[zaloguj się]
[pdf]

GDZIEŻ (435) pron, cn i pt

pron (387), cn (21), pt (27).

-é- (20), -e- (14); -é- OrzQuin (2), KochFr, PudłFr (2),ZawJeft, GórnTroas, OrzJan, SarnStat, GosłCast (6); -e- KochMRot, JanNKar; -é- : -e- OpecŻyw (2 : 8), MurzHist (1 : 2), MurzNT (2 : 2).

Sł stp, notuje, Linde XVI w. błędnie zamiast „gdzieś”, XVII (z Cn) i XVIII s.v. gdzie.

Znaczenia
I. Zaimek przysłówkowy „gdzie” wzmocniony partykułą -że (387):
1. Wskazuje na miejsce w najszerszym pojęciu, zarówno w przestrzeni, jak i w środowisku, a niekiedy i w czasie; ubi Modrz, PolAnt (338):
A. Pytajny (263):
1) W zdaniu pytajnym wprowadza pytanie niezależne (257):
a) Zwykłe [w pozycji inicjalnej w zdaniu (114), na dalszej pozycji (1); w tym: „gdzież by” (8)] (115): BierEz Q2v; BielŻyw 22; GlabGad A7; A cżos ſie to wżdy ma dźiać/ czemuſz nie powiecie Y gdzieſz ſie wzdy podziało. moię miłe dziecię RejJóz B5; Gdzież waż ieſt Ocziecz Gardian Podobno ſpy ſnać był pijan RejKup c7, g3v, g7v, o5v, dd5; KromRozm I E3v; MurzNT Ioann 8/19, Ioann 9/12; KromRozm II c3, d4v [2 r.], g2v [2 r.], g3v; KromRozm III Dv, H3, H4, 15, M4v [2 r.], N3; A gdzieſz tá Wielkánoc/ álbo ten báránek Kryſtus był offiárowan? KrowObr 182v, 21 v, 235v; Oto (powiadá) ogień y drwá/ gdzieſz ieſt offiárá zupełna [ubi est victima holocausti]? Leop Gen 22/7, Ioann 9/2; RejFig Cc6; Rzekli tedy k niemu, Gdźież wżdy ieſt Sará żoná twoiá? A on odpowiedźiáł/ Oto ieſt w namiećie. BibRadz Gen 18/9; Szukáli go [Jezusa] tedy Zydowie w święto/ á mowili: A on gdźież ieſt [Ubi est ille]? BibRadz Ioann 7/11, Gen 3/9, 22/7, 1.Reg 11/l2, Iob 20/7, Is 66/1, Luc 17/37, 22/9; GrzegRóżn D4v; OrzQuin V2v; A gdzieſz ten ray moy miły Pánie? RejAp 20v, 39, 41 [2 r.], 45, 82, 100v,129; GórnDworz Q8, S6v; HistRzym 80; RejPos 9 [2 r.], 34v, 212v, 215, 292 (12); Choć ſie ná co złożymy gdzieſz ſie to podzieie/ Rozchwycą to po troſze náſzyſz dobrodzieie. RejZwierc 248v, 11v, 150, 223; WujJud 68; BudBib lob 14/10; CzechRozm 8v, 97, 117v, 207; A ieśli ich ieſt więcey gdzieſz ich ſpiſanych pátrzyć y ſzukáć? Szukáć tedy ich żywotow mamy wkośćielnych piſmach Doktorow świętych SkarŻyw A5v; gdzieześ [!] był/ miły Iezu/ gdzieżeś był? cżemuś mię ná przodku nie podpomogł/ á nie zlecżył ran moich? SkarŻyw 56, 63, 101, 125, 224, 398; KochOdpr Dv; KochFr 26; NiemObr 70, 132; Coż ſię dźieie/ ki mię dyabeł ták wſádźił/ prze Bog gdźieżem/ á ieſt tu kto/ ozwi ſię proſzę. WerGośc 247; WisznTr 22; PudłFr 62; Mowili mu tedy: Gdźież ieſt [Ubi est] ten twoy Oćiec? Odpowiedźiał Ieſus: Ani mnie znaćie/ áni Oycá mego. WujNT Ioann 8/19, Mar 14/14, Luc 17/36, Ioann 9/12, Rom 3/27; WysKaz 5; SkarKaz 7a; CiekPotr 14, 31, 69, 81; GosłCast 48; SkarKazSej 682a.

