(e)mi (2). f będącémi (2) SarnStat. ◊ L będących (7). ◊ V m pers będący (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. s.v. być.

Znaczenia
I. W funkcji samodzielnej (544):
1. Istniejący (290):
A. Który jest, który był; teraźniejszy, współczesny, aktualny, żyjący (259): ZapWar 1505 nr 1959, 1506 nr 1976, 1507 nr 1987, 1508 nr 1974, 1514 nr 2149 (7); OpecŻyw 185; Ale gdi to przeklęté Nieſſcżęſcié k nam przijdźie/ Wſſytka będączá przijázń od ludzij odęydzie. ForCnR E3v; PatKaz II 35; Radzić maſz z przedłużenim tak aby przikłady zminęłych rzecży ku teraz będącim dawał. BielŻyw 44; RejPs 68v, 104; SeklKat P2v; Wierziż że yuż ten Syn mjły Był prawie Bog a nie yny Z Oyczem odwieku będączy RejKup s4v; MurzNT Ioann 3/13; Anná prorokini támże Duchem s. nápełniona/ powiedáłá o práwym przyściu iuż będącégo Meſyaſzá RejPos 142, 25, 55, 81, 284; KuczbKat 170; BielSpr b4v; WujJud 30; WujJudConf 231; MycPrz I A4; CzechRozm 12v, 23v, 25v, 27, 30v (13); Toć ſtáry á w pułtoruſtu lat po Chryſtuśie będący Doktor kośćielny ták piſze. SkarJedn 103, 87; StryjKron 712; Lecż Bog oćiec wiecżny/ ſobie ſię przypátruiąc/ rodźi myśl śiebie ſámego/ ktora ieſt obrazem iego nie znikáiącym/ ále będącym. CzechEp 256, 145, 220, 221, 296, 315 (9); Nie dżiáłay ſobie báłwanow/ áni podobieńſtwá żadnego/ wzgorę ná niebie będącego. Ani rzeczy ktore ſą niſko/ ná źiemi w wodźie głęboko ArtKanc M6, N17; Phil D4; WujNT 21 marg, 533 marg, 537, 540 marg, 546 marg (10); á tę ſpráwę wſzyſtkę miedzy ſobą/ także y My [...] wedle Przywileiów/ Liſtów/ [...] poprzód wydánych y będących [wiadomo czynimy]. SarnStat 1027, 171, 204, 294, 322, 421 (35).
Wyrażenia: »w ciele będący« = żyjący: Pan też/ [...] chciał wzyąć ſłużkę ſwego/ Ták w tym ſmiertelnym ciele/ ieſzcże będącego. HistHel D2v.

»niegdy (niekiedy) będący« = były, dawny, nieżyjący, zmarły (18): yakom ya gym nyewzal [...] poszwow kthore szye wyoda o glową y o pomocz oycza gych zabythego slachethnego nyegdy badaczego marczyna mroczkowycza ZapWar 1527 nr 2351; Sthanawssy oblicznie przed acti themy vrodzony Iakub y allexii Nadarzinsczy rodzony braczia synowie nyekiedj bendączego vielmoznego ellexego Nadarzinskiego [...] zessnaly ZapWar 1548 nr 2668, 1507 nr 1987, 1508 nr 1974, 1529 nr 2387, 1532 nr 2414, 2415 [2 r.] (14); RejŁas 411; Abowyem ſtrzelbá mocy twoiey przeniknie wnętrznoſći niegdy będących ſprzećiwnikow twoich RejPs 68; BielKron 228v, 253.

»przedtym będący« = poprzedni, przeszły (12): CzechRozm 32, 38v, 49v, 156v; Sćiąga ſię mowię/ nie do Bogá iákiego przedtym będącego/ ále do cżłowieká naśienia niewieśćiego od Bogá obiecánego CzechEp 300, 285, 291 [2 r.], 298, 302, 303; Calep 849a.

