[zaloguj się]
[pdf]

CYROGRAF (119) sb m

cyrograf (111), cerograf (4), chirograf (2), ceregraf (1), cyrograch (1); chirograf MurzHist (2); cyrograf : cerograf : ceregraf : cyrograch LibLeg (2 : ‒ : ‒ : 1), Leop (1 : 1 : – : ‒), BudBib (1 : 1 : – : ‒), ZapKościer (4 : 1 : 1 : ‒), Calep (2 : 1 : ‒ : ‒).

cy- (98), ci- (13), cj- (1); -ph (76), -f (26), -ff (14), -w (2).

o jasne; -a- (63), -å- (35); -a- MurzHist (2), LubPs, RejWiz, Leop (2), BibRadz (2), BudBib (2), CzechRozm (3), ModrzBaz (6), SkarŻyw (2), MWilkHist, ReszPrz (2), WujNT (2), KlonFlis; -å- RejAp, HistLan; -a- : -å- GroicPorz (9 : 2), KrowObr (1 : 1), RejPos (15 : 13), RejZwierc (1 : 12), SarnStat (10 : 5); e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg pl
N cyrograf cyrografy
G cyrografu, cyrografa cyrografów
D cyrografowi
A cyrograf cyrografy, cyrografa
I cyrografem cyrografy
L cyrografie cyrografiéch

