[zaloguj się]
[pdf]

BRACKI (86) ai

bracki (73), bracski (9), bratski (4); bratski ComCrac, KromRozm III; bracki : bratski BielKron (14 : 2); bracki : bracski LibLeg (19 : 9).

W formie bracki : -ck- : -czk- : -tc- (47 : 23 : 3); w formie bracski : -czsk- (9).

a jasne.

Fleksja
sg
mNbracki fNbrackå nN
Gbracki(e)go Gbracki(e)j, bracki Gbracki(e)go
D Dbrackiej Dbracki(e)mu
Abracki Abracką Abracki(e)
I Ibracką Ibrackim
Lbrackim Lbracki(e)j L
pl
G brackich
A subst bracki(e)
I f brackimi
L brackich

sg m N bracki (3). ◊ G bracki(e)go (1). ◊ A bracki (2). ◊ L brackim (2). ◊ f N brackå (4). ◊ G bracki(e)j (15), bracki (1) LibMal. ◊ D brackiej (3); -éj (1), -(e)j (2). ◊ A bracką (20) [w tym -am (1)]. ◊ I bracką (7). ◊ L bracki(e)j (3). ◊ n G bracki(e)go (2). ◊ D bracki(e)mu (1). ◊ A bracki(e) (10). ◊ I brackim (2). ◊ pl G brackich (3). ◊ A subst bracki(e) (5). ◊ I f brackimi (1). ◊ L brackich (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Przymiotnik od „brat” i „bractwo”; fraternus Mącz, Cn (86): LibLeg 4/26v, 7/31v; Glos krwie braczkiei wola domnie z ziemie [bibl. Vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra Gen 4/10] SeklKat I4v; UstPraw B4; kthora [Maria królowa angielska] odmieniłá wſzytkie vſtháwy oycowſkie [Henryka VIII]/ y bráckie [Edwarda VI] w wierze BielKron 238; Sląſko [...] przez dział brácki kſiążąt Polſkich od nas [się] oderwáło BielKron 364, 44v 52v, 303, 318, 349 (12); Mącz 136a, 297c, 400a, 481b; KwiatOpis B3; KochMon 31; RejPos 227v; ſmutek ſwoy ktory miáłá z bráckiey śmierći [...] iemu opowiedźiáłá. BiałKaz C3v; KochJez B2v; GórnRozm D1v [2 r.]; PaprUp B3; ActReg 23; GrochKal 15; GórnTroas 28; Kśięgi dźieśiąte o Dźiale brátckim SarnStat 593 żp, 595 żp; WLADZISLAVV WTOry/ Oycá odrodek ták cnego: Chćiwie bráckiego prágnąc/ wygnan y z właſnego. KlonKr A3; GosłCast 14.
Wyrażenia: »bracka miłość; miłość bracka« = philadelphia Mącz (12 : 7): sthand sznak byorą sthaley braczſkiey miloſczy V. Ce. Mi. przeczywko szobye LibLeg 7/31v, 7/31v, 31v, 32 [2 r.], 36v, 8/26 [2 r.], 11/32v; SeklKat Z3v; Diar 48; Panowie IchM z miłości brackiej opowiedają WM tę tego tu złożenia przyczynę etc. DiarDop 116, 104; Mącz 231c, 297c; RejZwierc 183; Rozmnoż náſzę brácką miłość/ ktoryś przykazał nam iedność ArtKanc M18v; Té wſzyſtkié Státutá áby żadnéy mocy nie miáły/ iáko Práwu/ Spráwiedliwośći/ y też ſpólnéy brátckiéy miłośći/ y Vniiéy á ziednoczeniu ſpólnému przećiwné. SarnStat 1014, 1025. Cf Szeregi.

»morderz bracki«: A nie mowi thego pan w ten ſpoſob/ áby iáką łáſką był ruſzon nád morderzem bráckiem/ ále dla tego áby wſzytki odſtráſzył od zábijania. BibRadz I 3 marg.

»niezgoda bracka«: [Kazimierz] Kietlica ktory był rozſiewácżem wſzytkich niezgod bráckich Káźimierzá z Mieſzkiem/ poimał BielKron 356v.

»brackie pozdrowienie; pozdrowienie brackie« (3 : 3): Przodkiem powye posdrowienie oyczowskie Braczkie y Macierzinskie od Krolow obvdwv y Krolowey ych m. LibLeg 10/113v; Krol yeo Mcz polſky pan moy roſkazal waſzey Czeſarſkyey mczi pozdrowyenye braczkye powyedzyecz. LibLeg 11/135v, 4/26, 11/32a, 151v, 173. Cf Szeregi.

»bracka przyjaźń; przyjaźń bracka« = fraternus amor Mącz (5 : 5): bandzieſſ ych odnaſſ zandal y proſzil aby nam przyaſzny braczską Ceſarſką yednaly LibLeg 7/36, 7/35, 10/95v, 96v, 97, 97v [2 r.], 11/187; BielKron 216v; Fraternus amor, Brácka prziyáźń. Mącz 136a.

Szeregi: »krześćijański abo bracki«: A więc to [rzecz] krześćiáńſka ábo brácka? [...] Cżemuż tedy káżdy ieden drugi ták wzgardza brátá ſwego? PowodPr 71.

»bracki i przyjacielski; przyjacielski a bracki« (1 : 1): tedi powiesz od nas y od sina naschego Czessarzowy yeo M pozdrowienie braczkie y prziiaczielskye LibLeg 11/32a, 7/31.

»bracki i (a) sąsiedzki« (3): Czol mlody pan moy kaſzaly Vaſzey C. M. dzyankowacz za thą przyaſſny y miloscz braczką a sanſzieczką LibLeg 7/31v, 7/8; ComCrac 11.

»przyjaźń i (a) bracka miłość« (6): Yego C. M. pamyanthayancz naprzyaſzny y braczką miloſcz naſſą LibLeg 7/32, 7/32, 36v, 8/26 [2 r.]; ieſly czo zlie obaczą áby ſprziaznią a braczką miloſcią poprawily SeklKat Z3v.

a. Szczery, serdeczny, życzliwy (5): LibLeg 11/173v; ConPiotr 34v; ktory [...] nyepolepſſy ſye zá dwoim nápominánim brátſkim [będzie uznany za poganina] KromRozm III D; DiarDop 116; [ci którzy Boga obrażają] niech chęći náſzych bráckich ku ſobie niedoznawáią. PowodPr 41.
b. Dotyczy bractwa cechowego (2): do thego lyemvza ſzyą dobil wnadzyeyą doſtanya ſkrzynky braczky kthora thenze Janeczek bywayącz ſtarſzym krawyeczkym v ſzyebye myewall LibMal 1544/91; Tribuarius Brácki/ cechowski Mącz 464b.
c. Dotyczy bractwa, towarzystwa religijnego (1): Ktore [świece] zowiećie poſtáwnicámi/ kiownicámi/ Roratnicámi/ bráckimi/ Apoſtolſkimi/ Grobownicámi [...]. A kto ie może ná koniec wſzyſthki wylitzyć y wypiſáć. KrowObr 90.
d. Dotyczy braci zakonnych; tu: Nazwa ulicy (od braci mniejszych = Franciszkanów) (2): Tęcżyńſki zawarł ſie był w domu Kizlinkowym ná Bráckiey vlicy/ ále tám temu mieyſcu nie dufał BielKron 393v, 394v.

Synonimy: b. cechowski, cechowy.

Cf BRATERSKI, BRATNI

IM