Połączenia: »gdzież to« (2): RejFig A3v; A gdzyeż to ieſt ten Pan? [...] Otho ſłuchay iáko wyznawa wſzytko zebránie Krześćiáńſkie RejPos 341.

»gdzież tu« (10) : A náyduye ſye też/ iż o nyektorych rzeczach przećiwne piſmo/ o nyektorych yednoż/ y to nye yáſne: Gdźyeż tu wykłádu ſſukáć? A chceſzći to ná oko pokażę. KromRozm II q4v, q3v; OrzQuin N3v; RejAp 50v; GórnDworz R7v; Coż maſz vcżynić? gdzieſz tu nádzieie ſzukáć? Ale oto wnet maſz pewną náukę Páná ſwego/ vcżyń ták iáko tu roſkázowáć racży ludowi ſwemu RejPos 158v; A gdzieſz thu nádzyeie ſzukáć? á gdzyeſz ſie thu iákiego rátunku nádzyewáć? V ſwiátá prożno RejPos 167v; RejZwierc 44v [2 r.].

b) Retoryczne w wypowiedzeniu o charakterze ekspresywnym [zawsze w pozycji inicjalnej w zdaniu; w tym: „gdzież by” (2)] (142):
W założeniu brak odpowiedzi (10): BierEz N3v; O gdzieżes iuż o duſſo rozumná bożym obrazem okráſſoná/ ij tzo to ſlyſſyſs o twym panie OpecŻyw 134v, 84; KromRozm II kv; A gdzyeſzby ſie podzyáłá oná Boſka wola/ Gdyż chce áby tá puſta oſiádłá mu rola. RejWiz 38, 161v; Gdzieſz [Ubi] teraz ſą vſta twoie/ ktoremiś wołał/ Coż ieſth Abimelech? żebyzmy mu ſlużyli? Leop Iudic 9/38; RejAp 120v; RejPos 39.

Połączenie: »gdzież tu« (1): gdzież ſie thu iuż podzieje kropidło/ kádzidło/ y święcona konopia/ cochmy go ią ſtráſzyć chcieli/ á wykurzyć go od ſiebie/ á on ſie śmiał ſtoiąc gdzyeś w kącie s tego. RejPos 332.