»(sam) przez się będący« (31): SarnUzn B4; CzechRozm 52, 62; rzecży záś ktora ſię nie ſtawa/ áni ſtawáć może/ iáko ieſt Bog ſam iedyny źáwżdy przez ſię będący/ [...] ten ſam y teraz y nigdy zámierzenia mieć nie może. CzechEp 147, 144 [2 r.], 145 [4 r.], 146 [6 r.], 198, 222 (27); PowodPr 34.

»na świecie będący« = żyjący (10): WróbŻołtGlab A3v; KromRozm III C7v; Izali niethylko ſam Syn Boży ieſt wietzna záſlugá/ ktory y Swiętym vmárłym y nam ieſztze ná Swiećie będącym/ ras záſlużył ná krzyżu odpuſztzenie grzechow? KrowObr 166v; RejAp 109v; HistRzym 91v; RejPos 147v; RejPosRozpr b3v; CzechRozm 109; NiemObr 27; dáleko [...] ſłuſzniey záiſte mogą ludzie ná świećie będący świętych wzywáć WujNT 264.

»(tak) teraz (ninie) (albo) i (jako) (na) potym (za czasem) będący« = teraźniejszy i przyszły (26): ZapKościer 33; [My Król] oznáymuiemy przez nienieyſzy Przywiléy/ którym to wiedźieć należy/ teraz y potym będącym/ którzy tego wiádomość będą mieli. SarnStat 368; ktemu iż wybiéránie Sędźiégo/ Podſędká/ y Piſárzá/ [...] ná wielmożnégo Woiewodę Krákowſkiégo teraz álbo zá czáſem będącégo ná potómné czáſy ma należéć SarnStat 1212, 171, 218, 219, 381, 737 (25).

»wprzod i wstecz będący« = przyszły i przeszły: Pąn Telieńſki [...] obiecuie iemu pokoi wiecżny ſąm od ſiebie, potomkow, i przyiaćiol swoich wprzod i wſtecż będących. ZapKościer 24v.

Szeregi: »przeszły abo (i także) będący« (2): bo ludzye gdy pokutuyą tedy abo za grzech przeſzly abo bądączy PatKaz III 137v; SarnStat 1078.

»nie przyszły ale będący; nie będący ale przyszły« (2:1): A iż Prorok nie mowi/ o przyſzłey ná potym rzecży/ ále o iuż będącey CzechRozm 133, 126v, 135v.

»przytomny i już będący«: A twoie wykłády/ rzecż ćieleſną/ przytomną y iuż będącą zálecáią CzechRozm 263v.

»będący i trwający«: y ludzie bywáią vſpráwiedliwieni przez dáry iego [Chrystusa] w nich będące y trwáiące WujNT 673.

a. Powstający, pochodzący, pojawiający się, występujący z kogoś lub z czegoś; (o człowieku) wywodzący się z kogoś, z czegoś [z kogo, z czego, skąd] (23): BierEz L4; FalZioł ‡ 6f; GrzegRóżn C; Wſzedł lepak ſzátan w Iudaſzá/ názwánego Iſkaryotſkiem/ będącego z (lidżby) dwánaśćie. BudNT Luc 22/3; SkarJedn 278; Chryſtus Ducha S. z ſwey iſtnośći Bogá z Bogá z śiebie iſtotnie będącego/ Apoſtołom y oblubieńcy ſwey kośćiołowi pokazał SkarŻyw 393; CzechEp 256, 291; WujNT Ioann 3/31; Vrzędy Dworſkié będźiem rozdáwáć ludźiom godnym : ták z Wielkiéy Polſki/ iáko téż z Máłéy Polſki będącym. SarnStat 910, 194, 931.
Wyrażenie: »rodem będący«: A oto mąż/ imieniem Iozef/ [...] (rodem będący) z Arymátyey miáſtá Iudſkiego: ktory też/ y ſam ocżekawał kroleſtwá Bożego LatHar 726.
α. O chorobach i objawach chorobowych (10): Cottidijanę/ tho ieſt zimniczę na każdy dzień będączą, rozumiey z ſlodkiey flegmy. FalZioł V5, ++4e, ++8c, I 21b, 35d, 38b (8); SienLek Sv.

będący u kogo: BIała vrina v zdrowych ludzi cżęſtho będącza. Złe trawienie żołądka y wątroby znamionuie FalZioł V 3.

