Fleksja
sg m N czyj (58). ◊ G czyjégo (18); -égo (1), -(e)go (17). ◊ D czyj(e)mu (3). ◊ A czyj (36), czyjégo (5); -égo (1), -(e)go (4). ◊ I czyim (13), czyjém (5); -im GlabGad, GórnDworz, RejPos (2), SkarJedn, CzechEp, NiemObr, ActReg, SarnStat; -ém PaprUp; -im : -ém Mącz (3 : 3), CzechRozm (1 : 1); ~ -ém (1), -(e)m (4).◊ L czyim (10) Mącz (2), GórnDworz, KochPieś, SarnStat (5), KlonWor, czyj(e)m (1) SkarKaz. ◊ f N czyja (57). ◊ G czyjéj (107); -éj (8), ~(e)j (99). ◊ D czyjéj (22); -éj (3), -(e)j (19). ◊ A czyję (99). ◊ I czyją (35) [w tym -am (2)]. ◊ L czyjéj (24); -éj (1), -(e)j (23). ◊ n N czyje (60). ◊ G czyjégo (46); -égo (2), -ego (3), -(e)go (41); -égo JanNKarn, -égo : -ego SarnStat (1 : 3). ◊ D czyj(e)mu (10). ◊ A czyje (66). ◊ I czyim (13), czyjém (10); -im SeklKat, CzechRozm (3), SarnStat (4), VotSzl; -ém Strum; -im : -ém LibLeg (1 : 2), Leop (1 : 1), Mącz (2 : 6); ~ -ém (1), -(e)m (9). ◊ L czyim (9), czyj(e)m (9); -im KrowObr, RejPos, SarnStat (2); -(e)m UstPraw (3), KarnNap, SkarŻyw; -im : -(e)m (5 : 4). ◊ pl N m pers czyi (4) BielKron, RejPos (2), SarnStat, czyj(e) (1) SkarŻyw. ◊ subst czyje (20); -e (4), -(e) (16). ◊ G czyich (16). ◊ D czyjem (3), czyim (2); -em ModrzBaz; -im WujJud; -em : -im Mącz (2 : 1). ◊ A m pers czyj(e) (1). ◊ subst czyje (32); -e (2), -(e) (30). ◊ I m czyjémi (4), czyimi (1) CzechEp; -émi : -emi SarnStat (1 : 1), -(e)mi (2). ◊ f i n czyj(e)mi (3). ◊ L czyich (5).
Zaimek przymiotny dzierżawczy (807):
1.
Zaimek pytajny;
cuius Mącz, Calep, Cn (142):
a.
W zdaniu (ewentualnie równoważniku zdania) pytającym, niezależnym (59):
OpecŻyw 75;
a tak kiedj weſma Camieniecz boze ym niepomagay a tedj Choczym czyy bvdziecz. LibLeg 11/58;
HistAl B7;
MurzNT Matth 22/42,
Mar 12/16;
KromRozm III K5;
powiedzże mi tedy/ ná tzyim mieyſcu Papieſz ieſt KrowObr 181v,
78v [2 r.],
240v;
ku cżyiey ſie vdaćie pomocy? Leop Is 10/3,
1.Reg 30/13,
3.Esdr 6/4,
11,
Ier 44/28,
Matth 22/20,
28;
BibRadz Gen 24/47;
pytał iey co thu działaſz á cżyiáś? BielKron 320;
Cuiam vocem audio, Cziy głos tu słyſzę. Mącz 71a;
In cuius domo, W cziym domu. Mącz 94b;
Cziye to yeſt bydło. Mącz 71a,
441a;
GórnDworz G8;
Cżyiey náuki napilnyey słucháć mamy. RejPos 63v marg,
77,
250;
Będzie pytał: Ten młody cżyiego ſtádá? RejZwierc 89v;
BudBib Gen 32/17 [2 r.],
Ruth 2/5;
Wzmártwychwſtániu przeto/ cżyią z ſiedmi będzie żoną? BudNt Matth 22/28;
CzechRozm 197;
SkarJedn 270;
SkarŻyw 241,
511;
A kiedyby ich kto ſpytał: [...] ná cżyich mieyſcách záśiędli? NiemObr 48;
KochFr 71 [2 r.];
Cuius – Czeij. Calep 275b;
A to przy ſzańcách cżyie ſtoią wozy? GrochKal 27;
W czyie powiodą ćie wrotá GórnTroas 57,
64;
PRze zdrowie goſpodarz pije/ Wſtaway gośćiu: á prze czyie? KochPij C3v;
KochFrag 16;
LatHar 51;
WujNT 87 marg,
Matth 22/20,
42,
Luc 20/24,
s. 408 marg;
Mieſczánie y wśiánié poddáni náſzy, z czyim dokłádem máią pozywáć. SarnStat 757;
KlonKr F2;
PowodPr 69,
Coż będźiem mieć tám zá pány/ y w czyiey mocy będźiem? SkarKaz 7a;
CiekPotr A3;
GosłCast 67.Połączenie: »czyjli« (2): Co ſie wam zda o Kryſtuſie? Cżiyli ſyn ieſt? [cuius filius est] Leop Matth 22/42; RejPos 229v.
