![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.png){kind=logo}
![[SEARCH]](/static/img/icons/magnifier-left.png){kind=icon}
| « Poprzednie hasło: 2. CENDAT | Następne hasło: CENIENIE » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
CENIĆ (21) vb impf
-e- (20), -ę- (1).
-e- (8), -é- (1) Mącz (8 : 1).
Fleksja
| inf | cenić | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| indicativus | |||||
| praes | |||||
| sg | pl | ||||
| 1 | cenię | ||||
| 2 | cenisz | ||||
| 3 | ceni | cenią | |||
| conditionalis | ||
|---|---|---|
| sg | ||
| 3 | m | by cenił |
inf cenić (4). ◊ praes 1 sg cenię (5) [w tym: -e (1)]. ◊ 2 sg cenisz (2). ◊ 3 sg ceni (8). ◊ 3 pl cenią (1). ◊ con 3 sg m by cenił (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
Znaczenia
1. Wyznaczać cenę, wartość pieniężną rzeczy; szacować, taksować, zaceniać; liceri Mącz, Calep, Cn; indicare Mącz, Cn; aestimare, appreciare, addicere Mącz; dicere pretium, facere pretium, imponere pretium Cn (18): Ten céni który przedáye/ ten tárguye który kupuye. Mącz 85c; Aprecio, Cenyę/ oſzácuyę/ co ktora rzecz waży. Mącz 320a, 85c, 87a, 192c; Calep 601b; Ná tárgu nieznáiomym towáru odbywa; Ceni ná poły dármo KlonWor 19.
cenić kogo, co (6): Bo nad ſluſchnoſzcz thowari czenya y dzierza LibMal 1548/142; RejZwierc 243v; A żyto ták przedáwáć/ áby go nie cenił/ iedno iáko teraz ieſt. GostGosp 46; KlonWor 26. Cf cenić co za ile.
cenić co za ile (2): Mącz 85c; Ieſlić koń/ ma thę cnotę w ſobie/ dziwuię ſie że go zá tyſiąc złotych nie ceni. GórnDworz Q4.
Zwrot: »drogo cenić« (4): Care aestimare, Drogo cenić/ álbo ſzácowáć/ Drogo dzierżeć. Mącz 39d, 192c [2 r.]; A nie może ták drogo żadney rzecży cenić/ Aby Polak nie kupił o pieniądze nam nic. RejZwierc 243v.
W przen [co] (2):
Zwrot: »drogo cenić« [szyk zmienny] (2): Co rádzić ma choć rozum ſtoi więc zá iáie/ Przedſię gi drogo ceni/ á drożey przedáie. RejWiz 123; Kiedy nieſzcżęſcie przypádnie ná kogo/ Tu iuż ſwe hándle Cnotá ceni drogo. RejZwierc 211v.
2. Poważać, szanować (1):
Zwrot: »cenić [co] za nic« (1): O Iák vbłogoſłáwieni Ktorych nádźieie w Bogu záſádzone; Iák chćiwego/ co cęni Wſzytko zá nie: wzgárdzone Wſzytko: á tylko złoto vlubione GrabowSet Vv.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): AEstimo ‒ Czenie, ſzaczuię, mniemąm. Calep 37a; Coaestimare ‒ Czenic. Calep 209a.
Synonimy: 1. dzierżeć, szacować, taksować, trzymać; 2. czcić, poważać, szanować.
Formacje pochodne: pocenić, zacenić; zaceniać.
FP