« Poprzednie hasło: DOCZESNOŚĆ | Następne hasło: DOCZESTNY » |
DOCZESNY (638) ai
doczesny (309), docześny (295), doczestny (7), docześni (4), doczesni (1), doczasny (1), docieśny (1), dociesny (1), docześny a. docześni (4), doczesny a. doczesni (3), docze(s)ny (12); doczesny RejPs (32), RejRozpr (2), RejKup (2), MurzHist, KromRozm III (4), GliczKsiąż(4), RejZwierz (2), Mącz (3), LeovPrzep, RejAp (14), GrzegŚm (2), BiałKaz, PaprPan (3), StryjKron (3), KochPieś (2), ArtKanc, KochWr, Phil, KochCn, KołakCath (2), CzahTr (2); docześny MurzNT (3), KromRozm II (4), RejWiz (7), Leop, OrzQuin, BiałKat (2), KuczbKat (2), WujJud (14), BudNT, KarnNap, KochTr (2), NiemObr (2), WerGośc, WerKaz (2), WisznTr, GrabowSet (2), LatHar (23), WujNT (39), SkarKaz (14), SkarKazSej (7); doczestny ReszPrz 89, ReszHoz 136 [2 r.], ReszList 149 [2 r.], 151; doczasny ZapWar 1548 nr 2668; doczesny : docześny LubPs (13:10), KrowObr (4 : 13), BibRadz (4 : 13), BielKron (2 : 1), RejPos (100 : 56), RejZwierc (28 : 1), CzechRozm (9 : 20), ModrzBaz (1 : 6), SkarŻyw (20 : 23), CzechEp (6 : 11), KołakSzczęśl (2 : 1), WysKaz (13 : 6), SarnStat (5 : 5); doczesny : doczesni RejJóz (1 : 1; Q4); doczesny : docześni SkarJedn (3 : 1; 376); doczesny : doczestny PowodPr (11 : 1; 40); docześni : docieśny : do- ciesny RejPos (3; 141, 222v, 352 : 1; 109v : 1; 290).
Wszystkie samogłoski jasne.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | doczesny | f | N | doczesnå | n | N | doczesn(e) |
G | doczesn(e)go | G | doczesn(e)j, doczesnyj | G | doczesn(e)go | |||
D | doczesn(e)mu | D | doczesn(e)j | D | doczesn(e)mu | |||
A | doczesny, doczesn(e)go | A | doczesną | A | doczesn(e) | |||
I | doczesnym | I | doczesną | I | doczesnym | |||
L | doczesnym, doczesn(e)m | L | doczesn(e)j | L | doczesnym | |||
V | doczesny | V | V |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | doczesni |
subst | doczesné | |
G | doczesnych | |
D | doczesnym | |
A | subst | doczesné |
I | m | doczesnymi, doczesn(e)mi |
f | doczesn(e)mi, doczesnymi | |
n | doczesn(e)mi, doczesny | |
L | doczesnych | |
V | m pers | doczesni |
sg m N doczesny (31). ◊ G doczesn(e)go (50). ◊ D doczesn(e)mu (6). ◊ A doczesny (26), doczesn(e)go (1) RejPos. ◊ I doczesnym (14). ◊ L doczesnym (22), doczesn(e)m (1) RejPs. ◊ V doczesny (1). ◊ f N doczesnå (17). ◊ G doczesn(e)j (35), doczesnyj (1) MurzNT. ◊ D doczesn(e)j (4). ◊ A doczesną (19). ◊ I doczesną (13). ◊ L doczesn(e)j (4). ◊ n N doczesn(e) (28). ◊ G doczesn(e)go (41). ◊ D doczesn(e)mu (7). ◊ A doczesn(e) (41). ◊ I doczesnym (16). ◊ L doczesnym (21). ◊ pl N m pers doczesni (3). subst doczesné (41); -é (1), -(e) (40). ◊ G doczesnych (67). ◊ D doczesnym (8). ◊ A subst doczesné (66); -é (2), -(e) (64). ◊ I m doczesnymi (4) BibRadz, ModrzBaz, SkarŻyw, WujNT, doczesn(e)mi (1) RejPos. f doczesn(e)mi (10) RejAp (2), RejPos (3), RejZwierc (3), SkarŻyw, PowodPr, doczesnymi (2) CzechRozm, CzechEp. n doczesn(e)mi (3) RejPos, RejAp, SkarŻyw, doczesny (2) CzechRozm, WujNT. ◊ L doczesnych (31). ◊ V m pers doczesni (1).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.
