[zaloguj się]
[pdf]

CELNIK (165) sb m

-e- (31), -é- (19); -e- OpecŻyw, MurzNT (11), Mącz (10); -e- : -é- SarnStat (9 : 19).

Fleksja
sg pl
N celnik celnicy
G celnika celników
D celnikowi celnikóm
A celnika celniki
I celniki(e)m celniki, celnikami
L celniku celnikach
V celniku
inne sg a. pl L skrót - celni

sg N celnik (48). ◊ G celnika (13). ◊ D celnikowi (1). ◊ A celnika (10). ◊ I celniki(e)m (4). ◊ L celniku (1). ◊ V celniku (1). ◊ pl N celnicy (48). ◊ G celników (13); -ów (5), -(o)w (8). ◊ D celnikóm (6); -óm Mącz (2), -om (1) SarnStat, -(o)m (3). ◊ A celniki (4). ◊ I celniki (13), celnikami (1); -i : -ami WujNT (4 : 1). ◊ L celnikach (1). ◊ sg a. pl L skrót: celni (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Poborca ceł, w przekładach z łaciny poborca wszelkich opłat na rzecz państwa; publicanus BartBydg, Mącz, Calep, Cn; manceps Mącz, Calep, Cn; portitor Mącz, Cn; telonearius BartBydg; teolonarius Mymer1, telonarius Mącz (165): Gdy to Celnicy ſłyſzeli/ Támo ná targ brzybieżeli [!] BierEz B3, B3 [3 r.]; Potym Filipa wezwál rzekątz/ Naſladuy mie/ a takież ij Matheuſſa celnika. OpecŻyw 40; Thakyſ czelnyczy wſzyſzczy aby ſſya thak zachowaly kyedy vyrzą then lyſth MetrKor 38/321; Mymer1 13; BartBydg 126, 156; powyedzial yſch vrodzony pan Sthaniſlaw Dzyaduſki pan czelnyk poſnaynſki themu tho Cuſzcze oyſſmdzieſſianth ſlotich yeſt wynyen LibMal 1543/70v; Napyerwey wzyall Zida ze wronek sloma czelnyka polthori mylye odewronek. LibMal 1553/176v, 1543/68v, 70, 70v, 1545/96v [3 r.], 1547/129; A kto nyeſlucha koſćyołá/ nyechayći będźye zá pogániná y celniká. [bibl. Matth 18/17] KromRozm I B3 [przekład tego samego tekstu: KromRozm III F4, Leop, WujJud 40v, WujNT], O2; nierządnice i celnicy vbiegaią do kroleſtwa niebieſkiego/ tego świata lud cnotliwy MurzNT 66, Matth 9/10, 11, s. 66 [2 r.], 111, 163 marg (11); KromRozm III F4, F4v; KrowObr 9, 49, 57; Iáko celnik ná mycie/ ták s celbratem ſiedzi. RejWiz 167v; A otho mąż imieniem Zácheuſz: á then był przełożonym nád Celniki Leop Luc 19/2, Matth 18/17; UstPraw E [2 r.], Ev [6 r.], E2 [5 r.], E2v [2 r.], I4v, K2v [2 r.]; Dwoie ludźi zſtąpiło do kośćiołá áby ſię modlili/ ieden Fáryzeuſz á drugi celnik. BibRadz Luc 18/10, Matth 5/46, 47, 10/3, 21/31, 32, Luc. 18/11, 13; Publicanus, Któri poſpolite cła/ pobory/ czinſze/ porádlnią y yne dochody zákupuye álbo naymuye/ Celnik/ Poborcá. Mącz 329b; Magister scripturae, Nawyſzſzy celnik. Mącz 374b, 206a, 288c, 313b, 388d, 442c (9); RejPos 255v, 325, 348, 350v; WujJud 40v; BudNT Matth 5/46, 47, 10/3, Luc 3/12, 7/34; CzechRozm 62v, 211v; Manceps ‒ Czelnik, arendarz. Calep 633b, 872a; bo ná każdym cle więcey Celnicy pokrádną/ niż ći co cło przeieżdzáią GostGosp 140, 140; Celniki Zydowie mieli zá beżecne [!]/ y zá iáwnogrzeſzne WujNT 39; Zácheuſz: ktory był Arcycelnikiem (marg) Kśiążęćiem, ábo przednieyſzym miedzy Celnikámi, (‒) WujNT Luc 19/2, przedm 38, 41, Matth 5/47, s. 20 marg, Matth 9/10 (34); Célnicy, Mytnicy, Zupnicy, y tym podobni, iáko ſą Czopownicy: nie Zydowie, ále ludzie Krześćiánſcy bydz máią. SarnStat 341; A ieſliby kto z Célników którémukolwiek z ludźi co wźiął piérwéy/ niżliby Komorę minął: rzeczy ták pobráné wrócić/ á winy wedle vſtáwy Piotrkowſkiéy wydáné ten Mytnik ma zápłáćić. SarnStat 1241, 275, 277, 291 [2 r.], 293, 341 (31); Ták łowni ſą Celnicy teraz y z ſwoiemi Ogárámi żydkámi, że nam ſkrzynie náſze Roſtrząſáią CiekPotr 60.

celnik na czym (2): Tákże też y inſzy Celnicy ná wodách y Stároſtowie ſpráwowáć ſię máią UstPraw Ev, Ev.

celnik nad czym (1): Salitor – Czelnik nadzolia [lege: nad solą]. Calep 939a.

Zestawienie: »celnik Małej i Wielkiej Polski« = administrator ceł i dochodów królewskich (1): Iákub Rokoſowſki Podſędek Poznáńſki Célnik Máłéy y Wielkiéy Polſki SarnStat 1016.

[»ziemski celnik«: ziemscy celnicy nie bierzą z nich cła LustrRaw 102.]

Szereg: »celnik i poborca« (1): Ty Celniki y Poborce lud poſpolithy miał zá przeklęthe dla ich drapieſtwá. BibRadz II 4c marg.
Przen: Grzesznik, zły człowiek (4): A kto ich álbo koſćyołá nyeſlucha/ każe go myeć zá celniká/ to yeſt przezduſſnego człowyeká KromRozm I O2; gdyż ſiedziſz iáko celnik rádząc á ſpráwuiąc vpadek bliźniego ſwoiego RejPos 114v; WujNT Xxxxx4.
Szereg: »celnik a jawnogrzesznik« (1): Pátrzayże co tu ſobye s tego zá pociechę vmnożyć maſz nędzny celniku á nędzny iáwnogrzeſzniku ſwiátá tego RejPos 325.

Synonimy: arendarz, mytnik, poborca.

Cf ARCYCELNIK

KW