W założeniu odpowiedź negatywna „nie ma, nigdzie, nie tu” (132): BierEz E3v; A gdzież najBierRozm : 21; RejPs 119; RejKup H, o6v, q8; KromRozm I F3; MurzHist Mv; MurzNT Luc 8/25, k. 228v; KromRozm III H3v; GliczKsiąż H8v; Gdzyeſz yeſt rowny Bog tobie Pánie w twey możnośći LubPs I3; Gdzieſz táki mąż coby śmierći tu nigdy nie oglądał LubPs T5v; O pokolenie Ruben gdzyeſz ſą zácnieyſzy twoi/ W tym náſzym roſtárgnieniu żaden przy nas nie ſtoi, LubPs hh, L4, S2v, T5v, gg5v; KrowObr 241; Gdzyeſz ony twoie zamki/ y gdzyeſz oni kmiecie/ Iuż do nich nie poiedzyeſz do roboty lecie. Gdzyeſz ony wirydarze/ á gdzyeſz ony ſadki/ Coś ſie po nich przechadzał RejWiz 84; Y gdzyeż ieſt táki rozum by themu miał ſproſtáć/ A nie muſiał z wątpyeniem ná tych dziwiech zoſtáć. RejWiz 116v, I83v; Leop Is 19/12, Zach 1/5, Rom 3/27; OrzList b2, c [2 r.]; RejZwierz 19v; BibRadz Ps 89/50, Is 36/19, Luc 8/25; A gdzieſz więcey od wiekow mogło być zelżono imię Páńſkie áż do tych cżáſow/ iáko tám ná tym mieyſcu RejAp 108, 10v [3 r.], 68, 84, 108; RejPos 13v, 54v [2 r.], 132v [2 r.], 144, 247v, 272v [2 r.]; RejZwierc 65 [2 r.], 166 [3 r], 178 [2 r.], 190 [7 r.]; A gdźieſz więtſzy Bábilon/ więtſze zámieſzánie y Confuſia proſzę was/ być może/ iáko ieſt miedzy wámi? WujJud 137, 109v; BudBib Mal 2/17; BudNT 1.Cor 15/55, Gal 4/15, Hh4; A ieſliże karánie ma być wyſtępkowi rowne/ á gdźież [ubi] śię tedy więcey oná rowność pokázáć może/ iedno karániem mężoboyce ná gárdle? ModrzBaz 27v, 36v, 105, 127; SkarŻyw 16; CzechEp 146 [2 r.]; ReszHoz 117 [2 r.]; PudłFr 31; ArtKanc Q9; ZawJeft 6; GostGospSieb +4v; GrabowSet Iv, R3v; LatHar 153, 214; Niewiáſto/ gdźież [ubi] ſą oni co ná ćię ſkárżyli? żaden ćię nie potępił? A oną rzekłá: Zaden Pánie. WujNT Ioann 8/10; Gdźież [ubi] mądry? gdźież [ubi] Doctor? gdźież [ubi] bádácz świátá tego? Izali nie głupią vczynił Bog mądrość świátá tego? WujNT 1.Cor 1/20, Luc 8/25, 1.Cor 15/55 [2 r.], Gal 4/15, 1.Petr 4/18, 2Petr 3/4 (14); JanNKar A2v; KlonKr E2; KmitaSpit A3; GosłCast 23, 25; SkarKazSej 682a.

Połączenia: »gdzież (indziej) ... jedno« (11): RejPs 73v; SeklKat G4; Y gdzyeż my yuż możym náleść Bogá ták możnego/ Yedno tego Bogá ſwego á Páná náſſego LubPs Ev; A gdzieſz więtſza zgodá? á gdzieſz więtſza miłość? iedno w tákiey ſpołecżnośći od Páná Bogá przeyrzáney? RejPos 43; gdzyeż indziey maſz podeprzeć nadzieie ſwoiey? gdzyeż go indzyey ſzukáć ábo ſie do [!] dopytáć máſz? iedno w ſwiętych ſłowiech iego. RejPos 167v, 177v; ModrzBaz 108v; GDzież indziey rády ſzukáć ná nieprzyiaćielá/ Iedno v náſzey mátki BielSjem 30.; Y gdzież ſzukáć hetmáná/ iedno Kryſtuſá Páná? ArtKanc S8.

»gdzież tam« (1): Gdzież tám iuż będzie w ten czás rády ſzukáć RejPos 7v.

»gdzież tu« (9): KrowObr 82v; SarnUzn H6v; RejAp 54; A gdzieſz thu miłość? á gdzieſz tu wiárá? A iákoż go to v ſiebie rozumieſz? Iż nie tylko ábyś mu dufáć miał/ ále ſie nań ſtroiſz iáko ná práwo s prokuratory RejPos 144v, 345v; Gdźieſz thu ieſt tá duſzá nieśmiertelna Antykryſtowá? GrzegŚm 31; A gdźież tu zmiánká tego namnieyſza iż on tám miał cudową mánną lud podeymowáć? ázaż tego wſzyſtkiego nie oycu przycżyta CzechEp 189; SkarKaz 515b.