b.
Wprowadza zdanie pytające podrzędne (tzw. pytajne zależne) lub jego równoważnik (83):
MetrKor 34/134v;
dlathego V. C. M. poſlal aby sią V. C. M. kazal dovyedziecz sczyyego by ſzią dopuſczenya abo ſzwovolenysthva thy nayasdy do szyemye pana mego dzyevayą. LibLeg 7/32v,
7/33v [2 r.],
11/19v;
HistAl B8;
DiarDop 102;
iż gdy ich [księży] kto zopyta cżyieby to były dzyeći/ wnet prząc ſye ich ſkłádáyą na pryyiacyoły [...] y ſyoſtry GliczKsiąż B5;
GroicPorz kk2v;
RejWiz A8v;
Leop Dan 40/18,
Ioan 19/24;
Bo iedno tobie wſpomni/ towárzyſzu miły/ O cżyie piſmo gęby/ ledwe vchybili. RejZwierz A4;
OrzRozm P3;
A ták niewiem: cżyie thu winſzowánie BielKron 6,
13,
44,
115,
464;
Cedo cuium puerum hic apposuisti, Powiedz cziyeś to dziecię położyłá. Mącz 43c;
RejAp 35v,
93,
179v;
HistRzym 18v;
RejPos 10v,
84,
135v,
163,
230v (
16);
KuczbKat 85;
RejZwierc 175v;
BudBib Ier 44/28;
cżyiam ſpráwam/ y mocam/ vmárli powſtánam/ [Pan nasz] oznáymiáć racży BiałKaz E;
CzechRozm 149;
ModrzBaz 11v;
Rozumieyże iácy to y cżyie ſą káznodzieie. SkarŻyw 213,
192,
600;
CzechEp 28,
222,
363,
369;
KochSz C2;
KochPieś 6;
PaprUp K2;
ZawJeft 40;
ato nas w tym vprzedzono nie wiedziec zacyim powodem ActReg 30;
Poslał P. Chorązy do P. Woiewody [z elipsą: pytając] czemuby tak, azaczyią by wolą tentam Miesczanin był ActReg 155,
16;
A gdy powiém/ czyy piérwéy płácz mam omyć łzámi? GórnTroas 69;
LatHar 7;
WujNT przedm 38,
s. 89,
Luc 9/55,
s. 275,
Ioan 19/24;
WysKaz 45;
A ieſliby niezgodá byłá między ſtronámi cziy on grunt był [...] tedy Aktią záwieſzáią dotychmiaſt, áż ſie ſtrony rozeprą piérwéy o właſność dźiedźicztwá, [....] álbo rozmierzenia. SarnStat 1284;
WitosłLut A5 [2 r.];
Niech pomni roſzczká na czyiem korzeniu ſtoi SkarKaz 353b,
5b;
VotSzl B3;
Przypomnę tu kąſzcżek Monárchę onego/ [...] Ktory zginął z przycżyny dánia wieſz cżyiego. CzahTr Gv;
KlonWor 72.Połączenia: »gdzie ... czyj« (3): Po wylaniu wielkim tedy im znáki potráci wodá/ iż nie wiedzą gdzie cżyiá rola BielKron 270; Pánná ſie záraz do ſzáchow rzućiłá/ Więc pilnie pyta/ gdzieby cżyiá byłá. KochSz C2; On [człowiek leniwy] wie gdźie Komedya na cżyim obiedźie KlonWor 33.