sg N cyrograf (19). ◊ G cyrografu (11), cyrografa (1); -u : -a SarnStat (5 : 1). ◊ D cyrografowi (4). ◊ A cyrograf (33). ◊ I cyrografem (9); -em (1), -(e)m (8). ◊ L cyrografie (5). ◊ pl N cyrografy (9). ◊ G cyrografów (5); -ów (2), -(o)w (3). ◊ A cyrografy (18), cyrografa (1) GroicPorz. ◊ I cyrografy (2). ◊ L cyrografiéch (2); -éch (1), -(e)ch (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Dokument własnoręcznie napisany lub co najmniej podpisany; chirographum, syngrapha Calep, cautio chirographi, chirographus, tabulae chirographi, symbolum, symbolus Cn [chirographum, chirographus ‒ własną ręką napisany list, Schuldtbrief, Handtschrifft niektórzy zową, z niemieckiego języka wzięte słowa Mącz 51d] (119): Nád to áby imieniem iego były podpiſowáne w ziemi wſzytki cerográfy BudBib 1.Mach 14/43; ZapKościer 1587/68v; Syngrapha – Cerograph. Calep [1041]b.
Szereg: »zapis i cerograf« (1): iak ſię w zapisiech y Ceregraſiech Waruie ZapKościer 1580/10.
Przen: Wyrok potępienia wydany na Adama i jego potomstwo (11): on [...] z bogiem cię oicem ziędnał/ gdy śię za ćie offiarą s ſtáł/ on przytem Chirograph ktory przećiwko nám napiſany był/ na krzyżu przybił MurzHist F; ktory náſz Cyrográf nam przećiwny/ ná krzyzu zawieśił/ y ſwoią Krwią ſwiętą y nadroſſſzą zámázał KrowObr 45v, 49v; O wdzięcżnaſz to pieſń nowa/ gdy iuż ono ſtáre przeklęcie náſze ieſt ſtárto á złamano/ y zdárt ieſt ſtáry on cirograph obowiąſkow przodkow náſzych RejAp 55; RejPos 105, 106v, 107, 109; MWilkHist F3; Przez ktorego od grzechow/ z mocy ſzátáńſkiey/ y od cyrográphu im przećiwnego ſą wyzwoleni. WujNT Col 2 arg, Col 2/14.
a. Zobowiązanie płatnicze, kwit dłużny, umowa kupna–sprzedaży; antapocha, apocha, apodixis Cn (73): Potim wiznal yz ma v pana Staniſlawa Odrowąza dlugu poziczanego trzi sta zlotich wmoneczie [...] tak iako sye iey na tho iest cirografem swym zapiſal. MetrKor 59/75v; LibMal 1543/70v; abi [...] ſzye pylnye wywyedzyely yeſlybi Borzoboathi panv Woyewodzye bil wynyen, [...] y na oſtatek tho okazal. yſz nathen czaſſz kyedi Czirograch kthoriſczye okazowaly pyſan bil wſokalyv po ſwich ſprawach bil. LibLeg 11/137v, 11/159 [2 r.]; RejKup Ev; ZapWar 1549 nr 2657 [3 r.], 2658; tenże Prokurator przeſtrzeże y opráwi ſobie/ áby [...] mogł mieć ſłuſzne odwłoki ku okazániu dowodow ſwoich/ ná odſtąpienie/ [...] Aktá/ Liſty Krolewſkie/ [...] Cyrográfá/ y wſzythki inne dowody GroicPorz v v; IAkim dowodem Powod náprzećiw obwinioney ſtronie długu álbo inney ſwey żáłoby podpiera/ Tákowym odwodem obwiniony/ prząc długu/ bronić ſye ma. Ná przykład [...] przećiw Cyrográffowi/ quitem właſney ręki/ álbo też vrzędnym. GroicPorz x4v; Acz niektorzy powiádáią iże s tákimi chłopy ku przyſyędze dobrze ieſt/ gdy Credytorowie częſtokroć wźiąwſzy zapłátę wedle Cyrográffu od dłużniká ſwego/ Cyrográff v ſyebie zátrzymawáią. GroicPorz y, x4v, y [3 r.], yv, y3, ee2; RejWiz 68v; Oznáymuięć też ſynu miły/ żem dał dżieſięć grzywien ſrebrá/ gdyś ieſſcże był máłucżkim/ Gábelowi w Ráges Mediyſkiem mieſćie/ á Cerográff [chirographum] iego mam v ſiebie. Leop Tob 4/21, 4/22; BibRadz I 481; RejPos 191, 327; HistLan B4v; RejZwierc 66v, 96, 165; BudBib Tob 5/3; áby/ gdyby do licżby przyſzło/ oboie cyrográfy/ oboiey ſtronie byłyby świádkámi. ModrzBaz 125; áby y ten co dáie y ten co bierze/ okazáli świádectwo cyrográfy ſpolnie z obu ſtron dánemi ModrzBaz 125, 125; SkarŻyw 102; ZapKościer 1582/27, 1587/71 [3 r.]; Chirographarius – Ten ktori dług cirographem wiznawa. Calep 189a, 189a; Gdy kupiec z Cyrográphá czego pozyczy: á ieſli, tedy świádkámi potwiérdzi. SarnStat 692, 644, 695, 1272, 1307.
Wyrażenie: »cyrograf ręki swej« (1): ysz tak iako przerzeczony panowie pan Sczesny Pogrossewski alexy Vmiastowski Sczesny Oltharzewski ręczili zą myą y dali na się Cirograph ręki swey Slachatnemu panu Stanislavovi Czosnowskiemu brathu memu gdzie ia obieczvię swym dobrym slowem ych nye zaviescz y dosycz themu to vczinicz ZapWar 1549 nr 2658.
Szeregi: »cyrograf albo (i) list (rękojemstwa, znaczący)« (5): vſtáwiamy: iż gdy mieſczánin/ álbo ten który komu czego pożycza/ iáko ſukien álbo innych rzeczy y kupi obywatelowi náſzému/ przez Cyrographu álbo liſtu [praeter literam obligationis JanStat 1034]/ z którégoby ſie znáczyć mogły pożyczki: Mieſczánin ma przez świádki dowiéźdź/ iż pożyczył SarnStat 692, 694 [2 r.], 1217 [2 r.].

»szuldbryf abo cyrograf« (1): Szuldbryfy/ ábo cyrográfy. KlonFlis H2 marg.