Wyrażenie: »gdzież na świecie« (2): A gdźieżby tákowe ſerce być ná świećie miáło/ Znáiąc Páná tákowego, by ſię nie vznáło? ArtKanc N18; Ale gdźiéż ná świećie ten Zwyczay ieſt záchowan/ Zeby zmárłym ludźióm człek miał bydź ofiárowan? GórnTroas 25.
2) W zdania pytajnym zależnym (5): Powiedz mi/ gdzieżeś otym wytzytał? KrowObr 18, 22v; Kazałći Miſtrz powiedźieć/ Gdźież ieſt goſpodá kędyby miał pożywáć Wielkieynocy z Zwolenniki ſwemi? BibRadz Luc 22/11, Cant 1/6.

Połączenie: »gdzież tu« (1): A gdyſz tedy ták ieſt/ gdzieſz thu iuſz będzie wáſz Cżysćiec/ powiedz mi proſzę ćię? KrowObr 77v.

3) W zdaniu dopełnieniowym z zapowiednikiem w zdaniu nadrzędnym (1):

Połączenie: »gdzież to« (1): A gdzieſz to wam roſkazał Oleiem ludzi ſmárowáć/ tego niemożeſz nigdziey prawdziwie vkázáć. KrowObr 85.

B. Zaimek względny (75):
1) Wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca w połączeniu z okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (4):

Z wyrażeniem przyimkowym (1): [Tatarzy] przeprawili ſie na drugą ſtronę, y położiłi oboż miedzi Strigoniem á miedzi Laurinem/ gdzież [ubi] ieſzcze ſą kopcze y przekopy znamię ich położenia MiechGlab 16.

Z zaimkiem przysłówkowym (3):

Połączenia: »gdzież ... tam, tam gdzież« (1 : 1): gdzieſſye ym spodobą mieſcze tam vczinya zamek LibLeg 11/58; RejZwierz 62v.

»gdzież ... tu« (1): gdzieſz ty będzieſz/ thu ia też będę. HistRzym 15v.

2) Wprowadza zdanie przydawkowe (14):
a. W nawiązaniu do rzeczownika zmysłowego (10): Myſz wiele lat w pudle byłá/ Gdzież śię byłá Vrodziłá BierEz Ov; PatKaz II 46v; BielŻyw 83; MiechGlab kt, 10, 17; Potym ſpołem ſzli y zbudowáli wielki ſzpytal podle iedney wielkiey rzeki gdzież wiele ludzi thonęło HistRzym 116; poználi ſie być przed miáſtem rzecżonym Melchiná gdzieſz byłá przedaná Tárſia corká iego. HistRzym 22, 9.

Połączenie: »gdzież tam« (1): bocz zwyecznoſzczy ſzwyata byla chouayącz ſyą w tayemnyczach ſercza boſkyego/ gdzyeſch tam zadna makula ſkazy bycz nyemogla PatKaz II 79.

b. W nawiązaniu do rzeczownika oderwanego (3): Od polnoci zawżdi na modlitwę wſtawala/ gdzież przed oltarzem klęcżątz zgorątzą żądzą o ſiedḿ rzecżi boga proſila. OpecŻyw 2.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (2): Tą pieſń ieſt wtora miedży pokutnymi Gdzież mieni być bogoſlawionym tego ktoremu ſą odpuſzeżony grzechy WróbŻołt K5v; PaprUp B.