»ktory czyj« [szyk zmienny] (3): BielKron 452v; Ieſth tedy wielki pożytek wſzem ludziom Rycerſkim [...] áby miał zwycżay dobry á wiedział [...] gdzie Chorągiew iego/ co zá znák ná chorągwi/ kthore cżyie znáki BielSpr 8v; gdy ono rozſądzáią dwie niewieśćie, czyieby któréy dźiécię było, bárzo tego mądrze [Salomon] doſzedł, że wolał ono dźiećię przyſądźić miłośiernéy mátce SarnStat 1262.
»poki ... czyj« (1): A gdy ſie moia cznota na iaſnią odkrye Dopiero będziem mierzyć poki było cżye RejJóz I4v.
2.
Zaimek względny;
cuius Cn (114):
KłosAlg F;
ony powiedziely przed namy cziye owcze tam chadzayą tha ziemia nyeyeſth any przislvscha kv kroliowy polſkiemv LibLeg 11/19v;
Leop 3.Esdr 3/5;
Abowiem ktoby połamał/ tedy przepada trzy grzywny winy/ ná czyiey dźiedźinie połamie. UstPr Dv;
BibRadz Tob 2/15;
BielKron 44;
KwiatKsiąż B;
RejZwierc 229;
Nie życząc tedy tém Kśiążkam áby thák ſámopás po świecie tułáć ſye miáły/ zdáło mi ſye kómu ié zálécić/ pod czyiém imienim y obróną beśpieczniéyby ná świát vkázáć ſye mogły. Strum A4v;
SkarŻyw 493;
A ty ſye czuy/ czyiá koléy/ Nie maſzli mię wydáć woléy. KochSob 58;
Mieſczánie y Legierowie, którégo máiętność ſtoi zá 1000 złotych, ſzácując iezdnégo. A czyiá zá 500. pieſzégo wypráwuią SarnStat 431;
Item, ſczépie ná czyim grunćie wſczepioné iest, tddy ie Arendarz winien zoſtáwić. SarnStat 1277,
*7v,
571,
788,
1160.Połączenia:
»on ... czyj« (8): BierEz N3; Gdy kto płot vczyni ná czyiem grunćie/ á w onym zágrodzeniu pożytki bierze/ á on czyi ieſt grunt ćierpiałby mu onego płotu przes dwie lećie będąc w nim w ſąſieſtwie/ tákowemu niedbálcowi ſkázuiem iż odpada od onego zágrodzenia płotá. UstPraw G4, F; BielKron 450; Miedzy kthoremi Tomazo przyſądzon był zá więźniá onemu Rotmiſtrzowi/ cżyiego brátá zábił. GórnDworz Y7v; A ieſli tego zániedbáią vczynic/ y pan ſług onych przez świádki tego dowiedźie iż v nich byli/ tedy będźie powinien onégo niewolnégo ſługę cziy będźie zápłácić z winą piętnądźieſtą. SarnStat 647, 672, 1160.
