[zaloguj się]
[pdf]

BŁYSZCZEĆ SIĘ (40) vb impf

błyszczeć się (39), bliszczeć się (1) ModrzBaz.

sie (38), się (2).

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 błyszczę się
2 błyszczysz się
3 błyszczy się błyszczą się
praet
sg
3 m błyszczåł się
n błyszczało się
fut
sg
3 n będzie się błyszczało
conditionalis
sg pl
3 n by się błyszczało subst by się błyszczały

praes 1 sg błyszczę się (1). ◊ 2 sg błyszczysz się (1). ◊ 3 sg błyszczy się (20). ◊ 3 pl błyszczą się (10). ◊ praet 3 sg m błyszczåł się (1). n błyszczało się (1). ◊ fut 3 sg n będzie się błyszczało (1). ◊ con 3 sg n by się błyszczało (1). ◊ 3 pl subst by się błyszczały (2). ◊ part praes act błyszcząc się (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Świecić się, lśnić, połyskiwać; intermicare, micare, promicare, radiare, scintillare Cn (32):
a. O źródłach światła (7): Słońce/ gwiazdy/ y Mieſiąc z złotemi fárbámi/ Iáko dziwnemi kſtąłty błyſzcżą ſie nád námi. RejWiz 10.
Przen (6): A dáleko ſie błyſzcżą iey [cnoty] ſławne zacnośći. RejWiz 7v; RejZwierc [121]v.
Fraza: »cnota się błyszczy« (4): Cnotá ſámá ſie błyſzcży RejWiz Cc4v, 91v; Cnotá ſie błyſzcży nád wſzytki Szmáragi RejZwierc 211, 211v.
b. O odblasku, połysku przedmiotów lśniących (20): Tálerze/ łyſzki/ miſy/ wſzytko Kryſztałowe/ [...] Owa gdzyeśkolwiek poźrzał wſzędy ſie błyſzcżáło. RejWiz 25, 11v, 27v, 83v, 91v, 153v; Dobyto mieczá z poſzew iego ktory przebiie ćiáło iego błyſzcząc ſie żołćią/ á prziydą nań ſtráchy. BibRadz Iob 20/25, Ez 21/15; Y złotho im lepiey wypolerowano będzie/ thym ſie napiękniey błyſzcży. RejZwierc 103, 31, 72v, 226, 239.
Przysłowie: Nie wſzytkoć tho więc złoto co ſie owo błyſzcży RejWiz 91.
Zwrot: »błyszczeć się by złotem«: Więc rzeká pyękna płynie tuż pod ſámym płotem/ Oná wdzyęcżna kámienna błyſzcży ſie by złotem. RejWiz 65.
Przen (5): Iż iedno co ſie błyſzcży to zá tym biegamy/ A iż tám we wnątrz brudno/ nic ná to niedbamy. RejWiz 47, 101; A to ktemu/ iż ſie błyſzcży [świat] iáko ſklenicá piękna/ á ledá wicherkiem wnet ſtłucżona á obálona być może. RejAp 129; RejZwierc Av, 232v.
c. O oczach (5): A v Lwá by dwie ſwiecy thák ſie błyſzcżą ocży. RejWiz 108v, 166v; KOzacy zá Miedzwiedziem po polu biegali/ Aż go potym do iámy do dzieći wegnali. [...] Lezie ieden do iámy/ áż ſie błyſzcżą ocży RejFig Bb2; RejZwierc 62; ModrzBaz 80v.
2. Wyróżniać się, odbijać (odcinać) się od otaczającego tła jaskrawością lub jasnością barwy (8): Poźrzyſz záſię ná polá/ á ná łąki ſlicżne/ Ano ná nich kwiatecżki błyſzcżą ſie rozlicżne. RejWiz 153, 4, 64, 153; RejAp 199; RejZwierc 82, 103.
Szereg: »błyszczeć a pstrzyć się«: gdy kto dwor buduie/ Tedy gdzye ſam ma mieſzkáć gmáchy opátruie/ Aby tám co napiękniey wſzytko ſie ſpráwiło/ By ſie wſzędzye błyſzcżáło/ á nadobnie pſtrzyło. RejWiz 153.

Synonimy: 1. iskrzyć się, łsnić się, skrzyć się; 2. pstrzyć się.

Formacje pochodne cf BŁYSKAĆ SIĘ.

Cf BLESZCZEĆ SIĘ, BŁYSZCZĄCY SIĘ

KN