W charakterystycznych połączeniach: doczesny (-a, -e) cesarz (4), dom (3), kaźń (7), męka (7), mieszkanie (3), nędza (4), obietnice (5), ociec (3), opatrzenie (3), pan (3), plaga (3), pociechy (3), pokoj (3), pokuta (3), pomsta (5), potrzeby (7), pożytek (3), szafarz (5).
»doczesne bogactwa« [szyk 3 : 2] (5): RejAp 42v; RejPos 23, 351; CzechRozm 156; Inne ćieleſne doſtátki/ z cżáſem giną/ ſzáty ſię wyćieráią/ domy vpadáią/ y złoto rdzá z zie [!] y wſzytki in ſummá ty docżeſne bogáctwá cżás tráći y niſzcży. SkarŻyw 130.
»dary docześne« (1): Dał mu teſz P. Bog y trzećie dáry docżeśne: to ieſt poćiechę w potomſtwie/ rodzenie niewiáſtom bez boleśći władzą nád wſzytkimi zwierzęty/ żywność bez pracey SkarŻyw 260.
»doczesne (-a) dobra (a. dobre), mienie, majętność itp.« [szyk 22 : 15] (37): RejPs 72v; A nie zwięzuy myſli ni ſumnienia Prze mały kęs docżeſnego mienia RejJóz Q4; MurzHist N3; MurzNT 33v; LubPs D4 marg; BibRadz I *3, 141b marg, 276b marg; Aby wedle ſwiáthá ſtárał ſie o rozmnożenie dobr doczeſnych náſzych/ á wywyſzſzał ſthany y domy náſze. RejPos 25lv, 44, 183, 217v, 228, 265 (9); KuczbKat 405; WujJud 64; CzechRozm 241v; Vcżćie ſię bráćia docżeſnemi dobry gárdzić: cżći świeckiey zánic niemieć: á sławę wiecżną miłowáć. SkarŻyw 589, 80, 126, 362, 478; ReszPrz 89; WerKaz 303; WujNT 639, 640; PowodPr 16, 26; SkarKaz 274a, 611b, 637a; CzahTr B4v; O Boże by to ták prędko ſpráwić/ ná czym wſzytko dobre náſze/ duſzne y docześne záwifło. SkarKazSej 671a, 658a.
»doczesne dobrodziejstwa« [szyk 2 : 2] (4): LubPs ff2v marg; RejPos 87; RejZwierc 174; Był ten obyczay v Zydow/ że niewiáſty z máiętnośći ſwych/ żywność y odzienie dawáłyTwym náuczyćielom/ [...] nágradzáiąc dobrodzieyſtwy docześnymi duchowne dobrodzieyſtwá ktore od nich bráły. WujNT 227.
»karanie docześne« = temporalis disciplina JanStat [szyk 20 : 19] (39): LubPs Z3v; KrowObr A3; vbłagamy gniew Boży przez Modlitwy/ Poſty/ Iáłmużny: áby nam Pan Bog y docżeśne karánie/ ktorego nie záwſze ná Spowiedźi przepuſzcża/ odpuśćić racżył WujJud 92v, 192; SkarJedn 274; SkarŻyw 165, 262, 263, 271, 482, 484, 493; ReszList 149; LatHar 286, 287; WujNT 52, 780 [2 r.]; po przywroceniu łáſki Bożey/ potrzebá było doſyć vcżynić karánim docżeśnym/ iáko były wory/ włośiennice/ popioł/ y ine kárnośći. WysKaz 29, 23, 25, 27, 28, 30 (15); SarnStat 678; PowodPr 26; SkarKaz 384b, 385b, 634b, Oooo2a.