B. Który będzie, przyszły, nadchodzący, zbliżający się (29): Gdy dziś potrzebę będzięſz miał: Pátrz by ſie ná iutro oſzcżymiał. Słuſzećiem to ná mądrego/ Pátrzyć cżáſu będącego. BierEz G; ForCnR C3v; BielŻyw 163; BielKron 333, 333v [2 r.], 337v; A coż rozumieſz o tym potentacie/ kthoremu máią vpáść pod nogi [...] wſzyſcy wierni iego od wiekow s ſwiátá tego zeſzli y ná ten cżás będący RejAp 172; A przetoż widźiſz ninie ſam nędzę ſwą á ſmutek/ weyźrzy też ná będące weſele w nimże Bog da rychło będźież. HistRzym 23.

będący na kogo: A ieſthli grżmi tego mieſiącza/ żyznoſć zboża/ á rozlicżne niemocży na ludzie będącze znamionuie. FalZioł V 47.

Wyrażenia: »(na) potym (blisko) będący« (14): MetrKor 34/133; LibLeg 6/77v, 158v, 7/36v; ieſlibyſye kto przećiw niemu ozwał o toż mężoboyſtwo ná trzech Sądźiech pothym bliſko będących/ áby był gotow odpowiádáć wedle práwá GroicPorz ov, g2; RejPos 102v; BielSpr 28, 46; SarnStat 249 [2 r.], 366, 967, 1124. Cf »pirworodny i potym będący«.

»ludzie potym będącego wieku« = przyszłe pokolenia (3): Oznáymuiemy tym liſtem náſzym/ [...] ninieyſzym y potym będącégo wieku ludźiom. SarnStat 1186, 1036, 1056.

Szeregi: »(tak) na ten czas (dziś, dzisiejszy, niniejszy, teraźniejszy) (jako) i (na) potym będący« = obecny i przyszły (13): MetrKor 34/133; spravy naſſe nynyeyſze y pothem bandancze yemv zaleczysz LibLeg 7/36v, 6/77v, 158v; chcę być wierny y poſłuſzny Rádźie tego Miáſtá/ ná ten czás/ y ná pothym będącey GroicPorz g2; SarnStat 249 [2 r.], 366, 967, 1036, 1186 (8). Cf »ludzie potym będącego wieku«.

»(przeszły) niniejszy (i) będący« (3): Bᾳdzze ti [krwi] moyᾳ radᾳ moyᾳ pomocᾳ moyᾳ obronᾳ ij zaſſczicyenym cyala mego ij duſſe moyey wnynyeyſſim ziwocye a ij wbᾳdᾳcim BierRaj 20; BielKron 333; RejAp 172.

»pirworodny i potym będący«: [krew] ktora miáłá być wylaná/ [...] ále ná odpuſzcżenie grzechow wſzemu narodowi ludzkiemu/ y pirworodnych y potym bądących RejPos 102v.

C. W funkcji rzeczownika osobowego (2):
Szeregi: »istność albo będący« = Bog: Iam ieſt kthorym ieſt/ á Iſtność álbo będący poſłał mię do ciebie. SarnUzn B5.

»tak będący jako potomkowie« = współcześni i potomkowie: gdy [Krystus] ciáło ſwoie w pokarm/ á kreẃ w picie ſwięte podawał/ ták będącym iáko potomkom roſkazał. BielKron 138v.

