[zaloguj się]
[pdf]

DYL (27) sb m

dyl (25), del (2) ZapKościer, Calep.

del z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg pl du
N dyl dyle
G dyla dylów
A dyl dyle dyla
I dylami

sg N dyl (5). ◊ G dyla (1). ◊ A dyl (2). ◊ pl N dyle (4). ◊ G dylów (7). ◊ A dyle (4). ◊ I dylami (2). ◊ du A (cum nm) dyla (2) Mącz 378b, ZapKościer 1584/51.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Gruba deska, tarcica; belka, ociosane bierwiono; żerdź; asser, tabula Mącz, Cn; planca Mącz, Calep, Cn; cantherii, tigna Mącz; assamentum Calep; longurius Cn (27): Planca, Szerokie dile/ Mościny/ To yeſt tárćice ktore na moſt kłádą Mącz 302d; Sub tabulas subrepere, Pod dyle podleść. Mącz 352c; Scalmus Zerdź/ hak álbo dyl w łodźi do którego wiosłá prziwięzuyą. Mącz 370b, 34b, 270c; ZapKościer 1584/51; Planca — Głatka tablicza, dyl. Calep 811a; Tabulo ‒ Delami pokładam. Calep 1044; Pieſza robotá ma bydź we złą drogę/ w niepogody: y ná Wioſnę/ kiedy chude konie/ choć podeſchnie: kopániná/ grodza/ gárdliny wiązánie [...] dylow do budowánia ćioſánie/ ſtátkow ręcżnych robienie GostGosp 76.
Szeregi: »bałki albo dyle« (2): Lacus in aedificiis, Bałki álbo głádkie dyle álbo tramy na których połogá [lege: podłoga] leży. Mącz 182b, 378b.

»deszczki albo (a) dyle« [szyk 4 : 1] (5) : Wſzeláka rzecz z tárćic z deſzczk albo z dylow vcziniona Mącz 307b; yátá albo namiotz ſtárćic z deſzczk á z dilów vczyniona Mącz 437c; Tabulatus transitus, Przechód z deſzczk álbo z dylów vczyniony. Mącz 438b, 18a, 41d.

»dyl, (albo, a) tarcica« [szyk 3 : 3] (6): Materiaria incrustatio, Cieſielskie laskowánie też z dilów, albo z tárćic śćiany ſtáwienie. Mącz 211b; Solum axibus compingere, Ziemię Tárćicámi albo dilámi położić. Mącz 275d, 18a, 405b, 426b; Assamenta ‒ Deska, tarczica, dil.Calep 104a.

»tramy albo dyle« [szyk 1 : 1] (2): Contigno, Rámuyę/ połącam przętr czinię/ tramy albo dile weſpołek ſtáwiam. Mącz 455d, 182b.

»żerdź, (albo) dyl« (3): Grodzey ták pilno ſtrzedz/ iż ktoby żerdź álbo dyl ſpalił álbo vkradł/ ták to karáć iáko inne złodźieyſtwo. GostGosp 12; gdźie dębiná/ tám koły/ ſłupy: gdźie ſośniná/ tám żerdźi/ dyle GostGosp 86, 166.

Przen (2):
a) Pokład okrętu (1): Przedśię y dźiś/ y záwſze/ na morzu okręty/ A my iáko nurowie/ częſtokroć brzég święty Vpátruiem z dáleká/ w ten czás kiedy wáły Biją/ á my od śmierći/ tylko przez dyl máły. KochPhaen 11.
b) Pomost, kładka (1) : A nie mamy żadnégo dylá [możliwa też lekcja „dziła” ‘dzieła’] ani Ofiáry/ przez ktorąbyſmy mogli ſye ziednoczyć z Bogiem/ iedno przez tę/ ktorą vſtáwiczną w Kośćiele Bożym mamy przez którą/ iáko przez kánał iáki/ albo przez rurę iáką/ przywłafzczamy ſobie [...] dobrodźieyſtwo [...] krzyżowéy [...] Ofiáry. OrzQuin N3.

Synonimy: balka, deska, tarcica, tram.

JW