[zaloguj się]
[pdf]

HALENA (37) sb f

halena (21) helena (15), elena (1); helena BudBib; elena BudNT; halena : helena FalZioł (21 : 14).

Oba a z tekstu nie oznaczającego pochyleń; e z tekstów nie oznaczających é; końcowe a jasne.

Fleksja
sg
N halena
G haleny
D halenie
A halenę
I heleną
L halenie

N sg halena (12). ◊ G haleny (20). ◊ D halenie (1). ◊ A halenę (1). ◊ I heleną (2). ◊ L halenie (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

bot. Aloe succotrina Lam. (Rost); aloes, roślina z rodziny liliowatych mająca zastosowanie w medycynie (37): Aloes. Halena. FalZioł +6a; A ieſt rodzay troiaki Haleny, to ieſt żołta Druga podobna wątrobie: zową ią Aloe Epaticum/ A thrzecia ktorą zową Aloe cabalinum FalZioł III 2b, III 2a [2 r.], b [2 r.], c, d [2 r.]; Przyſzedł też y Nykodem/ [...] nioſąc zmieſzánie mirry y áloeſy (marg) Teraz to Eleną zową. ( ‒) BudNT Ioann 19/39.
Zestawienia: »arabica halena« (1): Kaballina/ to ieſt Arabica Halena/ ta ieſth mnieyſzey ważnoſci y podłey á małey moczy FalZioł III 2b.

»halena brunatna« (1): Wezmi [...] haleny brunatney tucigi każdego rowno trzetzia cżeſtz lota FalZioł I 3d.

»czarna halena« [szyk 19 : 1] (20): Też cżarna Halena z oczthem winnym rozmączona, ſwierzb [...] wyſuſza FalZioł III 2c, III 2a, c, 4b, V 38v, 78 (19); BudBib I 329b marg.

»halena wątrobna« [szyk 2 : 1] (3): Też proch kokornakow/ zmieſzany s ſokiem kobylego ſzcżawiu [...] á trochę przycżyniwſzy Heleny wątrobnei [heleny dzikiey SienHerb 14a] [...]/ ieſt maſć barzo dobra na ſwirzb y na kroſty wſzelkie. FalZioł I 10c; Wątrobna Halena ieſt w barwie podobna wątrobie, to ieſth maiącza w ſobie żołtoſć y cżarnoſć FalZioł III 2b, I 14b.

»halena żołta, żołtawa« (1 : 1): Na lepſza ieſt Halena żołta ktorą Po łacinie zową Aloeſucco trinum FalZioł III 2b, III 2c.

Szereg: »aloe to jest czarna halena« (1): Ktory cżłowiek częſto pożiwa Aloe/ To ieſt cżarney Haleny/ taki zachowa zdrowie ſwoie FalZioł III 2c.

Synonimy: aloes, alona.

KN