[zaloguj się]
[pdf]

CZARTOW (15) ai

czartow (6), czartowy (2), czartow a. czartowy (7); czartow FalZioł (2), RejKup, BielKron (2), RejPos; czartowy Calep (2).

a jasne (w tym 2 r. błędne znakowanie); teksty nie oznaczają ó.

Fleksja
sg
mN fNczartowa nNczartow(e), czartowo
G Gczartow(e)j Gczartow(e)go
Aczart(o)w A A
I I Iczartowym
pl
N m pers czartowi
subst czartowy
G czartowych
D czartowym
L czartowych

sg m A czart(o)w (1). ◊ f N czartowa (2). ◊ G czartow(e)j (1). ◊ n N czartow(e) Calep (2), czartowo FalZioł (2). ◊ G czartow(e)go (1). ◊ I czartowym (1). ◊ N pl m pers czartowi (1). subst czartowy (1). ◊ G czartowych (1). ◊ D czartowym (1). ◊ L czartowych (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Przymiotnik od rzeczownika „czart” ‘diabeł’ (10) : Biſkup ganij Cżartow Decreth. RejKup Y, o2, ſ6v; KromRozm II qv; á iżby nas wybáwił z niewoley Cżártowey BibRadz I 6v; BielKron 459 marg; RejPos 26 marg; ArtKanc P6.

W charakterystycznych połączeniach: czartowa niewola, wiara.

Wyrażenia: »czartowa moc« (1): iż będzye przećiwna cżártowá moc mocy Bogá nawyzſzego BielKron 128v.

»syn czartow« (1): A wy ſie ſám przyſtąpcie ſynowie cżártowi/ á naſienie cudzołożne RejPos 32lv.

2. Zestawienia w funkcji nazw botanicznych (5):
»czartowe gowno, łajno« = Fenula alliacea Boiss. et sp. aff. (Rost); laser Calep; assa foetida, laser medicum et syriacum, silphium foetidum Cn (1 : 1): zákurz iey pod nos/ palonym suknem [...] álbo czártowym łáynem ktore w Aptece naydźieſz SienLek 116; Laser ‒ Czartowe gowno. Calep 583b.

»czartowo ziobro« = Falcaria vulgaris Bernh (Rost: diable żebro); wilżyna; anonis Calep; morsus diaboli Cn (3): Premorſa. Cartowo ziobro. FalZioł +4c, I 113a; Anonis – Liſi ogon. alij, Czártowe ziebro. Calep 73a.

Synonimy: 1. diabelski, szatański; 2. zest.: »czartowe gowno«: asa fetyda, »czartowe ziobro«: komonica.

Cf CZARCI, CZARTOWSKI

AL