[zaloguj się]
[pdf]

CIEKĄCY (121) part praes act

-ący (120), -ęcy (1); -ący : ęcy Calep (11 : 1).

e jasne.

Fleksja
sg
mNciekący fNciekącå nNciekąc(e)
Gciekącégo Gciekącéj G
Dciekącému Dciekąc(e)j D
Aciekący Aciekącą Aciekąc(e)
I Iciekącą Iciekącym
Lciekącym Lciekącéj L
pl
N subst ciekące
G ciekących
D ciekącym
A subst ciekącé
I f ciekąc(e)mi
L ciekących

sg m N ciekący (23). ◊ G ciekącégo (1). ◊ D ciekącému (1). ◊ A ciekący (1). ◊ L ciekącym (2). ◊ f N ciekącå (13). ◊ G ciekącéj (17); -éj (2), -(e)j (15). ◊ D ciekąc(e)j (1). ◊ A ciekącą (8). ◊ I ciekącą (1). ◊ L ciekącéj (5); -éj (1), -(e)j (4). ◊ n N ciekąc(e) (4). ◊ A ciekąc(e) (1). ◊ I ciekącym (1). ◊ pl N subst ciekące (3); -e (1), -(e) (2). ◊ G ciekących (6). ◊ D ciekącym (2). ◊ A subst ciekącé (26); -é (9), -(e) (17). ◊ I f ciekąc(e)mi (1). ◊ L ciekących (4).

Sł stp s.v. ciec, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Płynący, sączący się; fluidus, torrens Mącz, Calep, Cn; fluens Mącz, Calag; manalis, manans, profluus Mącz, Cn; profluens Calep, Cn; labilis BartBydg; stillatitius Mącz; scatens Calag; fluxus, profluus, vivus Cn (116): Labilis, cyekączi, plynączy BartBydg 78b; á gdy ſuchego prochu wſiąknie w nos/ krew ciekączą zaſtanawia FalZioł IV 5c; Mącz 131c, 132b, 208b [2 r.]; Calag 197b, 383a; Calep 197b, 198a, 425b [2 r.], 551a, 855b, 970a, [1075]a.

ciekący z czego (5): FalZioł I 118d, III 39d; Ut resina stillatitia, Zywicá z drzew kápáyąca/ ciekąca. Mącz 415c, 59c; SkorWinsz A3v.

ciekący przez co (1): Pomogą tedy [...] fluxowi owému ſmrodliwému/ przez pendent ciekącému Oczko [40].

W charakterystycznych połączeniach: ciekący(-a) fluks, krew (3), żywica.

Wyrażenie: »woda ciekąca« [szyk 5 : 3] (8): Murmur, Szum/ Dźwięk á ſzmer/ ciekącey wody. Mącz 238a, 59c, 131b, c; SienLek 56; RejPos 105; Oczko 7; SkorWinsz A3v.
Przen (1):
Wyrażenie: »ziemia ciekąca mlekiem i miodem« (1): Y zſtąpiłem wyzwolić go z ręki Micráimſkiey/ y wywieść go z ziemie tey do ziemie dobrey á przeſtroney/ do ziemie ćiekącey mlekiem y miodem [ad terram fluentem lacte et melle] BudBib Ex 3/8.
a. O większych zbiornikach wód naturalnych (52):
α. O rzekach, strumieniach, źródłach lub wodzie z nich pochodzącej: płynący (51): FalZioł IV 45b; á zopoki vczyni zrzodło kiedy chce ciekące. RejPs 169; Manalis fons, Ciekące źrzodło. Mącz 208b, 133c, 193a, 483a; Oczko 9; Tu przy ćiekącym przezornym ſtrumieniu/ Każ ſtoł gotowáć KochPieś 43; Iuż mdłé bydło ſzuka ćieniá/ Y ćiekącégo ſtrumieniá KochSob 62; PudłFr 73; Profluens [...] Cziekączą rzeka. Calep 855b.

ciekący z czego (2): Rzeki tego miáſtá ſławne/ Rodan z gor kámiennych ćiekący/ Arár rzeki v miáſtá zchodzące ſie weſpoł BielKron 281. Cf ciekący z czego mimo co.

ciekący z czego mimo co (1): Mincius, Rzeká w Lombárdiey we włoſzech z yeziora Gárden ciekąca mimo Mantuę. Mącz 222b.

ciekący pod co (1): Menus Germaniae fluvius, Rzeká w niemcech. Men przes Frankonią pod Franckfort ciekąca Mącz 217a.

ciekący przez co (2): Tyber, vel tybris Rzeká we włoſzech przes miáſto Rzym ciekąca Mącz 470d, 202d.

W charakterystycznych połączeniach: ciekąca(-y, -e) rzeka (13), strumień (2), źrzodło (4).

Wyrażenia: »bystrze ciekący« = rapidus (a. torrentius) fluvius Mącz (3): Mącz 346a, 459d; Abowiem máłoćby pomogło choćbyś widział [...] rzeki byſtrze ciekące RejZwierc 20v.

