[zaloguj się]
[pdf]

KOŁACYJA (48) sb f

kołacyja (41), kolacyja (6), Kollacyja [w funkcji n-loc](1); kolacyja March3, LibMal (3); kołacyja : kolacyja BudBib (2 : 1), CzechRozm (1 : 1).

o oraz pierwsze a jasne, końcowe a pochylone.

Fleksja
sg pl
N kołacyjå kołacyj(e)
G kołacyj(e)j kołacyj
A kołacyją kołacyj(e)
I kołacyjami
L kołacyj(e)j kołacyjach

sg N kołacyjå (12). ◊ G kołacyj(e)j (1). ◊ A kołacyją (9) [w tym: -a (2)]. ◊ L kołacyj(e)j (5). ◊ pl N kołacyj(e) (2). ◊ G kołacyj (3) [w tym: -yj (1), -yi (1), -iy (1)]. ◊ A kołacyj(e) (8) [w tym: -ę (1)]. ◊ I kołacyjami (3); -ami (2), -(a)mi (1). ◊ L kołacyjach (5); -ach (2) Prot, WujNT, -åch (2) MurzNT, BielSjem, -(a)ch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Uczta, biesiada, posiłek podawany zazwyczaj w porze popołudniowej lub wieczornej; convivium Mącz, Calag, Cn; phidica Murm, Cn; repotia Mącz, Calep; epulae Calep, Cn; comessatio Murm; parentalia, symbolum Mącz; pocula Calag; cena, compotatio, concaenatio, dapes, daps, dominium, epulatio, epulum, polluctum, polluctura, cerealis pompa Cn [collatio – uczta BartBydg] (47): BielŻyw 37, 68; Na kołaciach albo gdy goſcie cżeſtuią, piją mleko iakoby gorzałkę wypalone MiechGlab 22; muſili kothły y garnce miedziane v niego do kuchnie noſić gdy było w ſwięto albo iaka kołacia znamienita. MiechGlab 45, *3v; LibMal 1547/133, 1552/172; MurzNT 206; KwiatKsiąż D2; Parentalia, idem quod inferiae, Stypá/ Kołáciya ná pogrzebie. Mącz 278c; Phidicia convivia parca et frugi, Bieſiády á kołáciye poſpolite były Lácedemonskie bárzo skromne y mierne. Mącz 297c, 352d, 436c; Prot C; BielSat C2v; BielSpr 49v [2 r.]; BudBib Esth 9/19; Duronius, iż był ſkáſował vſtáwę/ ktora byłá vcżyniona o pohámowániu koſztownych kołácyi/ też był ruſzon z rády. ModrzBaz 32v; Baricket. Bieśiádá/ et Kołácya/ et Ucżtá. Convivium. Pocula. Calag 60a, 151b; SkarŻyw 543; StryjKron 161; BielSjem 3; BielRozm 9, 19; Repotia – Kołatią ktorą czini zęnny poweſzeliu. Calep 914b, 219b, 369a; WujNT Luc 14 arg, s. 834 marg.

W połączeniach szeregowych (3): BielSpr 3v; CzechRozm 113; Niech śię przeto mąż y żoná ſtáráią o to/ [...] áby bieśiad/ kołácyj/ y nieucżćiwych ſchadzek zániecháli ModrzBaz 32v.

W porównaniu (1): żeby tylko gołe znáki á proſty chleb y wino na Wiecżerzy Páńſkiey/ iákoby ná iákiey kołácyey bráć miano. WujJudConf 249v.

W charakterystycznych połączeniach: iść na kołacyją; na kołacyjej jeść, upić się; na kołacyje przywodzić; kołacyja długa, kosztowna (2), pełna, znamienita.

Zwroty: »na kołacyją prosić (a. praszać)« [szyk zmienny] (2): Kto proſi przyiaćiele ná kolácyią/ á niema ich tzym vtzćić/ słuſſno by go zmántyku ná żebránie puſćić. March3 V7v; GroicPorzRej C3v.

»kołacyją sprawować (a. sprawić)« [szyk zmienny] (4): Item zeznawa yſch thak dwye nyedzieli ſprawyla kolacziyą wkoſzmowſkyey domv LibMal 1552/172; BudBib Esth 9/17, 18; WerGośc 215.

»kołacyje stroić« (2): Pergraecor ‒ Bieſiaduię kołacyę ſtroię. Calep 78Ią, 241a.

Szereg: »obiad i kołacyja« (1): [jedzą] ták ochędożnie y doſtátetznie/ iż też ich obiády y kołácyie koſſtownieyſze/ á niſſli Krolewſkie. KrowObr 28v.
W przen (2): A gdy to on mowił/ przyleciała przedeń mucha/ ktorą on virzáwſzy rzekł/ oto iuſz Beelzébul na kołacyią idźie MurzHist I3v.
Zwrot: »sprawić kolacyją« (1): Ze ma Pan z tłuſtych rzecży/ ſpráwić kolácyą ná gorze Syonſkiey/ śmierć ſkázić/ łzy z ocżu otrzeć CzechRozm 117v.
a. Przekąska (1): Comesatio, post coenam epulatio. Eyn banket yn der nacht/ eyn ſchlafftrunck. Kołáciya málutka dla trunku. Murm 159.
2. [Dysputa [collatio, colacio, collacio Łac śr] [o czym]: Na tym tedy synodzie [...] trawili czas [...] na nabożeństwie, na kolacyjach o naprawie i porządku AktaSynod II 142.]
3. n-loc Miasto (1): Były bliſko Rzymu ná ten cżás ine mieyſcá oſobne/ co ieſt/ Kollácya/ Antemne/ Fidene/ Láwinium Kámeſſá/ Iánikulum/ y ine miáſtá y dwory oſobne BielKron 99.

Synonimy: 1. bankiet, biesiada, czestowanie, cześć, czta, krotochwila, podejmowanie, schadzka, uczta, wesele, wieczerza, zeszcie; 2. dyskurs, dysputacyja, dysputowanie, gadka, gadanie.

AŻ