[zaloguj się]
[pdf]

DOBROWOLEŃSTWO (10) sb n

Wszystkie samogłoski prawdopodobnie jasne.

Fleksja
sg
N dobrowoleństwo
A dobrowoleństwo
I dobrowoleństwem
L dobrowoleństwie

sg N dobrowoleństwo (1). ◊ A dobrowoleństwo (5). ◊ I dobrowoleństwem (3). ◊ L dobrowoleństwie (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Wolność, swoboda; libertas, HistAl (4):
Zwroty: »dać dobrowoleństwo« [szyk zmienny] (2): Priamus vcżynił ſyem/ ná ktorym dobrowoleńſtwo dano káżdemu powiedzeć [!] ſwe widzenie BielKron 59v; [Nerwa Kokceus] Krześćiánom záſię dobrowoleńſtwo dał [...] y práwá okrutne przodkow ſwych pokáźił. BielKron 148v.

»ustawić dobrowoleństwo« (1): á rzekſzy tho [Aleksander] Lacedemonom vſtáwił dobrowoleńſtwo. HistAl D8v.

a. Wolna wola, wolność wyboru; liberum arbitrium HistAl (1):
Zwrot: »dać dobrowoleństwo« (1): kthory [Bóg] dał cżłowiekowi dobrowoleńſtwo/ áby ſie po wſzyſtkich rzecżach kthore ná ſwiecie ſą rozeznawał y opatrzał. HistAl K4v.
2. Łaskawość, życzliwość; benevolentia Modrz; voluntas PolAnt (6): wielce ſię tedy záiſte zniewolony twoym y przodkow twoich dobrowoleńſtwem weſelę KwiatKsiąż A3v; Bo ty vbłogosławiſz ſpráwiedliwego Iehowo/ iáko tarczą dobrowoleńſtwem obwárowałeś go [ut scuto voluntate cornabis eius] BudBib Ps 5/12 [13].

dobrowoleństwo przeciw(ko) komu (2): LubPs Z5; A thenże nas ogień czyni beſpiecznemi o dobrowoleńſtwie Páná Bogá náſzego przeciwko nam BibRadz I 198c marg.

Szeregi: »łaska a dobrowoleństwo« (1): ábychmy okázowáli [...] łáſkę á dobrowoleńſtwo przećiw bliźnim náſzym LubPs Z5.

»dobrowoleństwo, miłosierdzie« (1): gdźie tákie zarázy pánuia [!] żadne porownánie/ to ieſt/ żadna ſkłonność/ żadne dobrowoleńſtwo/ żadne miłośierdźie/ y żadna ſpráwiedliwość w Rzecżypoſpolitey być niemoże. ModrzBaz 19.

»srogością a dobrowoleństwem« (2): a naſze [rycerstwo] yżebyſmy ſrogoſcią á dobrowoleńſtwem zatrzimywali KwiatKsiąż O3v.

Synonimy: 1. swoboda, wolność; 2. łaskawość, miłosierdzie, miłościwość, życzliwość.

Cf DOBROWOLNOŚĆ

LW