[zaloguj się]
[pdf]

ADAMAS (23) sb m

adamas (12), adamant (9), adament (2); adamas FalZioł (8), HistAl, BielKron (3); adamant Murm, HistAl (2), RejWiz, Leop, BielKron (2), Mącz (2); adament PatKaz III, FalZioł.

Prawdopodobnie wszystkie a jasne (w tym pierwsze dużą literą 10 r., drugie nie kreskowane 1 r., trzecie nie kreskowane 4 r.); adament z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg pl
N adamas, adamant adamanty
G adamantu
A adamas, adament

sg N adamas (11), adamant (4). ◊ G adamantu (4). ◊ A adamas (1), adament (2). ◊ pl N adamanty (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Kamień kosztowny, diament; adamas Murm, Mącz [adamas — dyjament Calep; dyjament ‒ adamas Cn] (23): [gwiazda morska] nyezaehodzącza zelazo i adamenth przyczyągayącza PatKaz III 113; Murm 121; O kamieniach drogich Na wiele rzeczy potrzebnych. Naprzod Adamas [...] Ten kamień niektorzy powiedaią iżeby żelazo ciągnął kſobie FalZioł IV 46c; Adamas cżyni cżłowieka mocnego przeciw nieprzijacielom/ ſny prożne odpądza/ trucinę oddala FalZioł IV 46d, 46c [2 r.], 54b; przez ſiedm ſtopniow wſtępowáli krolowie ná máieſtat/ [...] piąty [był] z Adamantu HistAl G3, G3v [2 r.]; Bo nie tylko żelázne [niebo] iużby ſie ſkáźiło/ Ale by też s twárdego/ ádámántu było. RejWiz 147v; Vcżyniłem oblicże twoie iáko Adámánt/ y iáko krzemień Leop Ezech 3/9; Ná Pektorale położyſz cżterzy rzędy kámieni [...] W drugim [będą] Kárbunkulus, Száfir, Adámánt. BielKron 34, 448v, 448v marg; Adamas, Kámień/ álbo perłá droga niewymowney twárdośći Adamant Mącz 3b, 3b.
Wyrażenie: »kamień, kamyk adamas; adamas kamień« (3 : 2): adament kamień ktorego ani ogień/ ani żelazo nie może pozić FalZioł IV 10d; Też Magnes gdi będzie obmazan ſokiem cżoſnkowym, albo zczebule/ nie pociągnie żelaza [...] Thakieſz theż Adamas kamień barzo twardi: ktorim drogie kamienie rzeżą dla iego twardoſci wielkiey. Tego kamienia [magnesu] mała ſztucżka włożona no [!] kamień Adamas: wiąże gi iż żelaza ciągnąćnie może/ á gdy on kamyk Adamas odeymie z niego [z magnesu] [...] pociągnie k ſobie żelazo. FalZioł IV 55d; W tey gorze [Artma] náyduią drogie kámienie Adámánty iáſne BielKron 277v.
Szereg: »adamas albo magnes« (1): grob Máchometow nie wiśi ni ná cżym iáko ſławá byłá/ áby Adámás álbo Mágnes w rogach kośćiołá záſádzony miał do ſiebie żelázny grob Máchometow przyćiągnąć BielKron 456v.

Cf ADAMANTYN, DYJAMENT

KK