[zaloguj się]
[pdf]

DOSIĘGNĄĆ (15) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf dosięgnąć
praet
sg pl
1 m m pers -(s)my dosiągnęli
3 m dosięgnął, dosiągnął m pers
f dosięgnęła m an

inf dosięgnąć (8). ◊ fut 3 sg dosiągnie (1). ◊ 2 pl dosiągniecie (1). ◊ praet 3 sg m dosięgnął (1) BielŻyw, dosiągnął (1) RejWiz, f dosięgnęła (2). ◊ 1 pl m pers -(s)my dosiągnęli (1) WróbŻołt.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Sięgając chwycić, wyjąć, wydostać; sięgając dotknąć; zetknąć się (2):
W przen [czego] (2): tenći tey odrobiny máluczkiéy z koſzá ſwégo dośiągnie / á tobie ią vkaże/ y poda: którégo nie ſzukay indźie [...] iedno w Rzymie ná Stolicy Piotrá S. OrzQuin F4v.
Zwrot: »rozumem nieba dosięgnąć« = stać się mądrym, sławnym, wielkim (1): Sokrates/ Ewripides/ álbo zacny Plato. S tych ſie káżdy podobno s proſtakow wylągnął/ A wżdy drugi rozumem áż niebá doſiągnął. RejWiz 100v.
2. Dojść, dotrzeć do określonego punktu (3):

dosięgnąć do kogo (1): Abowiem nie rośćiągamy ſię iákobyſmy dośięgnąć do was nie mieli [quasi non pertingentes ad vos]. Boſmy też áż do was przyſzli w Ewángeliey Chriſtuſowey WujNT 2.Cor 10/14.

Przen (2):
a) Objąć zasięgiem wrogiego działania [kogo] (1): dayćie temu Papieżowi pokoy/ ná wyſokiey ſkále on śiedźi/ głęboko ſye ſádowi/ nie dośiągniećie go/ áni podkopaćie ſye podeń OrzRozm F4.
b) Osiągnąć cel [do czego] (1): Myſmy krzeſciani macicza ktorziſmy z oney vinnice ludu żydowskiego zakwitnęli ażeſmy do morza do krztu doſiągnęli. WróbŻołt cc2.
3. Dociec, zrozumieć, pojąć, zgłębić [czego] (4): Wielkość á ſzyrokość miáſtá tego [...] známionuią/ wielkość á ſzyrokość kroleſtwá Páńſkiego/ cżego y bez piſmá káżdy w rozmyſlániu ſwoim doſięgnąć może RejAp 184v; ieſliżem wyſtáwiáiąc Wizerunk iéy [wieży pospolitej naszej = Rzeczypospolitej] przed wámi/ co zbudowánia tego to opuśćił [...] iákożem ia tego dośięgnąć nie mógł: proſzę ábyśćie mi odpuśćili OrzQuin L4v.
Zwrot: »rozumem nie moc dośięgnąć; rozum [czego] dosięgnąć nie może« (1 : 1): w cżym wątpiſz tego nie cżyn, á cżego rozumem nie możeſz doſięgnąć, przedtim maſz vciec. BielŻyw 51; Bo ludzki rozum nyebyeſkich á boſkich rzeczy y ſpraw doſyęgnąć nyemoże KromRozm III A6.
4. Osiągnąć, otrzymać, uzyskać, zdobyć [czego] (6): á Tullius mowi, że Socrates z nieba mądroſci doſięgnął BielŻyw 45; Powiedał to że duſze ſą wiecżne. Potim w wielkiey teſknoſci ſamego ſie zabił, aby lepſzego żywota doſięgnąć mogł. BielŻyw 125; ábyś [...] mogł iákoby iákim nacżyniem/ łáſki y zaſługi Páná Chriſtuſowey dośięgnąć/ mogł ią do śiebie przyćiągnąć/ mogł ią ſobie przywłaſzcżyć KarnNap E3v.

dosięgnąć czym (1): A cżego vcżynkiem doſięgnąć niemoże to myſlą naprawi BielŻyw 110.

W przen [czego] (2): nácż twá lutoſtz przyſſla? cżego twoia miloſtz doſięgnęla? OpecŻyw 23, 134.

Synonimy: 1. dotknąć; 3. dowiedzieć się, poznać, wyrozumieć; 4. osięgnąć.

Formacje pochodne cf SIĘGAĆ.

Cf DOSIĄC, DOSIĘGNION

LZ