»woda ciekąca« ‒ rzeka, strumień, źródło [szyk 13 : 9] (22): przetho gdy ſie to ſamiczy przyda, natychmiaſt do ciekączey wody leci y omywa ſie. FalZioł IV 20c; PStrąg ktori ſie też rodzi w ciekączych wodach: iako y Loſos, ale nie idzie do morza FalZioł IV 44d, IV 29d, 30d, 38c, V 64; GlabGad C5v, H8; RejPs 114v; A będzie iáko drzewo kthore w ſzcżepione ieſt przy ćiekących wodách [quod plantatum est secus decursus aquarum] Leop Ps 1/3; Y będą ſtrumienie wody ćiekącey [rivi deductus aquarum] na káżdey gorze wyſokiey BibRadz Is 30/25, 41/18; Mącz 356c, 459d; SienLek 75, 189; Iáko kwiát rożey cżáſu wioſny/ á iáko lilia nád wodámi ćiekącemi [in transitu aquae Vulg]/ y iáko látorosłká kádzidłowá lećie. BudBib Eccli 50/8; Strum N; Oczko 9v; SarnStat 682; SiebRozmyśl E4v; PaxLiz C2.

»woda ciekąca« = woda rzeczna, źródlana [szyk 7 : 1] (8): włoż to wſzytko w nowy garniecz á wley w to cżterzy kwarthy wody ciekączey FalZioł V 95, V 64v, 65 [2 r.], 98v; SienLek 163v; á thám on kápłan miał wypuśćić kreẃ z iednego wroblá na nacżynie gliniáne/ á zmieſzáć ią z wodą ciekącą RejPos 47, 214v.

W przen (2): Widział Philip iſz z ręku Páńſkich [...] wychodziło ták wiele chlebá y ryb ták wiele/ iſz przebráć ſię nie mogło. dawáli/ á końcá rzece oney ćiekącey nie było SkarŻyw 384; Gdyż ono [pismo św.] ieſt źrzodłem vſtáwicżnie ćiekącym/ á nigdy nie vſtáwáiącym CzechEp 134.
β. O morzu: rozlewający się [między czym] (1): Mare Tyrrhenum et Thuscum, Włoskie morze miedzy Genną á Sicilią ćiekące. Mącz 209d.
b. Wydzielający z siebie ciecz; powodujący cieczenie; połączony z cieczeniem (31): Lippus, [...] Ktory ćyekące oczy ma. Murm 66 [idem] 76; Skora pſia około ręki obwiniona/ kroſty ciekącze vlecża FalZioł IV 6c, IV 12d, 22c; Ocży ciekącze nie vkazuią natury GlabGad N7, B6v; Ale na ćiekące ſadzele/ warz w Winie albo w ocćie łóy cielęcy/ [...] á tym ie pomázuy. SienLek 128v, 66 [4 r.], 66v, 128 marg, 128v [3 r.], 130 (16); Lippus – Cziekęczich oczu. Calep 607a.

ciekący czym (1): Teda, Drzewo żywicą ciekące Mącz 441d.

Wyrażenia: »kolika ciekąca« (1): Bywa też taka vrina w kolicze ciekączey/ y kto gliſty długo w żywocie ma. FalZioł V 2v.

»niemoc ciekąca« (1): Krew wielbłądowa na biegunkę y wſzelkim niemoczam ciekączym pomaga FalZioł IV 7c.

»świerzb ciekący« (1): Swierzb ciekący lecży. FalZioł *5c.

Szereg: »ciekący i (albo) oparzysty« [szyk 2 : 1] (3): á pſią żołcią Apolonius ciekącze y oparzyſte ocży vzdrawiał. FalZioł IV 6c, IV 17b, 19d.
c. Posuwający się po powierzchni wody (1): Palinurze, dobrze trzymasz, Ize mię błogiego mnimasz, Aczkolwiekem jest ubogi, Strzegąc tej ciekącej kogi. BierRozm 22.
d. O zegarze wodnym lub piaskowym (3):
Zestawienie: »zegar(ek) ciekący« = clepsydra Modrz, Calep; horarium Calep (3): Przed láty ſtáwiano v ſądu zegárki ćiekące/ wedle ktorych zámierzano ſtronam cżás do mowienia ModrzBaz 94v; Calep 206b, 488a.
2. Przepuszczający płyn; pertusus Mącz, Cn (2): Pertusum dolium, Dziuráwy/ ciekący ſąd/ fáſá. Mącz 469a.
Przen (1): Inde futilis et hoc futile. Ciekący ktory nie może w ſobie nie záchowáć/ nieſtały. Mącz 141c.
3. Płynny; liquidus Cn (3): A gdy ſzedł lud zá pogonią/ nádchodzili miod ciekący BielKron 64v; Sextarius, mensura continens duodecim cyathos, Miárá ciekących rzeczy około póltory kwarty. Mącz 390c, 195b.

Synonimy: 1. bieżący, idący, kapający, padający, płynący, sączący się; a. rozciągający się; 3. płynny.

Cf CIEC

MM