»ten (a. to) ... czyj« [szyk zmienny] (62): a nacżyiey by ſie láſce pokázala latoroſl ij kwiat/ ten ieſt doſtoien/ aby iemu dziewitza Maria dána byla ku manżelſtwu. OpecŻyw 4; Item szlyad gorąnczo nagnany, then na czyge ymyenye ieſt nagnan, powynyen bąndzie na ſąſzyedne ymyenye yeſthlibi bylo oſz yadle [!], gonicz a wydacz ſzlad MetrKor 40/812; Drugie maſz bacżyć na lata tego cżiję oględuięſz vrinę. FalZioł V 2; LibLeg 6/157, 10/94 [2 r.]; 11/167v, 168v; GroicPorz rv; Kto czyię rolą gwałtem záſieie/ tedy traci náſienie do tego czyiá ieſt rola z winą trzech grzywien. UstPraw Bv, C2, C4v, E4, F, F2 (17); BibRadz Tob 2/15; BielKron 84v, 116, 202; Mącz 85a; SarnUzn B6; tedy/ ták około ſláchectwá/ [...] y inych przymiotow ktore Dworzáninowi pan Kriſki náznácżył/ ná wſzytko zezwalam: á tego dokłádam iż ku nábyciu prawdziwey chwały/ [...] á łáſki v thego páná ná czyim dworze będzie/ potrzebá tego Dworzáninowi/ áby ſiebie ſam/ obycżáie ſwe/ y żywot vmiárkowác/ y w pewną rezę wſtháwic vmiał GórnDworz I4v, C3, Aa3v; HistRzym 88v; Iáko wnet poſłáli oni vpornicy/ hámuiąc tego ſwiętego Poroká [!]/ w cżyięby nádzyeię thę prawdę mowił/ ábo nawrácał/ ábo krzćił ludzi/ od złości. RejPos 14v; RejZwierc 129v; ModrzBaz 121; SkarŻyw A3, 301; ták y tá ſámá ſpráwá świádcży o tych cżyimi ſą námiáſtkámi/ bá y dziatkámi. CzechEp 49; GórnRozm F2; bo nie ten krzyw cżyie bydło ſzkodę vcżyni/ ále ten co nie zágrodźi przęſłá ſwoiego. GostGosp 112; LatHar 117; Ktokolwiek ſługi niewolné, ábo té którzy vćiekáią, zátrzymawa, áni ich we dworze Królewſkim blizſzym nie opowié: ten ie temu czyi ſą, z winą piętnądzieſtą niech wróći. SarnStat 647, 362, 654, 662, 668, 1165 (14); GrabPospR M3; CzahTr H2; To ieſt ſczęśliwy/ cziy ſtirnik ieſt cnotá GosłCast 55.
Przysłowie: Nie ſtoy nigdy z onym w ſporze/ Cżyiá śiłá więcey może BierEz N3.
Frazy: »co czyje (jest) (własne)« (
26):
Nie ten ieſt pirwſzi wzgląd they nauki [...]. Ale then ieſt aby wſzytki rzecży były w dobrim rządzie poſtanowiony y dobrze ſprawiany/ potym żeby kożdemu było wroczono czo cżije ieſt. KłosAlg A4v;
KromRozm I A3v,
D;
Lepyey ſie ná zad obroćic/ Co cżyie ieſt záſię wroćić BielKom F3;
GroicPorz dd3v;
A gdy ſiadł ná ſtolicy/ koronę iuż dzyerżał/ A dzyecię miał pod płaſzcżem/ ktore im vkazał. Mowiąc/ co cżyie właſne/ temu záwżdy ma przydź RejZwierz 8;
BielKron 203,
373v;
ábowiem kiedy w.m. nie zaźrząc ſławy nikomu/ áni vymuiąc/ tego czo ieſth cżyie właſne/ [...] powieſz j wyſłowiſz białychgłow vcżynki/ [...] wiele ſie ich thym popráwi. GórnDworz Z4;
Gdyż nas piſmo vpomina s tego/ ábychmy káżdemu to przywłaſzcżáli co ieſt cżyie RejPos 304,
250,
334;
BielSat Ev [
idem BielRozm 34];
To ſwięte práwo á nigdy nie błądzi/ Co cżyie właſne káżdemu przyſądzi. RejZwierc 224v,
35v,
43v,
50,
54v,
95v,
212;
ModrzBaz 8 [2 r.];
BielRozm 34;
SarnStat 240;
PowodPr 46;
Nie ieſtem nieſpráwiedliwy dáię káżdemu co czyie ieſt SkarKaz 35 1b.»to czynić co na czyj stan przysłusza« (1): Dalemczy naukę czwartego przikazania á byſmy to cziniły y placzily czo nacziy ſtan prziſluſza SeklKat I.
3.