»doczesne krolestwo, państwo« [szyk 11 : 3] (12 : 2): Porucżánie ſ. opiece Páńſkiej iż s tych docżeſnych kroleſtw zá ſthatecżność náſzę w wiedzie nas do kroleſtwá ſwego. LubPs O6 marg, T4 [2 r.], T5 marg [2 r.], Y6; KrowObr 23; RejPos 127v, 318v [2 r.]; Zeby ſtego docżeſnego Kroleſtwá/ ſktorego go racżył wźiąć/ duſzę iego do wiecżnego Kroleſtwá przyiąc racżył BiałKaz N; CzechRozm 179; SkarŻyw A2v; LatHar 626.
»doczesne pielgrzymowanie (a. pielgrzymstwo)« (4): RAcz miły panie [...] ochłodzic duſſe naſſe błądzące: wtey gorącey ſuchoſci nieynaczey iako wciemney puſſczy docżeſnego pielgrzymowania naſſego RejPs 92, 172; RejPos 253, 289.
»doczesny pożytek« = commoditas temporalis, profectus temporalis JanStat [szyk 12 : 3] (15): KromRozm II bv; RejWiz 180; BibRadz I *4v; RejPos 176v, 184v, 187v; Heretyk ten ieſt, ktory dla iákiego docżeśnego pożytku/ á nawięcey dla cżći y zwierzchnośći ſwey/ fáłſzywe y nowe opinie wymyśla/ álbo. ich náśláduie. WujJud 20; CzechEp 50, 425; CzechEpPOrz *, **2; Ten dla docześnych pożytkow chćiał Páná Ieſuſá náśladowáć: y przetoż odpráwion. WujNT 233, 164; SarnStat 986 [2 r.].
»doczesna rozkosz« [szyk 22 : 9] (31): RejPs 74, 80, 112, 179; RejJóz Q4; RejKup Bv, ee8; KrowObr 225 marg, Rr3; Abowiem then Philozoph nie dzyerżał nicż o nieśmiertelnośći/ iedno w docżeśnych roſkoſzach wſzytko błogoſłáwieńſtwo pokłádał RejWiz 19v, 43v, 106; RejZwierz aa2v, 134; RejAp 88v, 187; RejPos 14, 26, 30v marg, 67, 146 (8); CzechRozm 113; PaprPan CC2v; Miéy nas ná wódzy/ niech nas nieroſpycha Docześna roſkoſz licha. KochTr 19; KołakSzczęśl A4; WujNT 551, Hebr 11/25; CzahTr L3v.
»rzeczy doczesne« = saecularia Vulg [szyk 40 : 26] (66): Nauka aby opuſciwſſy doczeſne rzeczy kwapilibyſmy ſie ku iego ſwiętei miłoſci. RejPs 125 marg, 65v, 112v; GliczKsiąż F2; LubPs N2v marg, aa5 marg; KrowObr 53 [2 r.], 226v marg, Ss4; BibRadz I 73c marg, 381a marg; LeovPrzep E3v; RejPos 36v, 98v, 102, 110v, 128v (17); á ták Pan thym docżeſnym ludziom zá ich dobre vcżynki theż docżeſnemi rzecżámi płáćić racży. RejZwierc 176, 38, 50, 132, 137; WujJud 79; CzechRozm 70, 75v, 111, 111v, 227; PaprPan H3, L2v; ModrzBaz 38, 55v, 78 [2 r.]; CzechEp 4, 4 marg, 281, 287; NiemObr 13; ReszHoz 136 [2 r.]; KochPieś 51; Trzećia wielkość vmyſłu/ która ná wzgárdzeniu rzeczy doczeſnych zależy. KochCn B3; LatHar 6, 22, 95, 603, 630; Oto żywot wiecżny zapłátą ieſt zá opuſzczenie dobrowolne rzeczy docześnych. WujNT 271 marg; maćieli ſądy o rzeczy docześne (marg) temu żywotowi służące. G [= w księgach greckich] WujNT 1.Cor 6/4, s. 148, 1.Cor 6/3; SarnStat 1157.
