[zaloguj się]

CZOŁN (42) sb m

czółn (8), czołn (2); czółn SarnStat; czółn : czołu Mącz (7 : 2); czołn-.

Fleksja
sg pl
N czółn czołny
G czołnu czołn(o)w
A czółn czołny
I czołn(e)m
L czołnie, czelnie czołni(e)ch, czołnåch

sg N czółn (23).G czołnu (6).A czółn (3).I czołn(e)m (4).L czołnie (1) GórnDworz, czelnie (1) RejZwierz.pl N czołny (1).G czołn(o)w (1).A czołny (1),L czołni(e)ch (2), czołnåch (2); -(e)ch : -ach MiechGlab (1 : 1), StryjKron (1 : 1); ~ -åch (1); -(a)ch (1).

stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVII w. oraz XVIII w.: czołno.

Mała łódź zrobiona przeważnie z jednego kawałka drzewa; cymba BartBydg, Mącz, Calep, Cn; navis BartBydg, Mącz, Cn; lembus Mącz, Calep; linter, monoxylon (-um), (h)oria Mącz, Cn; phaselus Mymer1 BartBydg; scapha BartBydg, Mącz; celox Mącz; alveus, baris, lenis, limbus, navicula, navis piscatoria, remunculus Cn (42): Mymer1 36; Cymba (cimba), parva navis vel ima pars navis vicinior aquis, czoln BartBydg 28, 38b, 56, 113b, 138; GlabGad D5v; [poginęli] okrom nie ktorych kxiążąt á boiarow ktorzy wzdy w cżołnach przez wody przebyli. MiechGlab 4; BierRozm 26 [2 r.]; Monoxylon, Łódká álbo czółn z yednego drzewá wyciofány. Mącz 230d; Scapha, Czółn/ máła łódká. Mącz 370d, 46d, 76b, 158a, 188c, 195a (11); kthory w okręcie ná morze/ ábo w cżołnie ná rzekę z brzegu ſie puśći GórnDworz H6, H6; ták wyſoko wodá wylałá/ że po wſzytkich vlicach ná czołniech ieździć muſieli. StryjKron 26; Lodzie/ Czołny z Zubrowyeh ſkor dziwnie ſzywáli/ A ſzwy dla prześcia wody/ łoiem náćieráli. StryjKron 250, 437; Calep 283a, 283b, 590a; Młynarz ktory oſobno ode wśi mieſzka/ nie ma mieć cżołnu áni śieći przy ſobie GostGosp 62, 62, 88; SarnStat 644, 682; Podrąbił [kmieć] Olſzą ná rudáwym błoćie/ Y ták w porywcżą koryto vrobił/ Dłotem wygłobił. Y cżołnem názwał ono dźieło nowe/ Vćioſał k niemu wioſło ieśionowe KlonFlis C3v, C3v, E4, E4v.

W porównaniach (4): GliczKsiąż H5 [2 r.]; Pomni żeć ten nędzny ſwiát/ krotko pomoc może. Bo ſie ták na nim woźiſz/ by w cżelnie po wodzye/ A gdyś nabeſpiecżnieyſzy/ tu myſl o przygodzye. RejZwierz 143; [o pysze] Duchu/ ſkąd burza z nawáłnośćią bywa/ Wtorey [!] świát pływa/ iák cżołn po ieźierze GrabowSet D3v.

Synonimy: bacik, barka, bata, łodka, łodź.

ZZie