[zaloguj się]
[pdf]

DYJETA (14) sb f

die- (8), dyje- (6).

-e- (9), -é- (2); -e- Mącz; -e- : -é- Oczko (8 : 2); a jasne.

Fleksja
sg
N dyjeta
G dyjety
D dyjecie
A dyjetę
I dyjetą
L dyjecie

sg N dyjeta (3). ◊ G dyjety (3). ◊ D dyjecie (1). ◊ A dyjetę (4). ◊ I dyjetą (1). ◊ L dyjecie (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

1. Umiar w jedzeniu, odżywianie ograniczone do pewnych tylko pokarmów załecane dla zachowania lub ratowania zdrowia; curatio valetudinis Mącz; parsimonia, curatura Cn [diaeta ‒ też postanowienie życiα ustawicznego tak w jedzeniu jako i w piciu Mącz 84b; – pewne stanowienie, które w piciu i w jadle zachowuje Calep; skromność w życiu, zdrowiu dogadzająca, miarkowanie zdrowia życiem – diaeta Cn] (13): trzebá tedy tego/ áby ſye náturze doſyc czyniło/ obroku iéy/ ieſli zbytni/ á záwadza/ vymuiąc: á zdrowie y áppetyt ták reguluiąc/ iákoby ſye nic dietą nie obciążyło ani obráźiło. Oczko 24v, 24, 28v [2 r.], [41]v; Clinicus ‒ Liekarz przez diete vzdrawiaiąci. Calep 207a; ktorzy będąc walecżnymi/ nágarścią nábránym obrokiem wody/ do żywności (gdy potrzebá) przeſtáwáią. [...] W Zołnierzu záśię woiennym: ktoż na tákiey diećie przeſtánie? PowodPr 62.
Zwroty: »dyjecie miejsce dać; dyjety przystrzegać« (1 : 1): ciáło dobrze przedtym przepurgowawſzy/ á porządnie śiedząc dijety przyſtrzégaymy dobréy. Oczko 28v, 30v.

»stanowić, ustawić dyjetę« (1 : 1): Curationem valetudinis praescribere, Vſtáwić komu diyetę/ á pożywánie pokármow dla záchowánia zdrowia. Mącz 73c; [krew puścić] y z niéy przypátrzywſzy ſye zbytkowi/ ſyropy ſtánowic/ y dietę ták porządną/ iákoby ſye iedzeniém áni piciém/ y przed cieplicámi/ y w cieplicách nie grzé- ſzyło Oczko 24.

»w dyjetę wprawić« (1): á iuż go przepurgowawſzy/ y w dijetę dobrą wprawiwſzy/ obáczmy/ ieſli wątroby gorącéy/ álbo głowy zápalonéy/ albo żołądká ſłábégo Oczko 26.

Wyrażenie: »dyjeta dobra« [szyk 2 : 1] (3): lékárſtwa [...] niedádzą błądźic/ áni w niebeſpieczeńſtwo chorégo wpędźić ieſli przy dobréy dijećie ná czás będą dawáné. Oczko 34v, 26, 28v.
a. [Post: Tyś Pánie cżynił dietę/ ktorą záſłużyło obżárſtwo náſze/ gdyś ſie pościł dla nas. WujPosN 1584 265 (Linde).]
2. Biesiada; coena, compotatio, concaenatio, convivium, dapes, epulum Cn (1): [Leniwy] Cżęſty gość á nie- wdźięcżny náwiedza ſąsiády/ Nie dba na vrągánie/ záſtáwa obiady. A gdy nie ma Diety/ wleźie gdźie do brogu: Leży trzy dni/ trzy nocy: iákoby w połogu. KlonWor 34.

Synonimy: 2. bankiet, biesiada, kołacyja, uczta.

HJ