»doczesne sprawy« [szyk 4 : 1] (5): RejPs 76, 198; GliczKsiąż N6; Abowiem były zátrudnione myſli ich onemi bogáctwy á onemi docżeſnemi ſpráwámi ſwiátá tego RejPos 67, 252.
»szczęście doczesne« [szyk 6 : 3] (9): LubPs Rv marg; BibRadz 2.Tim 3 arg; RejPos 126v; CzechEp 407; Stąd baczymy/ iż ſzczęśćie docześne perſon ábo kroleſtw/ nie ieſt znákiem lepſzych ludzi/ ábo prawdziwſzey religiey. WujNT 23; PowodPr 12, 13 [2 r.], 16.
»doczesna śmierć« [szyk 8 : 6] (14): Iż śmyerć docżeśna choć s ciáłá duch wynidzie/ nam nic ſzkodzić nie może/ gdyż przeſtępuyem s śmyerci do żywotá. LubPs X4v marg, cc2 marg; BibRadz I 44c marg; mogłbych ſie tey docżeśney śmierći ſwey nic nie bać/ gdyż wiem iż iey piſmo nie zowie śmiercią/ iedno przenieſienie s fráſunkow ná roſkoſzy. RejPos 110, 84v, 101v, 109v, 221v, 258; RejZwierc 4v; SkarŻyw 262, 519; WerGośc 266; SkarKazSej 686b.
»zakon doczesny« [szyk 9 : 1] (10): KromRozm II ſ; Roznosć zakonu Moyżeſzowego docżesnego od zakonu Bożego wiecżnego. CzechRozm 89 marg, 87v [2 r.], 88, 88v, 90, *v [2 r.]; Docżeśny [zakon] był ſtary. Bo tylo do cżáſu trwał/ poki ſię obietnice o Meſyaſzu nie ſkończyły SkarŻyw 2.
praw. »zastawy doczesne« (1): poſtanovilysmy, ze zapiſy vykupov viecznych, vyderkuffow, zamiąn, wiecżnych darow, zaſtaw doczeſnych [...] niechaiby byli vedle form zapiſow wſtatuczie opiſſanych achocziabi też krotko opiſane byly, tedy mayą vazycz ComCrac 21v.
»doczesny (-e) żywot, życie« [szyk 42 : 29] (70 : 1): RejPs 42, 82v, 161, 181, 189 [2 r.], 209v; RejRozpr E3; GliczKsiąż G7v, G8; A thoć ſą známienite á oſobliwe dobrodzyeyſtwá kroleſtwá páná Kryſtuſowego tu w tym docżeśnym żywocie náſzym. LubPs ee6, X4; BibRadz Matth 6 arg, k. 100c marg, 351b marg; RejAp 121, 168v, 177v, 189; Gdyż ſmierći cżłowieká ſpráwiedliwego piſmo nie zowie ſmiercią iedno zaſnieniem/ á przeſtąpieniem z żywotá docżeſnego do żywotá wiecżnego. RejPos 281, 90v, 158v, 164, 182 marg, 279 (20); Nieboyćie śię tych ktorzy ćiáło zábijáią/ To ieſt żywot ten docżeſny biorą/ ogniem/ miecżem/ etć. GrzegŚm 19, 19; RejZwierc 4v, 128v, 156v; WujJud 79v, 250v; CzechRozm Av, 5, 231, 240, 241; ModrzBaz 8; Zły cżłowiek tylo ten żywot docżeśny y ſzcżeśćie iego/ miał ná myſli/ á do pokuty práwey niechćiał. SkarŻyw 263, 208, 408, 445; KochTr 21; StryjKron 406; CzechEp 4, 98, 316; ReszList 151; WerKaz 291; Teraz w porćie beſpiecznym śiedzę bez kłopotá/ Doſtałem za doczeſny wiecżnego żywotá KochTarn 78; KochWr 23; Phil I4; Z Litośćiwey łáſki twoiey/ Pánie Boże náſz/ rácż rodźice moie/ iáko te przez ktoreś mi żywot docżeśny dał/ [...] od grzechow wſzelkich/ y bronić/ y ocżyśćić LatHar 629, 630; WujNT 155, 435; [nędzny cżłowiek] o dniu dźiśieyſzym/ to ieſt o żyćiu tym docżeſnym wſzyſtko y nawiętſze kłádźie ſtáránie/ á o wiecżnośći nic/ álbo máło co pomyſlawa. WysKaz 5.
