CZOŁN (42) sb m
czółn (8), czołn (2); czółn SarnStat; czółn : czołu Mącz (7 : 2); czołn-.
Fleksja
|
sg |
pl |
N |
czółn |
czołny |
G |
czołnu |
czołn(o)w |
A |
czółn |
czołny |
I |
czołn(e)m |
|
L |
czołnie, czelnie |
czołni(e)ch, czołnåch |
sg N czółn (23). ◊ G czołnu (6). ◊ A czółn (3). ◊ I czołn(e)m (4). ◊ L czołnie (1) GórnDworz, czelnie (1) RejZwierz. ◊ pl N czołny (1). ◊ G czołn(o)w (1). ◊ A czołny (1), ◊ L czołni(e)ch (2), czołnåch (2); -(e)ch : -ach MiechGlab (1 : 1), StryjKron (1 : 1); ~ -åch (1); -(a)ch (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVII w. oraz XVIII w.: czołno.
Mała łódź zrobiona przeważnie z jednego kawałka drzewa;
cymba BartBydg, Mącz, Calep, Cn; navis BartBydg, Mącz, Cn; lembus Mącz, Calep; linter, monoxylon (-um), (h)oria Mącz, Cn; phaselus Mymer1 BartBydg; scapha BartBydg, Mącz; celox Mącz; alveus, baris, lenis, limbus, navicula, navis piscatoria, remunculus Cn (42):
Mymer1 36;
Cymba (cimba), parva navis vel ima pars navis vicinior aquis, czoln BartBydg 28,
38b,
56,
113b,
138;
GlabGad D5v;
[poginęli] okrom nie ktorych kxiążąt á boiarow ktorzy wzdy w cżołnach przez wody przebyli. MiechGlab 4;
BierRozm 26 [2 r.];
Monoxylon, Łódká álbo czółn z yednego drzewá wyciofány. Mącz 230d;
Scapha, Czółn/ máła łódká. Mącz 370d,
46d,
76b,
158a,
188c,
195a (
11);
kthory w okręcie ná morze/ ábo w cżołnie ná rzekę z brzegu ſie puśći GórnDworz H6,
H6;
ták wyſoko wodá wylałá/ że po wſzytkich vlicach ná czołniech ieździć muſieli. StryjKron 26;
Lodzie/ Czołny z Zubrowyeh ſkor dziwnie ſzywáli/ A ſzwy dla prześcia wody/ łoiem náćieráli. StryjKron 250,
437;
Calep 283a,
283b,
590a;
Młynarz ktory oſobno ode wśi mieſzka/ nie ma mieć cżołnu áni śieći przy ſobie GostGosp 62,
62,
88;
SarnStat 644,
682;
Podrąbił [kmieć] Olſzą ná rudáwym błoćie/ Y ták w porywcżą koryto vrobił/ Dłotem wygłobił. Y cżołnem názwał ono dźieło nowe/ Vćioſał k niemu wioſło ieśionowe KlonFlis C3v,
C3v,
E4,
E4v.W porównaniach (4): GliczKsiąż H5 [2 r.]; Pomni żeć ten nędzny ſwiát/ krotko pomoc może. Bo ſie ták na nim woźiſz/ by w cżelnie po wodzye/ A gdyś nabeſpiecżnieyſzy/ tu myſl o przygodzye. RejZwierz 143; [o pysze] Duchu/ ſkąd burza z nawáłnośćią bywa/ Wtorey [!] świát pływa/ iák cżołn po ieźierze GrabowSet D3v.
Synonimy: bacik, barka, bata, łodka, łodź.
ZZie