2. Zdarzający się, odbywający się, trwający (o zdarzeniach i stosunkach czasowych) (5): Triplex pugna, Troyáká bytwá/ po trzy rázy zwłaſzczá będąca. Mącz 465b; Widźiſz tedy z chlébá y z winá ofiárę w Kośćiele chrześćiáńſkim [...] po wſzyſtkim świećie będącą BiałKat 351; CzechRozm A2v; Antelucanus ‒ Poranni, przed ſzwitanim będacij. Calep 74b; SarnStat 1086.
3. Mieszczący się, przebywający, znajdujący się, pozostający; obecny (o stosunkach przestrzennych) (175): OpecŻyw 11v, 35, 96; PatKaz II 33v, 74, 84v; PatKaz III 132; BartBydg 50; FalZioł I 60c, II 19d, V 2v [2 r.], 4v, 8v (7); BielŻyw nlb 3; Iako gorzka zgaga pochodzi z zapalenia tłuſtoſci nie iakiey na wirzchu żołądka albo w cżeluſciach iego będączey. GlabGad K5v, C6v, C7v, D8, G4, G5 [2 r.] (10); MiechGlab 61; LibLeg 7/68v; Metr Kor 59/76v; RejPs 118v, 129; ZapWar 1545 nr 2646; RejKupSekl a2; LibMal 1554/187, 188v, 194 [3 r.], 194v; GroicPorz bb4v; Mowi thu Prorok o weſſelu onym/ ktorego mieli vżyć oycowie w othchłániach będący Leop Ps 65 arg; UstPraw B2, H2v; LeszczRzecz A4v; BibRadz Num 15/14; BielKron 67, 194v; OrzQuin Q3v; LeovPrzep A3 [2 r.], B, C4; RejAp 7, 82; Także kąt między f. h. y h. c. równy ieſt kątowi między h. g. y g. a. będącemu. GrzepGeom E2v; RejPos 351v; GrzegŚm 7, 13; BiałKaz G3v; BudNT 1.Cor 1/2, Philipp 1/1; Domowi ſą/ náſze właſne ćiáło/ grzech w cżłonkách náſzych będący CzechRozm 240v, 18; KarnNap F2; ModrzBaz 106; SkarJedn 120; SkarŻyw 253, 310, 317, 336, 545; ZapKościer 3v, 21 v; MWilkHist A3, A4v, 13v; StryjKron 542, 647, 677, 772; CzechEp 87, 223, 278; NiemObr 49, 51; ZawJeft 14; ActReg 134; Absens ‒ Nieprzytomni, Nie bidacze na mieſczu. Calep 10a, [1015b]; Phil C4, R3; GrabowSet E3v; Rácż przyiąć wdźięcżnie/ y te máłe podárki moie przerzecżone/ z powinnym pokłonem/ y wyznániem prawdźiwego Boſtwá y Cżłowiecżeńſtwá twego/ w tey świątości iſtotnie będącego/ tobie oddáne. LatHar 239, 180, 202, 246; powiedam káżdemu miedzy wámi będącemu/ Zeby nie więcey o ſobie rozumiał/ niżli potrzebá rozumieć WujNT Rom 12/3; Ianowi w Pátmie wyſpie ná wygnániu będącemu/ Każą piſáć to co widział WujNT s. 839, 454 marg, Rom 1/7, s. 595, 637; WysKaz 39; SarnStat 258, 260, 303, 360, 493 (31); PowodPr 73; Ktorego Gdańſkiego portu y inſzych nád morzem będących Koronie/ gdybychmy lepiey záżywáć/ á dárow od Páná Bogá nádánych vżywáć vmieli/ dáleko drożey moglibychmy towáry ſwe przedáwáć ludziom zamorſkim VotSzl D2v, C2, D2v; A ták wy lepiey wiećie/ tuż przy niey będący/ Co zá mol ieſt? ták ſrodze nam Pánnę gryżący. PaxLiz Bv.
Wyrażenia: »jakoby na marach będący«: otoć poſłał Bog ieſzcze przyiacielá, proſto iákoby iuſz Na márách będącemu. CiekPotr 36.