»(tak, nie) doczesny (jak) i, (ale) duszny (a. duchowny)« [szyk 3 : 2] (5): Ták docżeſnych iák duſznych ſwiętych dárow ſwoich/ Wſzákże ia niechcę licżyć Boſkich dárow twoich. RejZwierc 266; CzechRozm 75v; WujNT 227, 640; SkarKazSej 671a.
»krotki, (i) docześny« [szyk 3 : 2] (5): CzechRozm Av; Ia ſię męki y śmierći boię/ ále oney wiecżney ktorey końcá niemáſz: á tey twoiey krotkiey y docżeśney nie boię ſię. SkarŻyw 126, 63; WujNT 551 [2 r.].
»marny, (a, i) doczesny« [szyk 9 : 2] (11): RejWiz 180; RejAp 123; bo iuż iey było nie zoſtáło/ iedno tho nędzne poł żywotá tego tu márnego á docżeſnego mieſzkánia iey RejPos 210, 67, 176v, 194, 220, 262, 262v; A obietnice ich/ ták iákoś ſłyſzał iákie ſą y thu o docżeſnym márnym zginieniu ich/ y o ſproſnym rozdrapániu tego zátrudnionego nábycia ich RejZwierc 131v; SkarŻyw 478.
»marny, sprośny a doczesny« (1): ſtáráć ſie o to/ ábychmy prze ten márny ſproſny á docżeſny żywot ſobie tego nie vtráćili. RejAp 189.
»nędzny, (a) doczesny« [szyk 7 : 2] (9): RejPos 146v, 184v, 237v, 253, 275 (8); Prawdáć ieſt iż kto ſie názbyt zábáwił ſwiátem tym mizernym/ á tymi docżeſnemi nędznemi obłudámi iego/ [...] że themu ſmierc muśi być ſtráſzna y żáłoſna. RejZwierc 167.
»doczesny, nietrwały« (2): Mącz 443d; Coż záſię ieſt zacnieyſzego/ iáko więcey o onym wiecżnym á nieſkońcżonym żywocie ſie ſtáráć/ niżli o thym docżeſnym/ nietrwáłym/ y niepewnym? Phil I4.
»doczesny, nikczemny« (1): Bo ia thobie dawam rzecży nieſmiertelne [... ] A ty mnie dawaſz rzecży docżeſne/ nikcżemne/ á krotko trwáiące. RejZwierc 38.
»niski a doczesny« (1): abychmy [...] opuſciwſſy ty: niskie a doczeſne roskoſſy tylko ciebie ſamego pana ſwego ktoryś ieſt wiekuiſte kochanie naſſe: naſladowali RejPs 80.
»doczesny a omylny« [szyk 4 : 3] (7): Już ten tám pokoy docżeśny á omylny idzie od ſwiátá y od kſiążęciá iego. RejPos 334v, 179v, 187v, 265, 335, 335v; RejZwierc 4v.