c. W nawiązaniu do zaimka rzeczownego (1): tedy onemu goſpodarzowi na twarz [Diogenes] plunął, ktorygo ſpytał cżemu by to vdziałał odpowiedział, bo nic ſzkaradſzego nad cię niemaſz w domu gdzież bych plunąć miał. BielŻyw 74.
3) Wprowadza zdanie rozwijające, z własną treścią wydarzeniową, pozornie przydawkowe (57):
a. „gdzież” w nawiązaniu do jednego wyrazu odmiennego z wypowiedzenia poprzedzającego zdanie rozwijające: a tam, i tam (28): vpádl na onym zchodzie Iezus mily/ gdzież rozbil glowkę ſwę ij ſwé ſwięté oblicżé. OpecŻyw 122v, 9, 171; PatKaz III 112, 143 [2 r.]; A gdy chodził po rozmaitich krainach [Pitagoras] dła vcżenia potim przyſzedł do Metaſpontu tam vmarł gdież [!] ziego domu koſcioł vcżyniono y iego za Boga podnieſiono BielŻyw 32, 57; miłoſć náuki ta mie zaſię ku Krakowu zawiodła. Gdzież przijechawſzi w padłem (w richle potim) w chorobę nie poſpolitą MiechGlab *2, 13, 18, 27, 45, 73 (12); WróbŻołtGlab A4 [2 r.]; w grzechách krom ſkruchy vmieráiący do piekłá idą/ gdzież ná wieki będą męcżeni. HistRzym 98, 91, 91v.

Połączenie: »gdzież więc« (3): A krol Beła przed ſtrachem vciekł aż na granicze Rakuſkie gdzież go więcz Rakuſkie kxiążę ięło. MiechGlab 16, [90] [2 r.].

b. „gdzież” w nawiązaniu do czynności wyrażonej czasownikiem lub do sytuacji przedstawionej w wypowiedzeniu lub wypowiedzeniach poprzedzających zdanie rozwijające: a, i, przy czym; znaczeniowo bliskie wskaźnikowi nawiązania (29): zſtąpil na nie oblok biáły/ ktory ié wzięwſſy przed domem panny Marié poſtawil/ gdziéż ſie temu wſſytcy dziwowali OpecŻyw 178v; PatKaz I 11v, 17, 18v; nyeuyſzla z modlytwy aſz anyola uſzrzala a od nyego pokarm przynyeſyony wzyąla gdzyeſz bogu dzyąkouala PatKaz III 142v; Iednego cżaſu zwalcżywſzy Karaſmoſa á Daoſa y kſobie ich zawoławſzy ku poddanoſci ptzypędził, gdzież nietilko pozdrowiać ſie kazał ale y kłaniać, cżego iemu bronili iego radni panowie. BielŻyw 105, 114; FalZioł ‡a, I 48d; Bowiem on [ser] wſzytko trawi okrom ſamego ſiebie [...] Gdzież maſz wiedzieć iż ſer młody lepſzy ieſt ku zdrowiu niżli ſtary. GlabGad K8, B5, D8, E4, E5, Lv (11); Z Perſkim krolem Huſakazan vſtawicżnie walcżył, gdzież caſem [!] zwyciężał, nie kiedy też bywał zwyciężon. MiechGlab 68, 3, 6, 47, 87, [90].

Połączenia: »gdzież tam« (2): Malo ſie naſpicie/ botz iuż Iudáſs z miaſta wychodzi/ a s nim rzyſſá wielká żydow ku mému ięciu/ gdzież mię tam ſamégo opuſcicie a wſſytcy odemnie vciecżecie. OpecŻyw 104v; BielŻyw 105.

»gdzież to« (1): potim Alexander od wſzitkiego poſpolſtwa wyzwolon aby po oyczu ſwemu nad nimi krolował, gdzież to Alexander maiąc tilko dwanaſcie lat, takto k ludziom mowił. BielŻyw 148.

2. Zaimek przysłówkowy wskazuje kierunek, cel drogi: dokądże, w którąż stronę, do kogoż; quo Vulg (36):
A. Pytajny; wprowadza pytanie niezależne [zawsze w pozycji inicjalnej; w tym: „gdzież by” (1)] (35):
a) Zwykłe (6): y ſpytałem go: gdzieſz ſię chceſz obroćić? do Luteryanow powiáda. SkarŻyw 369; WisznTr 28; A Pan też rzecze: W czás było miłośierdźia ſzukáć: precz przeklęći. A gdźież nam każeſz? W ogień. A długoż? Na wieki wiekom. SkarKaz 7a, 635a; GosłCast 51.

