Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: GOTOWO

Następne hasło: GOTOWY »

GOTOWOŚĆ (84) sb f

Wszystkie o jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	gotowość	gotowości
G	gotowości	gotowości
D	gotowości
A	gotowość	gotowości
I	gotowością	gotowościami
L	gotowości

sg N gotowość (20). ◊ G gotowości (13). ◊ D gotowości (4). ◊ A gotowość (25). ◊ I gotowością (10). ◊ L gotowości (6). ◊ pl N gotowości (1). ◊ G gotowości (1). ◊ A gotowości (2). ◊ I gotowościami (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) ‒ XIX w.

Znaczenia

1. Gorliwość, ochota; skłonność (15)
2. Należyte przygotowanie do wykonania jakiegoś zadania lub sprostania jakiejś sytuacji; zdatność, sprawność, wyćwiczenie (59)
- a. O koniu (1)
3. Sprzęt, przybory, rzeczy potrzebne (6)
- a. Może: przedmioty zbytku, ozdoby (1)
4. Forma będąca prostą substantywizacją przymiotnika „gotowy” ‘skończony, przyrządzony’ (1)
*** Bez wystarczającego kontekstu (3)

1. Gorliwość, ochota; skłonność (15): RejZwierc 196; opowiádał przyty^m gotowość ſwą/ iż chćiał po iedynkiem o tych náukách mowić/ ktobygo ſłuſznym obycżáiem o to żądał. NiemObr 23; ZawJeft 43, 48.

gotowość do czego (4): RejPos 345v; Máią práwi/ duchá iákiegoś bárzo nieſtwornego/ [...] máią takież gotowość/ y ſpoſobność wielką do nieprawdy ReszPrz 65; kto ich męſtwo ſłuſznie wyſławi/ y gotowość do męczeńſtwá dla tego y zá tego ktorego ſzukáli? SkarKaz 519a, 39b.

gotowość ku czemu (1): iáko ten ktory chuć y gotowość/ ku pofługam Krolewſkim w ludźiech zágaſza OrzRozm N4v.

Szereg: »chuć (a. chęć) i gotowość« (3): OrzRozm N4v [2 r.]; áby ſzedſzy do Páná Chyckiego/ chęć y gotowość moię opowiedźiał/ iż ieśliby rozmowá nie mogłá być pomknioná do iutrá/ tedym ſię tego dniá ſtáwić obiecał NiemObr 24.

Wyrażenie przyimkowe: »z gotowością« (4): A iżem s tą gotowoścyą thák ſie ná to vdał/ Abych roſkazányatwego pilnye náſládował LubPs bbv; BielKron 393; RejPos 343; PaprUp Fv.

2. Należyte przygotowanie do wykonania jakiegoś zadania lub sprostania jakiejś sytuacji; zdatność, sprawność, wyćwiczenie; promptus Cn (59): ConPiotr 33; że obawamy się, aby nas nieprzyjaciel [...] w tej niezgodzie, w tym złem rządzie a bez żadnej gotowości nie zastał Diar 65; BibRadz *4 [3 r.]; OrzRozm V3, V3v; gdzie ſie ich wiele zgadzáło ná Włádziſłáwá Lokietká/ rozważáiąc miedzy ſobą iego prętkość y gotowość BielKron 368; kthory ná káżdą godzinę cżekał polepſzenia/ náwroczenia/ á lepſzey gotowośći/ obłędliwey oney owiecżki ſwoiey. RejPos 342v, 6v, 241v, 342, 342v, 345; RejZwierc 136 marg, 160, 171, 196 [2 r.], Aaa4 [2 r]; Potrzebne theż ſą [działa] w Mieściech [...] gdy wſzyſtká gotowość przy nich będźie/ ták ludźie ſpráwni iáko y máterya BielSpr 75; PaprPan I, Iv [2 r.]; Nienawiśni záprawdę to ſą ludźie/ ktorzi áni sſtrony rozumu/ áni z ſtrony náuki/ y do tego ſpoſobnośći/ namniey gotowośći w ſobie niemáią/ á przedśię nieiáką záślepioną byſtrośćią ná vrzędy cżyháią ModrzBaz 45v; KochOdpr D; A o rzeczách przyrodzónych [...] kiedy mówić pocznie/ ztym ſercem y ztą gotowośćią/ iákoby Dioſcoridá álbo Theophráſtá z ręku dopiéruczko puśćił Oczko A3; BielSen 12; ZawJeft 12; WujNT Eph 6/15; SarnStat 125, 126; GrabPospR K4v; VotSzl E4v.