»doczesny a potoczny« (1): Ale mowi/ iż ſtych rzetzy dotześnych y pototznych/ kthore ſię dzieią pod ſlońcem/ rozumem przyrodzonym żadny tzłowiek niemoże wiedzieć KrowObr 53.
»(tak, nie itp.) doczesny i (a, jako, ale itp.) (przed) wieczny« [szyk 34 : 26] (60): RejPs 53; ComCrac 20; KromRozm II bv; GliczKsiąż 68; LubPs D4 marg, Q4 marg, Vv marg, Z3v; KrowObr A3, 64v, 65; RejWiz 106; BibRadz I *3; A iáko też niewierni ſrogiemi/ ták docżeſnemi iáko y wiecżnemi/ plagámi máią być karáni. RejAp 47, 67v, 88v, 177v; RejPos B2, 2, 2v, 34, 87 (15); Othóż baczyſz/ iż zá grzéch śmiertelny ieſt y docześna y wieczna kaźń od páná Bogá. BiałKat 168v; GrzegŚm 19; RejZwierc 4v, 134v, 268; WujJud 79v; CzechRozm 5, 84, 84v, 86, 179; SkarJedn 376; SkarŻyw 271, 358, 480; CzechEp 98; LatHar 6; Bowiem pobożność zdrowie docżeśne y wiecżne/ Przynośi nam y ktemu ſumnienie beſpiecżne. KołakSzczęśl C2; Bo gdyby byli budowáli złoto/ śrebro/ y drogie kámienie/ byliby wolni od ogniá oboiego/ nie tylko onego wiecżnego/ ále y od tego (docześnego ábo czyścowego) ktory będzie karał te co przez ogień zbáwieni będą. WujNT 584, 431, 462, 584 marg, Yyyyy2, Aaaaaa2; Drugi [człowiek] záſię táki ktorego śmierć w grzechu vcżynkowym záſtałá/ niemáiąc winy odpuſzcżoney áni wiecżney áni doczeſney. WysKaz 31, 31 [2 r.]; SkarKaz 274a. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 40r.]
»doczesny i przemienny (a. odmienny)« [szyk 4 : 1] (5): Momentaneus, Nie długo trwáyący/ przemienny/ doczeſny. Mącz 230b; CzechRozm 225v, 241; CzechEp 4; Ieden wieczne á nieodmienne miał mieć kápłáńſtwo/ á drugi docześne y odmienne. SkarKaz 156a.
»świecki, (a, i) doczesny« [szyk 2 : 1] (3): á iżbychmy vſtáwiecznie [!] od rzecży tych ſwieckich á docżeśnych ku onym wiecżnym myſli y ſpráwy ſwe ſciągáli RejPos 311; Troiákimi cżłeka P. Bog przywileyami obdárzył: przyrodzonymi/ dárowánymi/ y docżeſnymi świeckimi. SkarŻyw 259; SkarKazSej 658a.
»widomy a doczesny« (1): A yednák ſą też przedſye nád tą trzodą páſtyrzowye widomi á doczeſni/ z ludźi obráni KromRozm III M2v.
»doczesny, (a, i) ziemski« [szyk 8 : 5] (13): KromRozm II bv; RejZwierz aa2v, 134; doſyć było/ áby ſie nam też był ziemſki á doczeſny krol zyáwił. RejPos 36v, 82; WujJud 79; CzechRozm 179; PaprPan Cc2v; CzechEp 4, 13, 316; W Niebieſkie ſie przenośi one ośiádłośći/ Niedbáiąc o docżeſne źiemſkie máiętnośći. KołakCath C3; SarnStat 214.
»zwi(e)rzch(ow)ny, (i) a doczesny« (4): LubPs T4; onych ták po wſzem świećie roſproſzył: chcąc áby ſie do zakonu iego duchownego y wiecżnego/ od onego zwirzchownego/ docżeśniego/ náwroćili CzechRozm 84v, 90, 227.
Cf 1. CZEŚNY, NIEDOCZESNY
JW