Połączenie: »gdzież tu« (1): Gdzyeſz thu iuż táki nędznik odſądzony poydzie z ápelláciámi ſwemi? RejPos 292v.

b) Retoryczne w wypowiedzeniach o charakterze ekspresywnym (29):
W założeniu brak odpowiedzi (14): RejKup p3, cc6v, dd7v; Y kędyż ya mam vſtąpić od duchá twoyego/ Gdzyeſz vcyec mam przed możnoſcyą oblicża Boſkyego LubPs ee; RejPos 78v; MWilkHist K2; WisznTr 22; GórnRozm C4v; Tę [iskrę] wiátr/ tám y ſám miece/ áż od niego zgáśnie/ Ták cżłowiek/ ácż ſię zdobi/ niſzcżeie tu właśnie. Gdźież ſię tedy vćiekáć? y co myślić ſobie? GrabowSet L2, B4, H2v, Iv, Tv; SkarKazSej 672a.
W założeniu odpowiedź negatywna „nigdzie” (15): RejKup x6v; gdy ich [apostołów] Pan pytał/ ieſliby też chćieli precż iść od niego/ odpowiedzieli mu: Pánie á gdzieſz poydziemy ſlowá żywotne maſz. Leop *A3v; RejPos 6v, 176; O pomnicie ſie zli ludzie co cżynicie/ á gdzież vciecżecie? RejZwierc 86; MycPrz I B2; SkarŻyw 243; OrzJan 14; Gdźież ſię dáley vcieczećie/ ieſli ſeymy [...] mocy mieć/ y rády dobre/ y obmyślánia o was krolewſkie y oycowſkie/ wykonánia mieć nie będą? SkarKazSej 695b.

Połączenia: »gdzież indziej« (3): RejPs 208; RejJóz N8; A gdźieſz ſię indźiey obroćić/ by bolu ſwego vkroćić/ áno duſzá ma w gorzkośći/ w ſtráchu śmierći á w ćięſzkośći. ArtKanc P18v.

»gdzież indziej ... jedno« (2): Y gdzieſz ſie ia indziey vćiec mam y wtych y wnawiętſſych moich przygodách iedno doćiebie moy panie RejPs 208; RejJóz N8.

»gdzież ... jedno« (2): RejAp 55v; Y gdźieſz nam ſwe ręce wznośić? Iedno ku tobie náſz Pánie ArtKanc D9.

»gdzież tu« (1): á gdzyeſz ſie tu obroćić? Prożnoć nędzniku prożno inędy biegáć/ álbo inſzey rády nábywáć RejPos 167v.

B. Zaimek względny wprowadza zdanie okolicznikowe miejsca; w połączeniu z okolicznikiem miejsca ze zdania nadrzędnego (1): y zanioſl ie z ſobą [ciało św. Klimunta] aż do Morawy gdzież ſzedł był na wraczać MiechGlab 27.
3. Zaimek przysłówkowy wskazuje na miejsce jako źródło pochodzenia lub początek czegoś; wprowadza pytanie niezależne [zawsze w pozycji inicjalnej; w tym: „gdzież by” (1)]: skądże, odkądże; unde Vulg, PolAnt (13):
a) Zwykłe (3): Pánie zażeś thy był nienáſiał dobrego naſienia ná roli ſwoiey? gdzieſz [unde; Skąd WujNT] ſie wźiął tedy kąkol? Leop Matth 13/27; RejPos 52; Witayże miły Rábboni Gdźieżeś doſtał tey cżerwieni? MWilkHist H3v.
b) Retoryczne w wypowiedzeniach o charakterze ekspresywnym (10):
W założeniu brak odpowiedzi (8): Gdzies taky rozum obfity Wſział ſie małpie yadowity. RejKup m7v, f5; Y gdźieſz [unde, Zkądże Wujek] ia mam wźiąć mięſá iż bych go wſzytkiemu ludowi themu dał? BibRadz Num 11/13; gdzyeż ſie wzyęło ták okrutne á niemiłoſierne ſerce á przyrodzenie w tobie: iż áni ſobie/ áni tego Páná ſwoiego rozlitowáć ſie nie chceſz? RejPos 106v, 80v; RejZwierc 179; SkarŻyw 483 [2 r.].
W założeniu odpowiedź negatywna „znikąd” (2): A gdzyeſzby ſie to wzyęło/ gdyby tám ſkąd płynie/ Nie gorzał záwżdy ogień y lecie y źimie. RejWiz 149v.