gotowość czego (2): aby theſſ taką ſprawa y gotowoſć obrony poſpolithy nieſć powinni bely ConPiotr 33v; ActReg 150.

gotowość do czego (5): Do boiu gotowość ich wielką wyznawáią PaprPan R4v; SarnStat 1308; KlonKr A2v; Aby tá myśl gotowość w nas do tákiego potkánia ſpráwowáłá/ ktore ſię tylo ná raz chowa. SkarKaz 387a; VotSzl A2.

gotowość przećiw(ko) komu (2): gdy Ewánieliey w Kośćiele ſłucháli/ z nożen mieczá do połowice dobywáli/ ná znák gotowości ſwey przećiwko nieprzyiaćielom Ewánieliey świętey. OrzRozm M3v; BielKron 244.

gotowość na co (1): mogą tych dárow Bożych vżywáć/ ná kośćioły y chwałę Bożą/ ná obrony y zamki/ y inne ná zły czás gotowośći SkarKazSej 666b.

gotowość w czym (1): Gotowość w rzeczach woiennych [...] nieprzyiaćielá od vporu hámuie SarnStat 125.

Szeregi: »gotowość, (także też i) męstwo« [szyk 2 : 1] (3): BielSat L3v; Pogáni o nim wiedząc iednák ſie go chronią/ Pomniąc męſtwo tákże też y gotowość iego PaprPan E3; BielSjem 26.

»moc i gotowość« (2): BielKron 244; Opiſuie też y prędkość/ y moc/ y gotowość/ y biegłość walcżenia [et celeritatem et robur, et apparatum, et bellandi peritiam] woyſk przychodzących ModrzBaz 108v.

»potężność i gotowość« (1): ći co z Turkiem nieprzyiaźń máią/ do nasby ſię vdawáli/ potężność náſzę y gotowość bacżąc GrabPospR N2.

»gotowość i siła« (1): Iákoby domá ſpráwiedliwość byłá A ná gránicach gotowość y śiłá. KochFrag 29.

Wyrażenia przyimkowe: »z gotowością« (3): Nadobna náuká/ z iáką gotowoſcią záwżdy ocżekáwáć mamy prziśćia Páná ſwoiego RejPos 340 marg; ZawJeft 12; WujNT Bbbbbb3.

»w gotowości« (3): RejPos 7v; RejZwierc 187v; Stał záwſze s ſwoią ſzáblą w gotowośći ná nie. PaprPan Ffv.

a. O koniu (1): Ale pátrzcie ná tho w. m. iż ći ktorzy obieżdzáią konie/ y ku gotowośći ie ćwicżą/ nie odeymuią im biegu/ áni ſkakánia/ lecż chcą żeby koń/ wten cżás tho cżyni! kiedy mu iezdziec każe GórnDworz Ff7v.

3. Sprzęt, przybory, rzeczy potrzebne [w tym: pl (5)] (6): Ktore [panny] idąc też tám ná ty ſpráwy/ nie miáły żadney gotowośći s ſobą RejPos 193, 241, Ooo4v.

W przen (2): gdy przydzye cżás nędznego záwołánia náſzego/ ábychmy nie ſzukáli v przedáiących gotowośći twoich. RejPos 343.

Szereg: »przyprawy i gotowości« (1): toć ſą wſzytki przypráwy y gotowośći náſze/ vſtáwicżnie wiernie á ſthale dufáć Pánu Bogu ſwemu RejPos Ooo4v.

a. Może: przedmioty zbytku, ozdoby (1): Poźrzy ná ony ludzkie vrody/ vbiory/ kſtałty/ obycżáie/ gotowośći RejZwierc 185v.

4. Forma będąca prostą substantywizacją przymiotnika „gotowy” ‘skończony, przyrządzony’ (1): iż iuż iſzcżąc tę gotowość nam wſzytkim tych god ſwiętych ſwoich/ powieda: iż ná to powołánie iego wołowie iego/ y ptactwo domowe iego/ pobithe á pomordowáne ieſt. RejPos 240v.

*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Mymer¹ 34; BartBydg 124b; Praesentia, Obliczność/ bytność/ gotowość/ też śmiáłość. Mącz 431a.

Synonimy: 1. chęć, chuć, gorącość, gorliwość, ochota, skłonność, skwapliwość.

Cf GOTOWANIE, NIEGOTOWOŚĆ