»cyrograf i (albo) zapis« [szyk 4 : 2] (6): SkarŻyw 102; vſtáwiamy: iż ieſli który mieſczánin/ álbo który wierzy komu/ pożyczy ſukná/ álbo innych rzeczy/ álbo kupi którému obywátelowi przez zapiſu álbo cyrographu [praeter literam obligationis JanStat 1034]/ którymby ſie dług znácżyć mógł/ tedy ón mieſczánin chcąc z dłużnikiem czynić świádki dowiedźie/ iż tę vmowę między ſobą mieli SarnStat 275, 1217 [4 r.].

W przen (1):
Zwrot: »dać chirograſ na się [komu]« = skazać się na coś (1): Daleś iedną przyśięgą Chirograph na śię Légatowi/ iuſz go drugą w Citadelli niepieczętui MurzHist N3.
Przen: Prawo Mojżeszowe (13): Kthory thu przyſzedł áby im tho był przeiednał v Bogá Oycá ſwego/ á iżby złamał on Cyrograph kthory byli dáli ná ſię przodkowie ich przez Moiżeſzá Pánu/ iż miał być káżdy przeklęty ktoby był przeſtąpił namnieyſzą vſtáwę onę/ iáko o tym ſzyroko Páweł s. nápiſał. RejPos 8, 15, 102 marg, 102v, 103v, 159 (9); Nád to/ áboby ſámym tylko Pogánom wymázány był przez Chriſtuſá on cyrográf vſtaw/ przećiwny wſzyſtkim ludziom: ábo ſámym Zydom. CzechRozm 78, 78 [2 r.].
Szereg: »cyrograf a zapis« (1): A tu dáli ſrogi Cyrográph á ſrogi zapis ſámi ná ſię y ná potomſthwo ſwoie Pánu ſwemu. RejPos 102.
b. Potwierdzenie wpłaty, kwit (3): trzebáby w káżdem Powiećie mieć dwá przyśięgłe Poborce: ktorziby ſpolną ręką y pieniądze wybieráli/ y cyrográfy [chirographa] podpiſowáli ModrzBaz 125, 123v, 125. [cf a. ModrzBaz 125 [2 r.]].
c. Dokument gwarancyjny (27): LubPs X6v; BibRadz I 3v; A coż tu rzecżemy drudzy/ ktorzy nie tylko ſłowy/ nie tylko iákiemi inſzemi ſpráwámi/ áleſmy Cyrography bráli á iſtotne liſty od ſwiátá/ ná odpuſzcżenie grzechow ſwoich RejPos 234v; Krol iey obiecał/ iż ocż go kolwiek prośić będzie/ iż ſie z żadney rzecży wymowić iey nie miał. Tákże iey ná to y piecżęć przyłożył. A oná wneth wziąwſzy iuż on pewny Cyrograph prośiłá áby iey dał Amáná RejZwierc 154v, 154v, 196v [3 r.], 197; Studentóm/ Piſárzóm/ [...] którzy ſie iedno dla náuki do miáſtá przerzeczonégo Krákowſkiégo vdádzą/ y tám mieſzkáć będą/ Artykuły ſpiſáné á ná tym Cyrográphie wyrażoné niezgwałcenié chowáć obiecuiemy SarnStat 201.
Przen: Obietnica, rękojmia (17): Cyrográph Páńſki ciáło y kreẃ. RejPos 82 marg, 67v, 82, 174v, 248v, 261 (10); A iuż tego w then cżás proſtym chlebem y proſthym winem zwáć nie możymy iedno ſákrámentem/ to ieſt mocnym záſlubieniem á cyrographem ná obietnice iego RejZwierc 197, 196v, 198 [2 r.]; My mamy zapis Zbáwićielá náſzego/ Cyrográf pálcem iego nápiſány/ krwią zápiecżętowány ReszPrz 6, 7.
Szereg: »cyrograf a list« (1): opuśćiſz máło cżego thu niepobożnego á złego nábycia/ á maſz iuż Cyrograph á pewny liſt od Páná tego ná wiele ſzcżęſliwego á pobożnego zbyoru twoiego. RejPos 326.

Synonimy: a. napisne, rekognicyja, skrypt, szulbryf, zapis; b. kwit; c. glejt.

MM