Połączenia: »gdzież ... jedno« (1); gdzieſz tey wodki doſtáć? iedno v ſamegoż v ciebie. RejAp 45.

II Spójnik (21):
1. Wprowadza zdanie uzasadniające: bowiem, skoro [zawsze w postpozycji] (6): FalZioł I 42c; Iakoż ſie tego podoba vkazuie w żołędziu włożonym w ogien, gdzież ciepło ogniowe wilgoſć żołędzia zagrzewaiąc rozpuſzcża ią á cżini ſubtilnieyſzą GlabGad E3; LibLeg 10/96; Przychodniowi przykrośći nie czyń/ bo wiećie co ieſt zá vmyſł gośćinny/ gdźieżeśćie [quia] y ſámi gośćmi byli BibRadz Ex 23/9.

Połączenia: »gdzież ... a przeto« (1): gdzyeſz to tak yeſt yſz czo mamy to wſzytko ſyey pomoczy a laſky myloſyerdzya mamy A przeto tak pyſſe onyey Szwyąty Anselmus PatKaz III 92.

»gdzież to« (1): I ku wiele vżytecżnym rzecżam dowcipnym miſterſtwem może być brano/ Gdzieſz tho nam pracza pilna y ſkuſzenie mocz iego wielką oznaymia. FalZioł I 156b.

2. Wprowadza zdanie skutkowo-wynikowe: przeto [zawsze w postpozycji] (8):

Połączenie: »gdzież więc« (8): á ty przycżyny przeſzkadzaią wyſzciu ſnadnemu Lożiſka z paniey po porodzeniu. Gdzież więcz cięſzkie niemoczy na onę niewiaſtę w ktorey będzie zatrzymana Secundina: przychodzą FalZioł V 25v, IV 17b; gdzie ſie która [owca] ſkłoniła tam bogu nie znaiomemu ofiarowana była. á tak mor przeſtał, gdziez więc na pamiątkę ołtarz nie znaiomemu bogu poſtawili Attenianie. BielŻyw 25; BielŻywGlab nlb 13; GlabGad D, E4v; WróbŻołtGlab A2; ZapWar 1548 nr 2668.

3. Wprowadza zdanie przeciwstawne z odcieniem przyzwolenia: wprawdzie (1):

Połączenie: »gdzież ... wszakoż« (1): Gdzież mienią Polanie aby on ſam [Batus] ſwim cżołem zburzył Polſkę, ſląſko, y Morawę [Aiunt Poloni Bathum regem thartarorum Poloniam, Slesiam, Moraviαm vastasse], wſzakoż węgierſkie kroniki maią iż tu ſam niebył [Verior tamen historia eorum sic et chronica Hungarorum referunt Bathum non fuisse in Polonia] telko Hetmani z hordami poſlani MiechGlab 6.

4. Wprowadza zdanie czasowo-warunkowe [zawsze w antepozycji; w tym: „gdzież by”. (4)] (5): A gdzieżbyś chciał ná rádę moy ſtaruſzku miły/ [...] rádzęć do rozumu tám ſie nie omyliſz RejZwierc 180.

Z trybem warunkowym w zdaniu nadrzędnym (4): Ach gdzieſz bych ia tobą była Nie iednym że bych tocżyła RejJóz D5v; Myſląc: ách gdzyeſz ſie ony látá náwroćiły/ Wierębychmy ſwych cżáſow inácżey vżyli RejWiz 190v, 68, 151.