Zaimek nieokreślony;
alicuius Mącz, Cn (550):
Boć nie vcżynku cżyiego/ Ale vmyſłu práwego: Roſtropni ludzie pátrzáią BierEz N4;
OpecŻyw 60v;
BielŻyw 44;
GlabGad O8v;
ComCrac 20;
abiſſya wdzyerzawye ſſwoyey granycziey Barſzkyey wedlye volyey yeho Kro. Mczi y poſpolythey potrzebi zachowala czoſſzkolwyek o protwyczv ſcziych powyeſczy abo pyſſanya vſſliſchala. LibLeg 11/134,
171v;
MurzHist M2;
MurzNT 16 marg,
123v marg,
Mar 12/19;
Abowim nikt/ bez oſobliwego obyáwyenya bożego/ wybránya czyyego/ áni ſwego właſnego pewyen nye yeſt KromRozm III Dv,
B6v,
I8;
bo się już nie to w Polscze dzieje [...] co prawa a wolności nasze uczą ale co moc czyja swowolnie zechce Diar 33,
22,
33;
BielKom nlb 4,
G3v;
á wyęc tu Ariſtipus tákiem był że ſwą náuką myał cżiye ſyny nyewolnikámy cżynić GliczKsiąż M4,
N5;
GroicPorz a2,
h4v,
m,
ſv,
aa4v (
12);
Leop 1.Reg 12/4,
Eccli 41/26;
Gdy ſługá cziy komu gwałt vczyni/ tedy tákiego ſługę záſtáć v iego páná zſláchtą y z woźnym/ y żędáć ſnim práwá v iego páná UstPraw D,
Bv,
C3v,
F,
G4,
Iv (
10);
RejFig Ccv;
BibRadz Deut 23/24,
I 6v,
1.Reg 12/3,
156b marg,
Eccli 10/6,
II 93 marg;
ále nie doſyć ieſt Koronę ná łeb włożyć czyię. OrzRozm C,
P2v;
áni też ſmie żoná cżyiá [u Turków] ná weſele gdzie męſzcżyzny ſą iść BielKron 261,
55v,
100v,
207v,
211,
261 (
16);
Pendere promissis, Ná cziych obietnicách wiśieć. Mącz 288a;
Cursum alicuius repraehendere, Bieg czey záſtánowić álbo pogonić/ vciec kogo. Mącz 318b;
Faciem alicuius exprimere, Tráfić cziyę twarz. Mącz 321a;
Oblectatio animi requiescum curarum. Requies in amicitia alicuius, Ochłodá y odpoczinienie w miłości cziyey. Mącz 342a,
36c,
39b,
65d,
108d,
511a (
281);
OrzQuin D3v;
SarnUzn H4v;
A iákie ktoremu przyrodzeniu lekárſtwá máią ſłużyć/ ták pobaczyſz/ gdy będźieſz wiedźieć iáko poznáć czyie przyrodzenie SienLek 46,
30v;
RejAp 120v,
124v,
141v;
[ma się dworzanin wiarować] áby go zá iádowitego/ á tego kthory nie vmie zátrefnowáć áż z vſzcżypkiem/ á deſpektem cżyim/ niemiano GórnDworz P6v,
N3v,
O3v,
O8,
O8v,
R2v (
19);
Iż ieſliby mąż poiął pánienkę pocżćiwą z domu cżyiego/ á potym omierźiwſzy ią ſobie ſpotwarzáć ią chciał/ [...] thedy ſtárſzy miáſtá tego máią vłápić potwarcę onego/ á kázáć go máią ſrodze vbić zá onę potwarz RejPos 343,
88v,
172v,
234v,
[249],
[323];
HistLan D4v,
F3v;
KuczbKat 40,
130,
425;
Abowiem cżłowiek mądry nie ma cżekáć tego áby go fráſunk opuścił/ bo ſie s tym trudno rozmowić/ áby ná cżyiej rádzie przeſtał gdyż to ieſt bezrozumny pan. RejZwierc 150v,
49v,
90v,
99v,
101,
253;
BielSpr 6v,
15,
15v,
46;
BudBib Lev 7/8,
Iob 15/2,
Eccli 10/6;
BudNT przedm b3v d;
CzechRozm 39,
100,