»oblicznie będący« = osobiście, we własnej osobie obecny: My ſłuchaymy Ewányeliey iáko oblicżnie będącego/ Páná/ á nie moẃmy/ O ſzcżęſliwi ktorzy go ſlyſzec mogli. RejPosRozpr cv.

geom. »naprzeciwko sobie będący« = przeciwległy: iż [figura] káżda dwie á dwie ſtronie náprzećiwko ſobie będącé ma równé. GrzepGeom D2v.

geom. »jednako od siebie będący« = równoległy (2): Gdyż tedy ná ty dwie Linié proſté iednáko od śiebie będącé/ przyſzłá Linea proſta a. c. tedyć kąty któré ſye y tám y ſám przekłádáią/ [...] ſą równé ſobie. GrzepGeom E3, E2v.

geom. »w rownej roznicy (dalekości) od siebie będący« = równoległy (2): Liniye cirkle á kreſy w równey dálekośći od ſiebie będący Páráleli zwáne. Mącz 277a, 277a.

Szereg: »położony i będący« (2): tedy zamki náſzé ná pográniczu Króleſtwá náſzégo połóżoné y będącé/ ludźie onych powiátów/ [...] będą powinni popráwowáć i budowáć. SarnStat 126 [idem] 883.

Z partykułą przeczącą nie = nieobecny (7): Absens, Nieobilczny [!]/ nie będący. Mącz 429c, 1c; Widząc páni Gwidoná pielgrzymá mężá ſwego/ niepoznáłá go/ á dla Bogá y mężá ſwoiego nie będącego/ dáłá mu zbudowáć komorkę. HistRzym 82v; SarnStat 745, 809, 916, 1018.

α. Biorący udział, uczestniczący w jakimś wydarzeniu, akcie, procedurze, ceremonii; obracający się w jakimś otoczeniu, środowisku (18): PatKaz I 3; Theraz iuż cżás Ceſarzu y wſzytcy pánowie przy nim będący/ ábyście ſwemu vrzędowi doſyć cżynili BielKron 223v, 446; OrzQuin E3; Chriſtus w napierwſzey náuce ſwey/ ktorą y vcżniom ſwym y tłumom około śiebie będącym podawał/ powiedźiec racżył CzechEp 20; ActReg 134, 143; á nigdy pakt y foederá/ tákże legáciy ſłuchánia/ odpráwowánia/ wyſyłánia/ okróm wiádomośći Pánów Senatorów/ zwłaſczá ná Dworze będących/ czynić nie mamy. SarnStat 125; A ieſliby Marſzałek w płáceniu rzeczy y targowégo z miáry wyſtępował/ niechay máią moc Rády ná Dworze będącé to miárkowáć SarnStat 313, 12, 20, 147, 274, 288 (11).
a. W funkcji rzeczownika (2): Kápłan bez ſłuſzney przeſzkody Mſzą opuſzcżáiący/ vymuie/ [...] Troycy ś. cżći y chwały/ Anyołom weſela/ grzeſznym odpuſzcżenia/ſpráwiedliwym pomocy y łáſki/ w cżyścu będącym ochłody LatHar 76; WujNT 1.Cor 7/10.
4. Znajdujący się, pozostający, należący (o stanie, położeniu, sytuacji); podlegający; przeżywający; sprawujący, wykonujący, zajmujący pewne stanowisko, urząd (105): ZapWar 1526 nr 2343; PatKaz II 4; FalZioł V 18b; WróbŻołt G2; GroicPorz 14v; iż ſie iey [Swętosławie] w záchwyceniu będąc/ vkazał S. Stániſław BielKron 349v, 59v; HistRzym 125v; RejPos 44v, 238v; BiałKat 103v; Abowiem ktożby śmiał Páná Bogá iákoby w kreśie będącego nieiákim mieyſcem zámierzyć KuczbKat 380; RejZwierc 10, 195v; BielSpr 52v; CzechRozm 241v; ModrzBaz 39v, 66v; Calag 106; SkarŻyw 26, 243, 336, 368, 565; A zaś co naliezli panowie na roździalie będący tak w zapiſach iego i Regeſtrach ZapKościer 7v; CzechEp 147, 159, 177, 264, 269 (7); Odiosus ‒ wnienawiſczi bedaci vprzikrzoni. Calep [724a], 787a; LatHar 54; WujNT 2.Petr 2/16; O Porządku dowodzenia ſpráwiedliwóśći w tych rzeczach/ któréby ſie pod czáſem wyćiągnienia náſzégo ná woynę/ [...] oſobam będącym ná woynie w imionách ich ſtały SarnStat 864, 349, 842, 1127.

będący pod kim, czym = podlegający komu, czemu (3): ActReg 137; Calep 236a; Młynarz pod wielą bráćiéy álbo Pánów będący, wſzyſtkim ſpólnie ma ſie vſpráwiedliwić. SarnStat 683.

