ETCETERA
Typy zapisów: etcetera., eteete., etcaet., etcae., etcȩ., etc., etć., et., ecr., ecȩ., ee., eć., erć., er., rcaet., rc., rć., &c. Najczęstsze zapisy: etc., etć., rc., rć. W zapisie skrótów literę ć należy traktować jako połączenie litery c z tyldą skrótową c na oznaczenie skróconego wyrazu cætera, natomiast litera r zawsze zapisywana jest znakiem ꝛ, który jest łacińską ligaturą oznaczającą spójnik et.
Samogłoski nie kreskowane.
Sł stp, Cn, Linde brak.
1.
Znak skrócenia, przemilczenia części wypowiedzi (z lat. et caetera) [i co za tym idzie ‒ et cetera Cn] (
materiał nie objęty statystyką):
a. Wskazuje na opuszczenie następnych członów w serii wyliczeń; i tym podobne, i inne tym podobne: przeto theż v nich [niewiast] ſpodnie cżłonki, iako ſą biodra nogi etc. mięſſze bywaią poſpolicie niżli v otrokow. GlabGad D6; Cżemu zwierzęta wielkie ſerce maiące bywaią ſuchego przyrodzenia, y mięſa kruchkiego, iako ieſt Ielen etc. GlabGad E3v; Item powyada ze wkrakowſkyey stronye będacz kradl czego ſzią mogł dorwacz yako zupiczą koſſnlyą ſnknye etc. LibMal 1545ſ9Sv; prziymy go wdom zwiernymy ktorzy domu potrzebuią pociez go wſmętnich/ napoy wpragnącich ecȩ. SeklKat Q3v; bádáć ſye pilnie czáſu/ iáko dawno złoczyńcá kradł/ zbijał/ rc. y inne łotroſtwo płodźił GroicPorz ii3v; może poznáć s ſpráwy á poſtáwy oney pary podeźrzáney/ ieſli ſye obłápiáią/ cáłuią/ częſto rozmawiáią/ k ſobie vśmiecháią. ꝛc. GroicPorz 112; nye wſſytkyego rázem potrzebá dzyecyęcyá vcżyć/ pirwey obyecádłá a b c d e etc. potem ſylábizowáć albo liter ſkłádáć ab ac ad etc. GliczKsiąż 18; dobrodzieyſtwá Páńſkye/ ktore tu oto wylicża: Iż zgromadza koścyoł ſwoy/ iż vzdrawya ſkruſzone ſercá etc. LubPs ff2v marg; vdał ſie ná wſzytki niecnoty/ pijańſtwá/ fryierſtwá/ okrucieńſtwá etc. BielKron 150; Stąd przyſzły ná nie trwogi/ kłopoty/ woyny/ głody/ mory etć. plagi od Bogá ſpnſzcżone. BielKron 265v; o ſześći/ o śiedm i węgłách etc. Figury GrzepGeom D3; A ieſli więtſza będźie Linea c.d. dwa kroć/ álbo trzy kroć/ etc. niż Linea d.e. tedyć też Linea c.b. tákże będźie więtſza dwá kroć/ álbo trzy kroć/ ete. niż Linea b.a. GrzepGeom O; Woły/ Konie/ Owce/ Pcżoły/ etcete. RejZwierc 108v marg; Piſmo święte inácżey Arryns/ inácżey Nowácyanus/ inácżey Photinus etć. inácżey káżdy Heretyk roznmie. WujJud 29; w zbudza w tobie żal/ y płácż/ żeś śię roſtał z oycem/ z mátką/ brátem etć. y zmiłym przyiaćielem twoim. BiałKaz D2v; á kto po nim na iego mieyſce náſtąpi/ tákże raz/ tákże y trzeći y dáley rć. ModrzBaz 121v; niech w niéy źiółá będą/ ślaz obóy/ liſt grzybieniów/ rumien/ roża/ mákowki etcae: Oczko 32; kto vrodzić chce ſpráwiedliwego/ dobrego/ pokntuiącego/ cżyſtego erć pierwey ſam tákim być ma SkarŻyw 312; Nie tylko W przedmowach ſwych: ále też y w kazániach/ ná kárćie 34. 35. 163. 167. 180. etc. y indźiey wſzędźie/ ták y owák názywáiąc CzechEp 63; áby on też obłudnie/ nie ſzcżyrze etc. iáko Fáryzeuſzowie cżynić miał. CzechEp 165; WSzyſtki Práwá/ Wolnośći/ Przywileie poſpolité y oſobné rć. od Królów Káźimiérzá ſtárégo/ Lodwiká rć. áże do Henryká/ Stephaná/ królów Polſkich SarnStat 133; Żeby Ceł, myt, &c. Zyd nie trzymał. SarnStat 267; bo iuż do tego przyſzło, że iedná kauzá wráca ſie ná zad z dołu ná górę, y z góry ná doł, etć. SarnStat 1300.