197,
206,
254v (
18);
PaprPan Ff3v;
A niebrákowáli oſobámi ábo láty cżyiemi/ ále wſzyſtkie w obec krzćili w imię Páńſkie. KarnNap A4v;
Bo śiedźi [sędzia] nie dla tego/ áby żądzam cżyiem był posłuſzen/ ále áby káżdemu iego práwo przyſądźił. ModrzBaz 94v,
35v,
72v,
77v,
81,
118 (
17);
SkarJedn 46;
á niedźiwuymy ſye temu/ iż náturze czyiéy może być tho lékárſtwo nieſprzyiáyné Oczko 21 v;
SkarŻyw 88,
119,
183,
196;
CzechEp 12,
95,
207,
277,
293;
bo kto cżyim ſługą ieſt/ ten Páná nád ſobą mieć/ y wyznáwáć muśi. NiemObr 126,
46,
65,
66;
KochFr 100;
KochSz A4v;
ReszHoz 118;
ReszPrz 116;
BielRozm 9;
GórnRozm F3v,
G3;
PaprUp Gv,
Iv,
I4v,
L3;
ActReg 117;
Calep 763b,
862a,
[872a];
Phil K3,
Q2;
GrabowSet C3;
WujNT przedm 20 [3 r.],
Mar 12/19,
272 marg,
Luc 20/28,
Cccccc3v;
WysKaz )?(3;
JanNKar Av;
kto ná czyim grunćie zboże śieie, tedy odpada od náśienia. SarnStat 1277,
141,
425,
761,
932,
1277 (
45);
Ieſt nas ieſzcże wiele w Polſzce żywych/ ktorzy pámiętamy poki ſie cżyiá powinność ná Seymach śćiągáłá: á ſzły rzecży dobrze. PowodPr 77.Połączenie: »czyj in(n)y (a. inszy)« [szyk zmienny] (17): Ti ſą dobre vzzinki [!] tego przikazania bożego abyſmy poczciwie zily wſtadle małzenſkim miłuiąć ſwoię zonę wlaſną á nie czyę yną SeklKat Kv, M2, Pv; KromRozm II t3v; Diar 87 [2 r.]; KrowObr 44v; iednak ſię to trefiło/ ábo drukarzową abo cżyią iną omyłką BibRadz I *6; BielKron 210v, 306v; CzechRozm 101; Oczko 6v; CzechEp 111, 151; ActReg 19; A kwity náſzémi ábo czyiemi inſzémi nie ma ſie brónić SarnStat 359 [idem] 419.
Przysłowia:
A co po cżyiey wielkośći/ Gdy nie ma w głowie mądrośći. BierEz P4.Ieſtli przyſtoi oddawać Komu żłoſcią czyę dobroć RejJóz F3.
Zwrot: »na czyje dobra czyhać« (1): Wiele ieſt śláchćicow/ [...] ktorzi [...] y sług więcey chowáć zwykli niżli ich máiętność znośi. zktoremi záśię sługámi/ ábo na cżyie dobrá [bonis alienis] [...] cżyhają/ ábo ſię mężoboyſtwá iákiego dopuſzcżáią. ModrzBaz 83.
Zestawienie: »lada czyj« (2): A ták trzebá ſie nam pilno rozmyſláć ná tę drogę/ ábychmy ſie po niey nie ledá iáko tułáli/ á nie tám ſzli gdzie nas nioſą ocży/ [...] á nie mnimániem áni ná ledá cżyie vkazánie ábychmy ſie ná nię puſzcżáli RejZwierc 137v; A cżemuż wy tedy ládá cżyim wymyſłom ták lekkomyślnie wierzyćie? WujJud 9.
*** Dubium (1): Gdy zsiedli wziąłgo [Arcyksięcia Maksymiliana] Pan Hetman pod rękę [...] iam Panu Hetmanowi zdaleka czołem vderzył. Wiedząc od innych ze nie rad widział kiedy mu kto przy maximilianie gratifikatie iakie czynił, obaczył iako mnie, tak kozdego czoł liczyie [!] humaniſsime się pokazał. owa namniey nieznac, zeby iaką victorią odzierzał ActReg 84.