Wyrażenia: »pod krolestwem, mocą, panowaniem, rządzeniem będący« (7): ModrzBaz 76; nie ieſt tedy ſłuſzna rzecz/ áby [...] lud nam poddány/ y pod náſzym rządzeniém będący / miał ſie rozmáitośćią ſądów dźielić. SarnStat 116 [idem 887] 51 [idem], 116, 887, 1101, 1118.

»w male będący« = w mniejszości a. w małej liczbie znajdujący się: tamże Woiewoda z ſwoimi iako w male bedączi zwyciężon od mnoſtwa Tatarſkiego MiechGlab 7.

»na przełożeństwie będący«: NApominam tedy napirwey/ áby były czynione prośby/ [...] zá krole y wſzytkie ná przełożeńſtwie będące WujNT 1.Tim 2/2.

»przy (dobrym) rozumie będący« (3): niech będźie piſano: Chory ná ćiele/ á wſzákże zdrowy ná vmyśle/ y przy rozumie będący. SarnStat 759, 684, 1248.

»na (w) urzędzie(ch), (dostojeństwie) będący; będący na urzędziech« (34:1): HistAl G4; GroicPorz C, C2, y3v; ludźie na Papieſtwie będący/ złemi być mogą/ ále vrząd Papieſki/ zły być żadną miárą niemoże. OrzList b4v; ludzie ná wielkich doſtoynośćiách będący wiele krzywd máią przebácżáć ModrzBaz 81v, 18, 49v, 70, 73v; Rzymſkie práwá nie tylo mężcżyznom ná vrzędźie będącym/ ále y białym głowam zgołá zákázowáli winá álbo mocnego pićia. WerGośc 264; SarnStat 43, 75, 218, 297, 662 (24).

praw. »będący in linea Ascendenti jak (i, tak, także) Descendenti« = pozostający w pewnym stosunku prawnym (14): ktoryſz to Kriſtof Kobiel Szwiec Panu Irzemu Gogolińsſkiemu obiecuie pokoi wieczny ſąm od ſiebie i przyiaćiol ſwych będących in Linea Aſcendenti, i Linea Deſcendenti. ZapKościer 4, 2, 3v [2 r.], 4v, 6, 8v (14).

»będący w cieniu śmierci« = zagrożony śmiercią: ále [Jezus] będącym w ćieniu śmierći á śćiśnionym ćięſzkimi grzechowymi y Szátáńſkimi pęty/ vcżynił świátłość KuczbKat 25.

