[zaloguj się]
[pdf]

GORLIWOŚĆ (14) sb f

gorliwość (14), [horliwość].

Oba o jasne.

Fleksja
sg
N gorliwość
G gorliwości
A gorliwość
I gorliwością
L gorliwości

sg N gorliwość (2). ◊ G gorliwości (3). ◊ A gorliwość(3). ◊ I gorliwością (5). ◊ L gorliwości (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII i XIX w.

1. Zagorzałość, zapamiętałość, pasja; ardor mentis a. animi, fervor a. flagrantia mentis Cn (14): AEmulatio, Náſládowanie/ Gorliwość/ niekiedy z chući/ niekiedy ze złey woley. Mącz 4b.
a. Żarliwość, pobożność; ardens Dei colendi impetus, zelus Cn (10): W ktorych ſłowiech nigdy nie wyſłowioną gorliwość [...] káżdy bácżyć może CzechEp 323; Páweł Apoſtoł po wſzytek cżás żywotá ſwego/ wyżáłowáć tego nie mogł/ iż nieumieiętną gorliwośćią vnieśiony/ zápálcżywie prześládował/ tych ktorych był powinien cżćić y miłowáć NiemObr 17, 17 [2 r.], 130; [Żydowie] Pogány báłwochwálce poduſzczáli/ áby wſzędy Chrześćijánom ſzkodzili: tákim vporem ſwym/ y opáczną gorliwośćią Bogá pobudzáiąc/ áby ich narod odrzućił WujNT 517.

W charakterystycznych połączeniach: gorliwość głupia, nieprzystojna, nieumiejętna, niewysłowiona, opaczna.

Wyrażenie: »zapalczywa gorliwość« [szyk 3 : 1] (4): zápalcżywa bowiem gorliwość/ bez vmieiętnośći/ ſzkodliwſza niż pożytecżnieyſza ieſt. NiemObr 17, 6, 7, 8 żp.
b. Zawziętość, zaciekłość, zajadłość (3): AEmulor, Zaiźrzę/ nienawidzę Gorliwośćią bywam pobudzony Mącz 4b; Ze ſię mnie ták/ y z táką krwáwą gorliwośćią/ nie godźi áni przyſtoi/ prawdy zbáwienney bronić CzechEp 7, 324.
[W przen: Bo ieſlibyſmy dobrowolnié grzeſzyli powźięciu vznaniá práwdy/ iuśći daléi niemaſz offiary za grzéchy ale niéiakie ſtraſzliwé ſądu oczekáwanie/ i horliwość ognia ktory poſzrze przećiwniki MurzNT Hebr 10/27.]

Synonimy: 1. gorącość; a. ferwor, gotowość, żarliwość.

ZCh