b. Wskazuje na urwanie cytowanego tekstu lub niepełne przytoczenie jakiejś znanej treści lub formuły; i tak dalej: Iako yesly shya yemu czo dosthalo oth czelyadnyka moyego thedy shya mv dosthalo thedy kyedyo shya vskodzye tho yesth wboru navyathszhem zaborowye nyedal bracz thako etc. ‒ Iakomy othym vyemy ysz yeszly shya mu Czo dosthalo oth czeladnyka yey thedy etc. thako nam bog pomoszy etc. ZapWar 1521 nr 2263; Ktorá plakalá ij żalowala miłoſciwá matka gdy widziala/ męki Iwégo milégo ſyna. etcetera. OpecŻyw 145; ydz wſlup nyezaſkadzay boza moczą etc. Czoſz zawzyal czoſz ochinal, vymyą oycza etc. LibMal 1544/85; á iżebyſmy prawdę czynyąc pomnażáli ſye rć. yáko Páweł S. powyeda KromRozm III H3v; Cżego iáwnie potwirdzáią/ wtory wirſz y oſtátecżni/ gdzye wſpomina: Iż wedle ſpráwiedliwośći ſądzić będę etc. LubPs R3v; A dáiemy go w moc nieprzyiaćiołom iego/ do tąd poki ku ſwemu práwu nieprzyydźie. Gdyż tu rc. GroicPorz n2; tę Ewanielią tzytaćie. wſzedł Iezus do miáſtetzká etć. KrowObr 103v; Węgrzy też piſáli/ iż Borych [.,.] cżyni! z Krolem Belám ſlepym o kroleſtwo Węgierſkie po śmierći Sthefanowey etc. iákom piſał w kronice Węgierſkiey. BielKron 353; ſkoro ią máć vrodziłá ięłá mowić cżyſthą rzecżą/ bądź pozdrowioná krolewno niebieſka etc. po Węgierſku BielKron 360; dał liſt táki/ iż v niego Pruſowie Krzyżacy kupili y zápłáćili ſkutecżnie źiemię Pomorſką etc. Datá w Toruniu láthá 1329. ná Wſtępną niedzielę. BielKron 37lv; Y tho ieſt ſtátut o tym iego: Ieſli niecbce żoná/ niechay dźiewká Przyidźie. Bo to powieda/ Pan Bog przykazał, etć. WujJud 209v; Pieśń de Interregno/ ná notę. Ach wſzechmogący dobrotliwy. etć. MycPrz I A3; wyznawał wiárę mowiąc: Wierzę w Bogá rć. á duahá Pánu Bogu polecał SkarŻyw 373; Sługo złośćiwy (mowi Pan Chriſtns Matb. 25. v. 26. Lnk. 19 v. 22.) wiedźiałeś etc. CzechEp 60; modlitwy w dźień S. Anny/ niżey trochę w tymże ſzoſtym rozdzieleniu położone: Iáko wiele. etc. y druga. Niechay będźie błogoſłáwione. etc. LatHar 413; Chwałá etc. Zdrowáś Márya. LatHar 531; y ácz w vſtáwie/ która ſie poczyna/ Gdyż złośći/ rć. ieſt to im zákazano SarnStat 260; Dan ná zamku N. w dźień N. bliſki/ Roku rć. SarnStat 830; bo tákich nie potępi/ ále im rzecze: Podźćie błogoſłáwieni. rć. SkarKaz 5a.
c.