A. W funkcji rzeczownika osobowego (4): ModrzBaz 67, 68v; Abowiem w czym ſam vcierpiał [Chrystus] y kuſzon był/ [...] może y w pokuſách będących rátowáć. WujNT Hebr 2/18, k. Cccccc.
II. W funkcji łącznika w imiesłowowym równoważniku zdania (90): przy czym funkcję orzecznika spełnia:
1. Rzeczownik w narzędniku (20): OpecŻywList Cv; Woyćiech Brándeburſki/ będący ktemu Sieſtrzeńcem Krolewſkim/ miał krolowi pod przyſięgą poſłuſzeńſtwo záchowáć/ inácżey to vcżynił. BielKron 231; GrzegRóżn Gv; KwiatKsiąż N; GrzepGeom E; BiałKat 21; BielSpr 47v; CzechRozm 54v, 57v, 59v, 263v; PaprPan Dv; Stal ſzyę kup: myedzi slachetnym pányem Adrianyem czyeſztkowſkym na then czaſz bęndąncz potstaroſzczym na Koſzczyerzinyę a myedzi vczywym Criſtophem Spyewakyem ZapKościer 67v, 19v, 54, 54v, 68, 72v (7); NiemObr 162.
2. Przymiotnik lub imiesłów przymiotnikowy czasu przeszłego bierny (9):
a. W mianowniku (5): BielŻyw nlb 5; Mącz 329b; ArtKanc D17, G14v; Chwalćie Páná y wy Anyołowie iego/ [...] roſkazániu iego poſłuſzni będący. LatHar 563.
b. W narzędniku (2): [Panie] Abyś ná tey gránicy będący przednieyſzym/ Rádził z nimi o pokoy w cżáſie teráznieyſzym. PaprPan A4v; SkarŻyw 86.
c. W przypadku upodobnionym do przypadka imiesłowu-łącznika (2): Iezu ktorys poſluſznym będączym tobie wielką obyhitoſcią [!] rib ſieci ich napełnić racżył. ſmi[łuj] ſie nad nami. TarDuch C8; A Ták bráćia święći/ [...] przypátruyćie ſię poſłáńcowi [...] Chriſtu Ieſuſowi. Wiernemu będącemu [qui fidelis est ei] (onemu) kto go vcżynił. BudNT Hebr 3/2.
3. Zespolenie przymiotnika (lub zaimka przymiotnego) z rzeczownikiem w dopełniaczu (50):
a. Ze znaczeniem charakteryzującym (G. qualitatis) (43): FalZioł V 5; á owe vſzcżypliwe á iádowite słowá/ [...] miedzy cżłonkámi Rzecżypoſpolitey (iákoby iednego ciáłá będącemi) [...] niechay Krol z Rzecżypoſpolitey ſwey práwie odpędźi ModrzBaz 20; ZapKościer 54; CzechEp 186; Acz Miſtrz y Zakon [...] wſzyſtki dobrá y kupie któréykolwiek máteriiéy będącé/ które zá dopuſzczeniém Bożym ná Morzu potonęły [...] brał SarnStat 1118, 1071, 1118.
Wyrażenia: przeważnie praw. »ktoregokolwiek stanu (stopnia, stadła) (abo, albo, i) zawołania (powołania), kondycyjej i dostojeństwa (dostojności, przełożenia, przełożeństwa, obeścia) będący« (34): OpecŻywSandP ktv; RejPos 323; áby wſzyſcy y káżdy z oſobná ludźie króleſtwá náſzégo/ którégokolwiek ſtanu/ doſtoieńſtwá/ y ſtopniá będący [...] iednym práwem [...] byli ſądzeni SarnStat 887, 116, 135, 171, 194, 203 (32).

»wyższego i niższego prawa będący« (2): vkrzywdzonému mieſczáninowi w Rádźie mieyſckiéy/ álbo wysſzégo y nisſzégo práwá będącemu/ facultas dochodzenia ná gwałtowniki ma bydź táka/ iáka ſzláchćicowi ex iuris qualitate ſłużyć zwykłá. SarnStat 504 [idem] 962.

b. Ze znaczeniem przynależności (G. possessivus) (7): w tey Akwitániey/ [jest] miáſto wielkie Burdegálá nád morzem/ niegdy będące krolow Angielſkich BielKron 233v; OTomanus będący narodu proſtego/ Przyſzedł potym zá ſzcżęſciem do ſtanu wielkiego PaprPan T3v; SarnStat 115 [idem 1192], 1062, 1063, 1192 [2 r.].
4. Wyrażenie przyimkowe (11): A wſzakoſz Auenzoar znamienity á ſtari lekarż piſze: iż ſynowi ſwemu we trzech leciech będączemu: puſzcżał krew w lożney niemoczy FalZioł V 57, V 17b; BielKron 258; Nieyáka offiará v ſtárych w obyczáyu będąca. Mącz 78a, 317c; RejAp 82; RejZwierc 182; iż Abráhám mowił do Bogá [...] Izali mi ſie ieſzcże we ſtu lat będącemu ſyn vrodźi. CzechRozm 148v; SarnStat 588, 593, [630].

Synonimy: I.1. przytomny, trwający.

Cf 1. BYĆ

BZ