5. Wprowadza zdanie okolicznikowe stopnia i miary: tak, że (1): O iaká żałoſtz ij iakié lkanijé tam bylo panny czyſté gdzież od ſmutku wielkiégo daléy przemowitz niemogla OpecŻyw 110v.
III. Partykuła (27):
1. Pytajna, z przyłączoną partykułą trybu warunkowego -by „gdzieżby”, z przeczeniem przy orzeczeniu wprowadza pytanie zakładające odpowiedź pozytywną: czyżby (1): Gdzieżby też Krześćijánie tákich mężow mieć nie mogli? máią y lepſze/ ále ie ná ſie obrácáią. BielSpr 60.
2. Pytajna, wzmacniająca, uwydatnia nierealność lub niemożliwość czego: jakże, niemożliwe żeby [w tym „gdzież by” (7)] (18): RejJóz A5; Odpowyedzyałby kto/ á gdzyeſz bych ya potráfić myał á nálesć thákyego náucżycyelá/ ktoryby to wſſytko wſobye myał co tu námyenyaſz. GliczKsiąż L8v; RejWiz 111v, 123v; Gdyż wſzytek ſwiát nań pátrząc/ káżdą ſpráwę iego/ Szácuie/gdzieſz ten ma być ſercá weſołego. RejZwierz 21, 40; RejAp 63v; á gdzieſz ſie tákiemu co z obietnic Páńſkich ſłuſznie poſzcżęśćić może? gdyż obiecał przeklináć dom iego/ pole iego/ ſtodołę/ oborę/ y wſzytko zebránie iego. RejZwierc 64, 142; KochMRot B4v; Ktorych [omyłek] niepodobna áby ſie człowiek vſtrzédz mógł: [...] Gdźiéż ſie bowiém zrázu wſzyſtko obaczyc może? SarnStat 1305; Gdźież mię bowiém kto czego náuczyc może, gdźie go nie rozumiém? Gdźiéż ia rozumiéć o kim dobrze mogę, że mi ieſt życzliwym, komu, ſie vbiór móy nie podoba? GosłCast 5.

Połączenia: »gzież to« (3): Gdzyeſz to ktora nie ſkocży iędrnoſzká/ Gdy zágędą z okná do miłoſzká BielKom G4; RejZwierz 140; GórnRozm F3.

»gdzież tu« (2): RejPos 16v; á gdzieſz tu on nawdzięcżnieyſzy kwiát cnotá á ſláchectwo ſłuſznie zákwitnąć może? gdy będzie tym iádowitym mrozem záráżono? RejZwierc 64.

3. Żądająca, nadaje wypowiedzeniu charakter życzenia; bodajże, oby, gdybyż [w tym „gdzież by ” (2)] (8) : Ach gdzież takiego w egipcie więczey pokolenia Iuż by ożyła naſza rzecż prawie poſpolita RejJóz L3; Tedy cięſzko wzdycháł rzeknąc/ o gdźieſz bych iáto mógł aby na maluczką filkę poczuć w ſobie łaſkę a miłośc bożą MurzHist H4v, O4v; RejZwierz A 6v, 1v; Muśi ſie cżłowiek y temu roſmiać kiedy ktho pożąda tego/ co być nie może: iáko ieden leżącz ná trawie/ gdy przy nim drudzy ſzyrmowáli/ ſkakáli/ chodzili zápáſy/ powiedział: gdzież też to było iedno Ricerſkie ćwicżenie/ ták leżeć/ iáko ia teraz. GórnDworz Sv; HistLan D3.

Połączenie: »gdzież to« [o utinam! vel elegantius: quod utinam Cn] (1): Ach gdźież to P. Bog zeſłał Aniołá iákiego/ ktoryby nas gwałtem wytárgnął z ślepoty onym Sodomcżykom podobney PowodPr 77.

Cf GDZIE, GDZIEŻBYĆ, GDZIEŻKOLI, GDZIEŻKOLWIE, GDZIEŻKOLWIEK

KK