Lenistwo, ociężałość, brak sprawności w zakresie różnych dyspozycji psychicznych lub fizycznych;
ignavia Mącz, Calag, Modrz, Calep, Cn; secordia Mącz, Calep, Cn; pigritia, tarditas Calag, Calep, Cn; segnitas Mącz, Cn; desidia lenitudo, veternus Calep, Cn; cunctatio, ignavitas, inertia laboris, marcor, mora, pigror, residia, segnities, tarditudo, torpor Cn (68):
BielKron 244;
Mącz 147a,
381a,
398c;
OrzQuin E2,
G3v;
LeovPrzep D4;
Oná ieſt [miłość niebieska] [...] wielkim nieprzyiacielem nieludzkośći/ y obrzydłey gnuſnośći GórnDworz Mm6v;
StryjWjaz A2;
ModrzBaz 60v;
Faulheit. Lęniſtwo/ gnuſność/ et niedbálſtwo. Pigritia, ignavia. Calag 187b,
324a;
SkarŻyw 32;
oddal ten wrzód odemnie ſzkodliwy/ Który wkradſzy ſię/ iáko gnuſnosć/ w ſkryté kosći/ Wygnał mi wſzytki práwie z ſercá mé rádosći. KochFr 108;
KochMuza 27;
Calep 311a,
501b,
591b,
804b,
960b,
1047b,
1118b;
Thebáńſka też Rzecżpoſpolita gnuſnoſcią tych ktorzy nád nią byli przełożonemi wywrocona ieſth Phil S2,
D2;
GrabowSet N3,
Ov;
OrzJan 50;
gościniec ci proſty Przetárli do wſzyſtkiego, ktoryś ty ſam ſobie Zátrudnił gnuſznością twoią [errata: gnuſność twoiá], y głupie poſtępki Twe ten ci dział obráli CiekPotr 48;
w tákiey ſpráwie czás trácić mowieniem, Gnuſność ſzczera CiekPotr 61,
88.
W połączeniach szeregowych (5): Yuż niebedie wciele naſzym zkazenie/ zadnoſc/ gnuſnoſc/ nięmoc/ mdloſc/ albo cięmnoſc SeklKat R3, T; RejWiz 118; Bo iuż s tego muśi być tępość/ gnuſność/ niedbáłość/ gniew/ y cżáſém roſpácż. RejZwierc 113v, 14.
Szeregi: »gnuśność i ospałość« (
1):
vmrzeć woląc/ bądź też boleść y wſzelákie niewcżáſy podiąć/ niżby prze gnuſność y oſpáłość co tákiego vcżynić mieli/ coby im ku zelżywośći y ſromoćie być miáło. Phil B4.
»tępość i gnuśność« (1): Ieſliże też flegmátyk/ nie dáyże mu też rzecży s przyrodzenia záziębłych/ bobyś tákże ieſzcże więcey popráwił tępośći y gnuſnośći iego RejZwierc 6v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].
a.
Próżniactwo, bezczynność, rozleniwienie (20):
Wzgardzili pokoiem zowąc to gnuſnośćią BielKron 338v,
244v,
258,
272v [2 r.];
Ale wżdy częſciey prácowáć: ábowiemći gnuſność ćiáło mdli SienLek 10;
CzechRozm Av;
Phil C4;
GrabowSet G;
ábo to przypiſowali ſwéy gnuſnośći wſzyſcy niedbáli y leniwi którzy w nágrodzeniu ſwéy ſzkody nie ſtáráli ſie áby czuyni byli. SarnStat 700,
517,
927;
KlonWor 53.
Szeregi: »gnuśność i (a) lenistwo« =
desidia seu pigritia,
torpor et pigritia JanStat [
szyk 2 :
1] (
3):
BielKron 253;
Dla tego áby od tákowéy gnuſnośći y leniſtwá odćiągnęliſmy tákié/ y pobudźili ku goſpodárſtwu SarnStat 594,
678.
»gnuśność a niedbałość« (1): Ano to cżyſty groſz czo ich kilko z niego vrość może. Nie groſzći thu krzyw/ ále gnuſność á niedbáłość leniwego chłopá. RejZwierc 107v.
»gnuśność i prożnowanie« (2): Rozumiał bowiem to ten mądry mąż iákową ieſt zárázą káżdey Rzecżypoſpolithey gnuſność y prożnowánie/ á záſię że prace y thrudy cżynią ciáłá y zdrowſze y trwálſze Phil S2, S2.
»gnuśność a tępość« (1): Ale gnuſność náſzá á tępość wſzitko to nam ſnádnie odeimie Bo będzie drugi wolał gdzie w cieniu pod dębem leżeć/ [...] niżliby ſie tym co ieſt iemu potrzebnego álbo pożythecżnego páráć miał. RejZwierc 113.
b. Powolność, nieruchawość (1): kthemu w ciele niema być gnuſność/ áby ſie nie zdáło/ iż pień mowi/ ále ma być iákaś żywość we wſzytkich cżłonkach GórnDworz F8.
c. Niedołęstwo, wycieńczenie; torpor Mącz, Calag (3): A ſą [nauki] w tey ſtarośći záiſte ku wielkiey pomocy choćia náprzećiw słábey gnuſnośći podpory á lekárſtwá ſzukamy/ álbo piecżołowliwym pracam ochłody á weſela. KwiatKsiąż F4v; Torpor, Gnuſność/ ociężałość człońków. Mącz 459a; Calep 1074a.
d. Brak gorliwości, opieszałość (4): BiałKat 21; SkarŻyw 36; A ludźie ſpiący co? ſą ći ktorzy prze gnuſność ſwoię/ plác dáli heretykom/ ábo złym myſłam. CzechEp 39; (Rádzęć) vymi ſię cnoty; á z ſercá ſwoiego Wyżeń gnuſność CiekPotr 49.
e. Głupota, tępota (2): bo to cżynią oſlep/ á bez rozumu/ nieznáiąc/ áni bacżąc/ prze gnuſność ſwą niebeſpiecżeńſtwá. GórnDworz X8v; przeto on [Chrystus] vrągáiąc oney ich cieleſney gnuſnośći/ ku poięćiu ſpraw Boſkich namniey nie pochopney/ mowi: doſyćći. CzechRozm 237.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}