Zastępuje nie wymienione nazwy godności lub urzędów w zwrotach grzecznościowych lub życzenia w pozdrowieniu:
Pontſki Pilát Klaudyuſſowi Tyberynſſowi et. Zdrowié powiedá. OpecŻywList Cv;
Snltban Svleyman etc przyaczielowy etc LibLeg 11/93;
Amurat Otboman Ceſarz Tureeki ná wſchod y ná zachod ſłońcá pánuiący Skánderbegowi wychowáńcowi niewdzięcżnemu żądnego zdrowia etć. BielKron 245γ;
wyſtąpiwſzy ieden/ od nas Dźiękował/ choćiaſmy mu o to nie nie mowili. Wielki Kniáże/ etć. wylieżáiąc náſze imioná tobie cżołem biją z łáſki wielkiey/ etć. BielKron 435;
Wielmożnemu pánu/ pánu Hieronimowi Syeniáwſkiemu/ Woiewodzicowi Ruſkiemu/ [...] pánu á przyiacielowi ſwemu záwżdy oſobliwie łáſkáwemu etc. RejZwierc 254v;
Kxiędzá Marćiná Biáłobrzeſkiego/ Złáſky Bożey Byſkupá Láodyckiego/ Opátá Mogielſkiego/ Suffrágáná y Cánonicá Crákowſkiego etć. BiałKaz kt;
Kśiążę Iwan Olimunty z ſyny ſwémi/ rć. wyznawamy/ którym to przynależy wiedźieć wſzytkim. SarnStat 8;
MY Ian Olbrácht/ rć. dáiemy znáć SarnStat 9;
Naiáſnieyſzemu y Niezwyćiężonemu Monárſze Zygmuntowi trzećiemu/ z łáſki Bozey Krolowi Polſkiemu y Szwedſkiemu/ Wielkiemu Kśiążęćiu Litewſkiemu rć. Láſká y pokoy od Páná y Bogá náſzego Iezuſá Chryſtuſá. SkarKaz 2.Powtórzenie dwukrotne: przes MARCINA QWIATKOWSKIEGO Z ROZYCZ. ná ten cżás X. I. M. Pruſkiego/ etc. etć. Iorgieltnika przełożone KwiatKsiąż kt; Iásnie Wielmożnemu Pánu/ Pánu Stánisłáwowi Száfráńcowi z Pieskowey Skáły/ Woiewodzie Sędomierzkiemu etć. etć. Pánu memu Miłośćiwemu. BielSenJoach 3; IASNIE WIELMOZNEMV PANV. Iego M. Panu Ianowi Firleiowi, z DĄBROWICE, PODSKARBIEmu KORONNEmu etcȩ. etcȩ. SarnStat 330; Wielmożnemu Pánu Iego Mośći Pánu Andrzeiowi Krotoſkiemu Woiewodźicowi Inowłocłáwſkiemu/ Pánu á dźiedźicowi w Lobzenicy rć. rć. memu záwſze Mościwemu Pánu. RybWit Av.
d. Określenie eufem. na oznaczenie obcowania seksualnego: Potym wſzed do komnáty ná łoże iey/ y pocżął ią chćiwie cáłowáć/ á w tym cáłowániu etc. [cepit eam fortiter osculari, et post oscula cognovit eam] Gdy ze ſpánia wſtawáł vderzył iey lekko wzywot mowiąc/ to pocżęcie bądz mſćicielem HistAl A4.
2. Prawdopodobnie znak interpunkcyjny, na końcu wypowiedzi pełni rolę kropki lub cudzysłowu zamykającego przytoczenie, wewnątrz wypowiedzenia rozgranicza człony przeciwstawne (materiał nie objęty statystyką) : Ktorzy maią wielki brzuch poſpolicie mało miewaią rozumu dowcipnego, [...] tak iako o nich połatinie ieſt przypowieſć. Craſſus venter craſſum facit ingenium, może thak kto chce rozumieć kraſny brzuch kraſny cżyni rozum etc. GlabGad P5v; Ku dobrim naſladowczam Spraw panſkych krotka przedmoua ect. RejKup B; Moiżeſz modlił ſie zá lud Izráelſki: Proſzę Pánie Boże álbo odpuść ludu themu winę/ álbo mnie wymaſz s kſiąg ſwoich ktoreś nápiſał etc. Ktoremu Pan Bog/ wygłádzę tego ktory zgrzeſzy [Vulg Ex 32/32‒33] BielKron 35; A ták/ zmierzywſzy Lineą c.a. poznaſz z proporcyéy miárę Liniéy a.b. to ieſt/ Głębokośći téy ktoréieś ſye dowiedźieć chćiał etc. Koniec Geometryéy. GrzepGeom Q3v; nie dármo ieden z nich nie dawny Biſkup Krákowſki to powiedźiał: wierz ty iáko chceſz ábo w co chceſz etc. tylko day co ieſt moiego. CzechEp 323.
Synonimy: 1. a. »i dalej«, »i drugie tym podobne«; b. »i dalej«.
MB