[zaloguj się]
[pdf]

BŁYSKAĆ SIĘ (28) vb impf

sie (21), się (7).

błyskać się (20), bliskać się (8); błyskać się Murm, WróbŻołt, RejFig (7), BibRadz (2), Mącz, RejPos, RejZwierc, StryjWjaz, ModrzBaz, Calag, KochFrag, RybGęśli, WujNT; bliskać się BartBydg, Calep (7).

Fleksja
inf błyskać się
indicativus
praes
sg pl
1 błyskåm się
3 błyskå się błyskają się
praet
sg pl
3 n błyskało się subst błyskały się
imperativus
sg
3 niechaj się błyskå
conditionalis
pl
3 subst by się błyskały

inf błyskać się (1). ◊ praes 1 sg błyskåm się (7). ◊ 3 sg błyskå się (5). ◊ 3 pl błyskają się (6). ◊ praet 3 sg n błyskało się (3). ◊ 3 pl subst błyskały się (1). ◊ imp 3 sg niechaj się błyskå (1). ◊ con 3 pl subst by się błyskały (1). ◊ part praes act błyskając się (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Świecić się, lśnić nagłym, krótkotrwałym blaskiem; wytwarzać błyski; migotać; fulgurare Murm, BartBydg, Calep, Cn; coruscare Murm, Calep; micare Mącz, Cn; intermicare, refulgere, renidere, scintillare Calep; fulgurire Cn (25): Corusco ‒ Błiskąm ſzie, łſne ſzie. Calep [264]a, 352b, 552a, 905a, 911a, 954a, 1032b.
a. O źródłach światła lub ognia (3): A kiedy ſie ſiárkowe prochy w to wmieſzáią/ To iuż ocżymá widziſziż ſie zápaláią. A gdy lecą do wody/ tedy ſie błyſkáią RejWiz 151v, 141 v.
Przen (1): Błyskanie, czuſz tego cżaſu, To znamionowało iż Ewangelia ſwięta miała ſie błyskac po ſwiecie WróbŻołt aaVv.
b. O piorunie, błyskawicy [w tym bezpodmiotowo (5)] (9): Murm 16; BartBydg 221b; Vź ná k ſobie idącą ſzpetną cżarną chmurę. A pod nią ſierzał dole ſtráſzliwie błyſkáło RejWiz 82; áby zrozumieli że ogień goráiący błyſkáiąc ſię przez grády y dzdże popſował vżytki nieprzyiaćielſkie. BibRadz Sap 16/22, Luc 17/24; Micat ignibus aether. Błyska ſie ná powietrzu ná niebie. Mącz 220c; Błyſka śię/ et łyſka śię. Fulgurat. Calag 182a; WujNT Luc 17/24.
W przen (1): Ale gdy thy w cżás zábieżyſz s pokornym ſercem [...]/ ſwiętemu miłoſierdzyu iego/ iuż niechay ſie błyſka iáko chce/ nigdy żadne niebeſpiecżeńſtwo ciebie ſie dotknąć nie może RejPos 244v.

W porównaniu (1): Oczy twé/ iáko gwiazdy ſie błyſkáły KochFrag 27.

c. O odblasku, połysku przedmiotów lśniących albo świecących się (5): RejZwierc 22v; [Radziwił] Iechał w ſwym Włoſkim ſtroiu/ złoto ſie błyſkáło StryjWjaz B3; ModrzBaz 142v; Nie dbam ia by zbroie w podworzách mych brzmiáły Albo oſtre kordy ſię błyſkáły RybGęśli B3v.

W porównaniu (1): A kámycżki by złoto tám ſie w nich błyſkáią. RejWiz 24v.

2. Wyróżniać się od otaczającego tła jaskrawością lub jasnością barw; jaśnieć (3): O coż ich ták záwiodły támty márne bryże. Bo chociay ſie foremnie z dáleka blyſkáią/ Ale byś we wnątrz poźrzał ſzpetnąć fárbę máią. RejWiz 27v, 34v.

błyskać się czym: Kwiatecżki po niey wſzędy/ by drogie kámycżki/ Rozlicżnemi fárbámi błyſkáią ſie wſzyćki. RejWiz 179v.

Synonimy: iskrzyć się, łsnić się, łyskać, łyskać się, skrzyć się.

Formacje pochodne: przebłyskawać się; błysnąć się; błyszczeć się, zabłyszczeć się.

Cf BŁYSKAJĄCY SIĘ

KN